وبسایت رویداد۲۴ تصویر شبنامهای را منتشر کرده که نزدیک سفارت روسیه در تهران پخش شده است. در این آگهی از مردان ایرانی ۱۸ تا ۵۵ ساله دعوت شده تا با داشتن پاسپورت، یک آزمایش پزشکی و دریافت پاداش ۱۵ تا ۱۸ هزار دلاری و حقوق ماهانه ۲۵۰۰ تا ۲۸۰۰ دلار، به ارتش روسیه بپیوندند.
بر اساس این گزارش آدرس تلگرامی منتشر شده در شبنامه مخاطبان را به کانالی هدایت میکرد که در چند ساعت ناگهان از ۲۰۰ دنبالکننده که به بیش از ۸۰۰ عضو رسید. در این کانال آگهیهایی چندزبانه با وعده قرارداد مستقیم با وزارت دفاع روسیه، مسکن و مراقبت پزشکی رایگان و حقوق ماهانه تا ۲۸۰۰ دلار منتشر شده بود.
طبق این گزارش خبرنگار رویداد ۲۴ با فردی که خود را «کارگزار ارتش روسیه» معرفی کرده، تماس گرفته و او گفته که باید زیر ۴۰ سال باشی، پاسپورت داشته باشی و آزمایشات پزشکیات نشان دهد که اچآیوی و سل نداری.»طبق این گزارش این شخص پس از چند سؤال انتقادی از سوی خبرنگار تماس را قطع کرده است.
این کانال تلگرامی اعلام کرده که تحت «پشتیبانی وزارت دفاع روسیه» است و تصاویری از نیروهای خارجی، از جمله دو ایرانی با لباس نظامی روسی منتشر کرده است.
به گزارش رویداد۲۴ چنین فراخوانهایی در شرایط اقتصادی ایران، تهدیدی امنیتی برای جوانان محسوب میشود.
در میان این عوامل فشارزا، آلودگی هوا نقشی مرکزی و مخرب ایفا میکند؛ چرا که مستقیما کیفیت زندگی روانی و جسمی ما را هدف قرار میدهد. بیآبی و قطعیهای برق نیز بهعنوان عوامل تشدیدکننده، بر بستر این آلودگی، باعث میشوند ذهن و روان ما احساس بیثباتی، اضطراب و خستگی مزمن کند.
اما بیشترین اثر روانی از آلودگی هواست؛ چرا که آلودگی، تهدیدی پایدار و نامرئی است که مستقیما بر مغز و بدن تاثیر میگذارد.
برخی ذرات و ترکیبات شیمیایی موجود در هوا میتوانند وارد جریان خون شوند و با ایجاد پاسخهای التهابی، عملکرد سیستم عصبی و سلامت روان را نیز تحت تاثیر قرار دهند.
ممکن است هنگام خروج از خانه نفس کشیدن سختتر باشد، مسیر کوتاه تا محل کار انرژی شما را تخلیه کند، یا در ترافیک روزانه، خشم و بیحوصلگی بیشتر سر باز کند.
همین تاثیرات، حتی روی روابط خانوادگی و اجتماعی هم اثر میگذارند و حس ناامیدی، فرسودگی روانی و کاهش انگیزه را ایجاد میکنند.
آلودگی هوا، تهدیدی مزمن بر سیستم عصبی، کارکرد شناختی و اختلالات خواب
آلودگی هوا تنها به ریه و قلب آسیب نمیزند؛ بلکه مستقیما بر خلقوخو، تمرکز، خواب، انرژی روزمره و حتی امید و انگیزه افراد اثر میگذارد.
سازوکار اصلی این تاثیر آن است که آلایندهها وارد جریان خون میشوند و با ایجاد التهاب در بدن، بهسرعت بر مغز و سیستم عصبی اثر میگذارند.
در روزهای آلوده، مغز و بدن حالتی شبیه هشدار دائمی پیدا میکنند و مواد شیمیایی مرتبط با استرس، بیشتر ترشح میشود. این فشار مداوم، تحریکپذیری، اضطراب و خستگی مزمن را افزایش میدهد.
آلودگی هوا همچنین کیفیت خواب را مختل میکند، تمرکز و قدرت تصمیمگیری را کاهش میدهد و انرژی لازم را برای انجام کارهای روزمره تحلیل میبرد.
ذرات آلوده میتوانند تا حدی ریز باشند که بر قسمتهای حساس مغز که مسئول حافظه، یادگیری و تنظیم هیجانها هستند، اثر بگذارند.
