امیر خلفیان، دادستان خوزستان خبر داد که مدیر حراست آبفای شهرستان ماهشهر و فرد همراه او به ضرب گلوله به قتل رسیدند. او اضافه کرد: «تحقیقات لازم برای مشخص شدن جزییات این اتفاق ادامه دارد و این حادثه در شهر چمران، یکی از شهرهای تابع شهرستان ماهشهر رخ داده است.»
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت مسعود پزشکیان، درباره مذاکره احتمالی تهران با واشینگتن اعلام کرد که جمهوری اسلامی حاضر نیست مشابه «توهینی» را که به ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهوری اوکراین شد، تجربه کند.
مهاجرانی سهشنبه ۱۴ اسفند در نشست خبری هفتگی خود در این باره گفت: «حاضر نیستیم آنچه را که ملت اوکراین در مورد توهین به رییسجمهورشان شاهد بودند، ما هم شاهد باشیم.»
او بار دیگر موضع مقامات جمهوری اسلامی را درباره «شکست سیاست فشار حداکثری آمریکا» تکرار کرد و گفت: «رویکرد ما مذاکره عزتمندانه است.»
دیدار رییسجمهوری آمریکا و رییسجمهوری اوکراین در کاخ سفید و مقابل دوربینهای تلویزیونی به تنش کشیده شد و دو طرف وارد جنگی لفظی شدند.
ترامپ، زلنسکی را به «ناسپاسی» متهم کرد و گفت او قدردان کمکهای آمریکا برای مقابله با حمله روسیه به کشورش نبوده است.
شامگاه دوشنبه اعلام شد که به دستور ترامپ، ارسال تمام کمکهای نظامی آمریکا به اوکراین متوقف شد.
سهشنبه، سخنگوی دولت جمهوری اسلامی خطاب به زلنسکی گفت: «به زلنسکی خواهم گفت که امنیت درونزاست و باید آن را غیر کالایی ببینیم و امنیت، خریدنی نیست.»
او افزود: «به زلنسکی میگویم دارایی کشور را با یک رییسجمهور قمار نکنید و به مردم خود برگردید و مراقب باشید داراییتان را در این قمار نبازید.»
در روزهای اخیر، شماری از مقامات سابق جمهوری اسلامی و فعالان رسانهای حکومتی از جنگ لفظی ترامپ و زلنسکی ابراز خوشحالی کردند و آن را به معنای درست بودن سخنان علی خامنهای مبنی بر عاقلانه و هوشمندانه نبودن مذاکره با آمریکا دانستند.
اواخر بهمن، رهبر جمهوری اسلامی در دیدار با فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی و پدافند هوایی ارتش، بار دیگر ضمن مخالفت با مذاکره با آمریکا، گفت که چنین مذاکراتی «هیچ تاثیری در حل مشکلات کشور ندارد» و «مذاکره کردن عاقلانه، هوشمندانه و شرافتمندانه نیست».
برخی در ایران، از رییسجمهوری اوکراین انتقاد کردهاند. از جمله، افراد نزدیک به دولت حسن روحانی، ضمن اشاره به آنچه «تحقیر زلنسکی» خواندند، خود او را مقصر دانستهاند که در زمان مناسب برای پایان جنگ، مذاکره نکرده است.
با ادامه نارضایتی شهروندان از کاهش قدرت خرید و وخامت اوضاع اقتصادی در ایران، غلامحسین محسنی اژهای، رییس قوه قضاییه جمهوری اسلامی، با اذعان به وضعیت بسیار بد اقتصادی و معیشتی مردم، گفت که این شرایط میتواند به بروز «مشکلات امنیتی در کشور» منجر شود.
اژهای، سهشنبه ۱۴ اسفند در جریان یک نشست با اشاره به وضعیت معیشتی نامناسب مردم گفت: «اکنون وضعیت معیشت مردم، نهتنها خوب نیست بلکه بد است.»