وقتی این فشارها مزمن میشوند، ذهن وارد حالت دفاعی میشود؛ فرد احساس میکند کنترلی روی محیط اطراف ندارد و انگیزه برای فعالیتهای اجتماعی و فردی کاهش مییابد.
به زبان ساده، آلودگی هوا نه تنها جسم، بلکه روان و روزمرگی ما را هم فرسوده میکند.
وقتی هوای شهر پر از ذرات آلوده است، حس خستگی و بیانرژی بودن تنها یک تجربه ذهنی نیست؛ بدن و ذهن ما واقعا تحت فشار قرار میگیرند.
آلودگی هوا باعث التهاب و فعال شدن سیستم عصبی میشود و همین التهاب، مغز را در وضعیت استرس مزمن نگه میدارد که نتیجه آن، تحریکپذیری بیشتر، زودتر عصبانی شدن و احساس بیانرژی بودن است؛ همان چیزی که بسیاری از ما آن را در روزهای آلوده تجربه میکنیم.
از مهمترین و پنهانترین تاثیرات آلودگی هوا، کاهش کیفیت خواب است. آلودگی، تنفس شبانه را مختل کرده و در بدن واکنش التهابی ایجاد میکند که چرخه خواب را به هم میزند.
بیدار شدنهای مکرر، خواب سبک و احساس خستگی صبحگاهی، باعث میشود که روز با تنش و بیحوصلگی آغاز شود و کوچکترین مشکلات، بزرگ و خستهکننده به چشم میآیند.
کمبود خواب خود محرک قوی اضطراب، بدخلقی، کاهش آستانه تحمل و ضعف در تصمیمگیری است.
آلودگی هوا در طول روز نیز با کاهش اکسیژنرسانی و افزایش التهاب عصبی، توان مغز را برای پردازش اطلاعات کاهش میدهد که این وضعیت موجب کاهش تمرکز، حواسپرتی و تحلیل رفتن انرژی و توانایی مدیریت کارهای روزمره میشود.
تاثیر آلودگی بر کودکان و نوجوانان نیز عمیق است. مغز کودکان بهدلیل رشد سریع، نسبت به ترکیبات شیمیایی موجود در هوا آسیبپذیرتر است.
کاهش تمرکز، بیقراری، حواسپرتی و افت عملکرد تحصیلی نشان میدهد پیامدهای این بحران تنها محدود به امروز نیست، بلکه بر رشد و یادگیری نسل بعد هم تاثیر دارد و بر نواحی مرتبط با تمرکز، کنترل هیجان و حافظه، اثر میگذارد.
بیثباتی محیطی؛ بیآبی و قطع برق بهعنوان عامل تشدیدکننده فشار روانی
در کنار فشار مستقیم آلودگی هوا، بحرانهای دیگر مانند بیآبی و قطع برق، بهعنوان عوامل تشدیدکننده عمل میکنند که استرس و اضطراب ناشی از آلودگی را دوچندان میکنند.
این بحرانها نیز مانند آلودگی، روند روزمره را به هم میریزند و حس کنترل و پیشبینیپذیری را که برای سلامت روان حیاتی است، کاهش میدهند.
روتینها ستونهای پنهان زندگی هستند که به ما حس ثبات، انسجام و کنترل میدهند.
این روتینها شامل موارد ساده و مهمی مانند ساعات مشخص برای خواب و بیداری، برنامهریزی برای جلسات کاری، قرارهای عاطفی و دوستانه و زمانهای اختصاصیافته برای تحصیل، ورزش یا گردش هستند.
وقتی این ستونها فرو میریزند و شرایط پایدار محیطی دچار مشکل میشود، روان انسان نیز تحت فشار قرار میگیرد.
این وضعیت در ترکیب با فشار جسمی ناشی از آلودگی هوا، منجر به تشدید اضطراب، بیحوصلگی، خستگی ذهنی و ناپایداری خلقی میشود.
احساس بیانگیزگی و درماندگی میتواند از فرد به سطح جمعی سرایت کند و فرسودگی روانی جمعی شکل بگیرد.
پیامدهای فردی و اجتماعی
بحرانهای محیط زیستی، بهطور همزمان فشار جسمی و روانی ایجاد میکنند و بدن و ذهن را وارد چرخهای از خستگی مزمن و اضطراب میکنند.
سردردهای مکرر، خستگی پایدار و کاهش انرژی روزانه، نمونهای از واکنشهای جسمی هستند که نشان میدهند بدن تحت استرس مزمن و التهاب قرار دارد.
این فشار جسمی به روان منتقل میشود؛ ذهن خسته زودتر از حد معمول به نگرانی، اضطراب، بیحوصلگی و افکار منفی واکنش نشان میدهد. این چرخهای از فرسودگی روانی فردی ایجاد میکند که اگر بحرانها پایدار باشند، به سطح جمعی هم سرایت میکند.
وقتی ذهن مدام در حالت هشدار و استرس خفیف است، تحمل و همدلی کاهش مییابد.
در چنین شرایطی، کوچکترین محرکها میتوانند واکنش شدید ایجاد کنند؛ از تنش در خانه گرفته تا درگیریهای خیابانی، رانندگی پرخاشگرانه یا مشاجرههای روزمره.
این وضعیت در بلندمدت موجب افزایش تعارضات اجتماعی و فرسودگی روابط میشود؛ در نهایت، جامعهای که برای آرامش به هوایی پاک نیاز دارد، در فضایی تنفس میکند که خود محرکی برای تنش و برانگیختگی بیشتر است.
اگر این شرایط مزمن شود، پدیدهای که میتوان آن را فرسودگی روانی جمعی نامید، شکل میگیرد: مردم احساس میکنند کنترل کمی بر زندگی خود دارند، انگیزهشان کاهش مییابد و باور میکنند که هیچ چیز بهتر نمیشود.
این حس فرسودگی، بهویژه وقتی با فشار اقتصادی و نابرابری ترکیب شود، میتواند انسجام اجتماعی را تضعیف کرده و تابآوری روانی جامعه را کاهش دهد.
اثرات روانتنی فردی و فشارهای محیطی، وقتی در طول زمان جمع میشوند، تبدیل به انواع رفتارهای پرخاشگرانه و کاهش اعتماد اجتماعی میشوند.
نگاهی به دادهها؛ پژوهشهای علمی چه میگویند؟
پژوهشها نشان میدهند با افزایش آلودگی هوا، سطح اضطراب، تحریکپذیری و احساس ناامنی روانی در جامعه افزایش مییابد.
قرار گرفتن مداوم در معرض ذرات معلق و ترکیبات شیمیایی، سیستم عصبی را در حالت استرس مزمن نگه میدارد.
این وضعیت باعث افزایش تپش قلب، احساس تهدید مبهم و کاهش توان تحمل هیجانی میشود؛ همان حالتی که مردم اغلب آن را بیحوصلگی یا عصبانیت بیدلیل توصیف میکنند.
شواهد پژوهشی نشان میدهند در دورههای آلودگی شدید، مراجعه بهدلیل علائم خلقی و اضطرابی افزایش مییابد.
در کنار تاثیرات خلقی، یافتهها نشان میدهند آلودگی هوا یکی از عوامل مهم ایجاد اختلال خواب است.
ذرات معلق، چرخه خواب را به هم میزنند. مردم در دورههای آلودگی زیاد، خواب سبکتر، بیدار شدنهای مکرر و احساس کسالت صبحگاهی را گزارش میکنند. کمبود خواب، خود محرک قوی اضطراب و کاهش آستانه تحمل است.
مطالعات حوزه سلامت کودکان نیز نشان میدهند آلودگی هوا میتواند عملکرد شناختی آنها را تحت تاثیر قرار دهد؛ کاهش توجه، افت نمرات، بیقراری و کندتر شدن روند یادگیری.
این یافتهها نشان میدهند آلودگی، پیامدهای بلندمدت بر سرمایه شناختی یک نسل بر جای میگذارد.
در نهایت، پژوهشها نشان دادهاند در دورههای افزایش آلودگی هوا، میزان تحریکپذیری و رفتارهای پرخاشگرانه بالا میرود.
آلودگی با کاهش اکسیژنرسانی و افزایش التهاب عصبی، توان مغز برای تنظیم هیجان را ضعیف میکند.
به همین دلیل است که بسیاری از روانشناسان و پژوهشگران در گزارشهای رسمی تاکید کردهاند خلق عمومی در روزهای آلوده، شکنندهتر است.
وقتی آلودگی هوا نه یک رخداد مقطعی، بلکه واقعیت ثابت زندگی باشد، پیامد روانی آن فراتر از اختلالات فردی است و به شکل فرسودگی روانی جمعی، به تهدیدی جدی برای سلامت روان و انسجام اجتماعی تبدیل میشود.