رییس قوه قضاییه با بیان اینکه همه قوا و دستگاهها باید در راستای بهبود وضعیت معیشتی مردم اهتمام داشته باشند، گفت: «همه قائل هستیم به این که وضعیت معیشت و اقتصاد مردم خیلی بد است. از این وضعیت اقتصادی، مشکلات امنیتی هم به وجود میآید که الان هم وجود دارد ولی ممکن است تشدید هم بشود.»
در هفتههای گذشته و به دنبال وخامت اوضاع اقتصادی در ایران، کسبه بازار تهران در چند نوبت در اعتراض به تشدید مشکلات اقتصادی و رکود شدید کسب و کار خود اقدام به تجمع و اعتصاب کردند.
تجمع و اعتصاب بازاریان و کسبه بازار مواد غذایی و خشکبار، تجمع توزیعکنندگان عمده مواد غذایی و تجمع گروهی از بازاریان تهران در ماههای دی، بهمن و اسفند، برخی از نمونههای این اعتراضات است.
ابراهیم عزیزی، رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، در نشست ۱۴ اسفند اژهای با اعضای این کمیسیون گفت: «باید هر سه قوه، خود را برای مقابله با جنگ ترکیبی دشمن که حوزه اقتصاد تنها یکی از ابعاد آن است، آماده و مهیا کنند.»
۱۵ بهمن و به دنبال افزایش اعتراضات اقشار مختلف کشور و ابراز نگرانی مقامهای جمهوری اسلامی، ولیالله بیاتی، سخنگوی کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس، از تصویب ممنوعیت برگزاری تجمعات و راهپیماییها در «مکانهای حساس و امنیتی» خبر داد.
همزمان با این تحولات، مقامهای حکومتی ۱۵ بهمن با حضور سران سه قوه در نهاد ریاستجمهوری جلسهای فوقالعاده برگزار کردند.
افزایش آمار تجمعات اعتراضی کارگران، بازنشستگان و مستمریبگیران، بالا گرفتن نگرانی حکومت را از تشدید اعتراضات و احتمال سرنگونی جمهوری اسلامی به دنبال داشته است.
سایت حقوق بشری هرانا در آخرین گزارش ماهانه خود از وضعیت حقوق بشر در ایران نوشت که در بهمن ماه، ۱۳۴ مورد تجمع و ۲۲ مورد اعتصاب کارگران در ایران به وقوع پیوست.
کنفدراسیون کار ایران در خارج از کشور هم ۲۸ دی در گزارشی نوشت در سال ۲۰۲۴ دستکم دو هزار و ۳۹۶ تجمع اعتراضی و ۱۶۹ اعتصاب در بخشهای مختلف و در ۳۱ استان و ۷۰ شهر ایران شکل گرفت.
این آمار نشان میدهد با وجود وعدههای جمهوری اسلامی، وضعیت معیشتی بازنشستگان و کارگران در ایران روز به روز وخیمتر میشود و خامنهای و سپاه پاسداران از احتمال وقوع دوباره اعتراضات مردمی و ضد حکومتی نگراناند.
پس از آنکه پایگاه خبری بلومبرگ گزارش داد ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه در پاسخ به درخواست رییسجمهوری آمریکا، میانجیگری بر سر ایران را پذیرفته، رسانه دولتی روسیه و مشاور سیاست خارجی پوتین این خبر را تایید کردند. رویترز اما گزارش داده میانجیگری، پیشنهاد روسیه بوده است.
بلومبرگ سهشنبه ۱۴ اسفند گزارش داد ترامپ در تماس تلفنی اخیرش با پوتین، خواستار ایفای نقش روسیه بهعنوان میانجی در مذاکرات با جمهوری اسلامی شده است.
این مذاکرات از جمله برنامه هستهای جمهوری اسلامی و همچنین حمایت تهران از گروههای نیابتی خود در منطقه را در برمیگیرد.
با این حال، خبرگزاری رویترز به نقل از یک منبع آمریکایی گزارش داد که روسیه پیشنهاد میانجیگری بین آمریکا و ایران را ارائه داده است و ایفای چنین نقشی از مسکو خواسته نشده بود.
ساعاتی پس از انتشار این گزارش، رسانه دولتی زوزدا سهشنبه، ۱۴ اسفند، تایید کرد که ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، موافقت کرده است که در مذاکرات بین جمهوری اسلامی و ایالات متحده درباره برنامه هستهای میانجیگری کند.