در چنین شرایطی، مردم نه تنها از نفس کشیدن، بلکه از زندگی کردن خسته میشوند و این خود، عمق بحران را نشان میدهد.
تاجزاده در این نامه نوشت که یکی از علل «ناتوانی» مردم ایران در تحقق آرمانهای خود، «ضعف تشکلیابی شهروندان و حتی نخبگان» است.
او افزود: «با وجود آگاهیهای بالای عمومی، تمایل به کار جمعی و سازمانیافته بین ایرانیان بسیار پایین است. همین شکاف، حکومت را قادر میسازد نارضایتی فراگیر را نادیده بگیرد و اقلیتی کوچک اما منسجم را بر اکثریتی منتقد اما پراکنده مسلط کند.»
این زندانی سیاسی تاکید کرد: «از موثرترین راههای تبدیل خواست عمومی به قدرت اجتماعی، تشکلیافتن شهروندان است؛ از انجمنهای دانشگاهی و اتحادیههای کارگری و صنفی گرفته تا سمنها (سازمانهای مردمنهاد) و احزاب سیاسی.»
جمهوری اسلامی در دهههای گذشته، مانع از فعالیت احزاب و تشکلهای سیاسی مستقل شده و فعالان سیاسی و روزنامهنگاران را به زندان انداخته است.
ماموران دادستانی، ۱۳ آبان به دستور دادستان تهران با پنج خودروی انتظامی و امنیتی به منزل دختر تاجزاده یورش برده، این زندانی سیاسی را که برای شرکت در مراسم درگذشت برادرش به مرخصی کوتاه رفته بود، بازداشت کردند و به زندان اوین بازگرداندند.
تاجزاده که تاکنون ۱۰ سال را در زندان گذرانده، بدون در نظر گرفتن پرونده جدید، باید تا میانه سال ۱۴۰۶ در زندان بماند.
دانشجویان و کار تشکیلاتی
تاجزاده در بخش دیگری از نامهاش نوشت: «دانشجویان، بهعنوان یکی از پیشروترین گروههای جامعه، باید کار جمعی و تشکیلاتی را از درون دانشگاه و نهادهای دانشگاهی آغاز کنند تا بعدها بتوانند به گونهای متشکل در نهادهای مدنی به سود بهبود اوضاع نقشآفرینی موثر کنند.»
او افزود: «سازمانیافتگی شهروندان شرط دستیابی به ایرانی توسعهیافته و دموکراتیک است. کشوری که با تضمین حقوق مدنی و سیاسی شهروندانش، پیامآور صلح و همزیستی مسالمتآمیز در عرصه جهانی باشد.»
پیشتر و همزمان با برگزاری مراسم رسمی به مناسبت روز دانشجو از سوی حکومت ایران، فعالان و تشکلهای دانشجویی و صنفی تاکید کردند که جنبش دانشجویی خاموششدنی نیست و از لزوم سوق دادن مبارزات صنفی به مبارزات سیاسی برای تغییرات اساسی در ایران گفتند.
در این میان، جمعی از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران در بیانیهای که در کانالهای تلگرامی منتشر شد، نوشتند: «بازداشت همکلاسیهایمان، از جمله پویا قبادی و وحید بنیعامریان و قرار گرفتن احسان فریدی در معرض حکم اعدام، نمادی از شرایط نگرانکنندهای است که مسیر طبیعی دانشگاه را مختل کرده است.»
برخوردهای امنیتی و قضایی همراه با محرومیتهای انضباطی دانشجویان در دانشگاههای سراسر ایران از زمان اعتراضات سراسری پس از کشته شدن ژینا (مهسا) امینی در بازداشت گشت ارشاد در شهریور سال ۱۴۰۱ و گسترده شدن دامنه اعتراضات دانشجویی تشدید شد.
از آن زمان تاکنون گزارشهای بسیاری درباره برخوردهای قهری با دانشجویان و صدور احکام اخراج، تعلیق یا ممنوعیت از تحصیل برای آنان منتشر شده است.
بر اساس گزارشها، بیش از ۱۲ هزار دانشجو در جریان خیزش «زن، زندگی، آزادی» بازداشت، تعلیق، اخراج، تبعید تحصیلی و لغو اسکان شدند.