یوری اوشاکوف، مشاور سیاست خارجی پوتین نیز با تایید این خبر اعلام کرد که ایران یکی از محورهای گفتوگوهای اخیر میان مقامات روسیه و آمریکا در ریاض بوده است.
او افزود که دو طرف توافق کردهاند مذاکرات جداگانهای درباره این موضوع برگزار کنند.
اوشاکوف گفت که مسکو تاکنون هیچ نشانهای از واشینگتن مبنیبر توافق مشخصی در مورد زمان و نحوه برگزاری مذاکرات پیرامون ایران دریافت نکرده است.
بلومبرگ نیز در گزارش خود خبر داده بود که مقامهای ارشد دولت ترامپ در دیدار با همتایان روس خود در ریاض، درباره ایران نیز با هم صحبت و توافق کردهاند به مذاکره در این زمینه ادامه دهند.
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین نیز سهشنبه، ۱۴ اسفند، گفت: «مسئله پرونده هستهای ایران باید صرفا از طریق راههای مسالمتآمیز حلوفصل شود و روسیه آماده است در این زمینه کمک کند.»
سکوت مطلق جمهوری اسلامی
مقامات و رسانههای جمهوری اسلامی، بهطور مطلق در این زمینه سکوت کردهاند و هنوز هیچ واکنشی به خبر بلومبرگ و از آن مهمتر، تایید این خبر از سوی روسیه نشان ندادهاند.
این خبر کمتر از یک هفته پس از سفر چند ساعته سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه به تهران منتشر میشود.
ترامپ و پوتین، ۲۴ بهمن در یک تماس تلفنی ۹۰ دقیقهای، درباره جنگ اوکراین و مسائل خاورمیانه گفتوگو کردند.
به دنبال این تماس، مارکو روبیو و سرگئی لاوروف، وزیران خارجه ایالات متحده و روسیه، ۳۰ بهمن در ریاض با یکدیگر دیدار کردند.
در هفتههای اخیر، نگرانی جامعه بینالمللی از روند توسعه برنامه هستهای جمهوری اسلامی شدت گرفته است.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، ۱۳ اسفند در نشست شورای حکام در وین، گسترش برنامه هستهای جمهوری اسلامی را موجب «نگرانی جدی» خواند و گفت گزارشی جامع از تخلفات حکومت ایران در این زمینه تهیه و ارائه خواهد کرد.
گروسی هشدار داد جمهوری اسلامی در چهار سال گذشته عمل به تعهدات برجامی خود، از جمله اجرای موقت پروتکل الحاقی را متوقف کرده و در نتیجه، آژانس بینالمللی از آن زمان تاکنون «قادر به انجام دسترسیهای تکمیلی در ایران نیست».
علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، ۱۹ بهمن تاکید کرد مذاکره با آمریکا «عاقلانه، هوشمندانه و شرافتمندانه نیست» و «هیچ تاثیری» در حل مشکلات کشور نخواهد داشت.
مسعود پزشکیان، رییس دولت جمهوری اسلامی، ۱۲ اسفند در جلسه استیضاح وزیر امور اقتصادی و دارایی در مجلس، اعلام کرد که شخصا موافق مذاکره با آمریکا بوده اما پس از مخالفت صریح خامنهای و اعلام ممنوعیت این موضوع، از موضع خود عقبنشینی کرده است.
پسکوف: ایران و آمریکا باید مسائل خود را از طریق مذاکره حل کنند
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین، در پاسخ به پرسش بلومبرگ درباره احتمال میانجیگری مسکو میان تهران و واشینگتن گفت: «روسیه بر این باور است که ایالات متحده و ایران باید تمام مسائل را از طریق مذاکره حل و فصل کنند.»
او افزود مسکو «آماده است هر کاری که در توان دارد، برای تحقق این موضوع انجام دهد».
این اظهارات یک روز پس از آن مطرح شد که اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، بهصورت تلویحی میانجیگری مسکو میان تهران و واشینگتن را تایید کرد.