فاطمه عباسی سهشنبه ۱۸ آذر به روزنامه اعتماد گفت: «در مدت جنگ ۱۲ روزه، پذیرش مددجوی جدید را کاهش دادیم و ناچار شدیم ظرف کمتر از یک هفته، حدود ۶۰ مرکز نگهداری سالمندان، کودکان و معتادان را که نزدیک به پایگاه و مراکز حساس و نظامی بودند، هم تعطیل کنیم.»
او از این که مقامات این سازمان اطلاع نداشتند این مراکز در نزدیکی مراکز نظامی و حساس کشور واقع شدهاند، به عنوان «واقعیت تکاندهنده» نام برد و گفت: «نقص بانک اطلاعات مراکز و افراد پرخطر و نیازمند از دیگر ضعفهایی بود که در جنگ ۱۲ روزه آشکار شد.»
با این حال، این مقام سازمان بهزیستی مشخص نکرد این «مراکز حساس و نظامی» دقیقا چه مراکزی بودند و در چه شهرهایی قرار داشتند.
ساختمانهای بهزیستی ایمن نیستند
عباسی از ناایمن بودن ساختمانهای مراکز بهزیستی در ایران خبر داد و تاکید کرد: «در شرایط جنگی، در هیچ کدام از مراکز نگهداری بهزیستی، فضای امن و ایمن وجود نداشت.»
پیشتر حسین موسوی چلک، معاون سازمان بهزیستی، با اشاره به جنگ ۱۲ روزه گفت: «ما ۴۰ سال منتظر این جنگ بودیم اما در کشور پناهگاه نداشتیم.»
او اضافه کرد: «در همین جنگ بود که فهمیدیم نباید مراکز اجتماعی را کنار سایتهای حساس بگذاریم؛ یا حتی مراکز حساس نباید کنار اماکن مسکونی باشند.»
غلامرضا جلالی، رییس سازمان پدافند غیرعامل، پیش از این اعلام کرد که سال گذشته دستورالعملی برای آمادهسازی پناهگاهها در تهران در نظر گرفته شد اما تنها مسئولین از آمادهسازی این پناهگاهها اطلاع داشتند.
او همچون برخی دیگر از مقامات جمهوری اسلامی، مردم را برای پناه گرفتن در مواقع اضطراری به «مکانهای موجود مانند متروها، پارکینگهای طبقاتی و زیرزمینها» ارجاع داد.
باز پس فرستادن مددجویان به خانوادههایشان
معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی ایران در بخش دیگری از اظهاراتش گفت که به دلیل ناتوانی این سازمان در نگهداری مددجویان در جریان جنگ ۱۲ روزه، بسیاری از آنان به خانوادههایشان بازگردانده شدند.
او گفت: «تعدادی از مددجویان را به خانوادههایشان تحویل دادیم یا به سایر مراکز فرستادیم تا تعداد مددجو در مراکز نگهداری کاهش پیدا کند.»
عباسی در این زمینه نیز آمار دقیقی ارائه نکرد اما افزود: «روز دوم آتشبس به مرکزی رفتیم که حدود ۶۰ نفر از مددجویانش به خانوادهها تحویل داده شده بودند ولی تعداد دیگری که در مرکز ساکن بودند، جز این مرکز هیچ جایی برای زندگی نداشتند.»
این مقام سازمان بهزیستی تاکید کرد: «اگر این جنگ بیش از یک ماه طول میکشید، در بسیاری از مراکز نگهداری حتی با کمبود مربی برای ارائه خدمات مواجه میشدیم.»
بر اساس اعلام بهزیستی، در حال حاضر نزدیک به ۵۹ هزار نفر در هزار و ۱۹۰ مرکز و خانه تحت پوشش این سازمان اقامت دارند.
به غیر از موضوع مسائل ایمنی ساختمان، در سالهای گذشته گزارشهای متعددی از بدرفتاری کارکنان این مراکز با مددجویان منتشر شده است.
اوایل آبان، روزنامه هممیهن از آزار جنسی فجیع درسا، دختر معلول هفت ساله و بیسرپرست، بهدست مدیر یک مرکز توانبخشی در ایران خبر داد که منجر به آسیب جدی به ناحیه تناسلی این دختر شده است.
فعالان حقوق معلولان پیشنهاد میکنند نظارت بر این مراکز به سازمانی غیر از بهزیستی سپرده شود تا ذینفع نباشد.
این فعالان بارها هشدار دادهاند که فرآیند جذب نیرو در چنین مراکزی بدون نظارت کافی انجام میشود و کنترل دقیقی بر صلاحیت و آموزش کارکنان وجود ندارد.