او در این خصوص گفت: «طبیعی است کشورها برای کمک و حسن نیت، در خصوص میانجیگری مذاکرات ایران و آمریکا اعلام آمادگی کنند.»
بقایی در عین حال تاکید کرد: «دوستان روس ما میدانند که هیچ چیز درباره موضوع هستهای ایران بدون نظر ما انجام نخواهد شد.»
بلومبرگ در ادامه گزارش خود نوشت که لاوروف در سفر اخیرش به تهران، جزییات دیدار خود را با روبیو و سایر مقامهای ارشد آمریکایی در ریاض، با عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، به اشتراک گذاشته است.
این رسانه افزود: «هنوز مشخص نیست تهران از هرگونه پیشنهاد آمریکا که از طریق روسیه منتقل شود، چگونه استقبال خواهد کرد. بسیاری از تندروها که بر نهادهای قدرتمند ایران از جمله سپاه پاسداران و دستگاه قضایی تسلط دارند، بهطور علنی با هرگونه تعامل با واشینگتن مخالفت کردهاند.»
عراقچی هفتم اسفند در نشست خبری مشترک با لاوروف، از بررسی پرونده هستهای جمهوری اسلامی در دیدار با او خبر داد و در عین حال تاکید کرد تا زمانی که سیاست فشار حداکثری ترامپ پا برجاست، تهران با واشینگتن مذاکره نمیکند.
ترامپ ۱۶ بهمن دستورالعملی را برای از سرگیری سیاست فشار حداکثری علیه جمهوری اسلامی و به صفر رساندن صادرات نفت ایران امضا کرد تا تهران را برای متوقف کردن برنامه هستهای خود تحت فشار بگذارد.
نیکولای کوژانوف، استاد دانشگاه قطر، در مصاحبه با بلومبرگ گفت با وجود موضعگیریهای عمومی، هم ایالات متحده و هم جمهوری اسلامی «میکوشند تا کانالهای ارتباطی پیدا کنند، کانالهایی سازنده که آغاز گفتوگو را رقم بزند».
یک مقام ارشد اروپایی ۲۷ بهمن از گفتوگوهای محرمانه میان تهران و واشینگتن خبر داد و اعلام کرد جمهوری اسلامی هرگونه توافقی را که شامل رفع تحریمها باشد، خواهد پذیرفت.
بلومبرگ نوشت پوتین با درخواست ترامپ برای میانجیگری در مذاکرات هستهای با ایران موافقت کرد. بر اساس این گزارش ترامپ این موضوع را در ماه فوریه به صورتتلفنی با پوتین مطرح کرده و چند روز بعد، مقامات ارشد دولت او در مذاکراتی در عربستان سعودی، موضوع را با روسها بررسی کردهاند.
واکنشها در ایران به سخنان وزیر خارجه ترکیه درباره سیاستهای منطقهای جمهوری اسلامی ادامه دارد. علیاکبر ولایتی، مشاور رهبر جمهوری اسلامی، گفت که تهران در برابر «گزافهگوییها» سکوت نخواهد کرد و وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، سفیر ترکیه در ایران را برای دیدار فراخواند.
خبرگزاری رویترز سهشنبه ۱۴ اسفند به نقل از وزارت خارجه ترکیه نوشت که کاردار ایران در آنکارا در واکنش به انتقادات علنی تهران از سیاستهای ترکیه احضار شده است.
ولایتی، ۱۴ اسفند، خطاب به مقامهای ترکیه از آنان خواست «جانب ادب دیپلماتیک» را رعایت و از «تکرار ادعاهای بیاساس، غیرواقعی و مداخلهجویانه» پرهیز کنند.
او گفت مقامهای آنکارا نمیتوانند جایگاه جمهوری اسلامی را در منطقه تضعیف کنند: «جمهوری اسلامی اهل گفتوگوست اما هرگز در برابر گزافهگوییها سکوت نکرده و در برابر بیاحترامی، پاسخی در خور خواهد داد.»
اشاره ولایتی به مصاحبه دهم اسفند هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه، با شبکه خبری الجزیره است که در آن درباره حمایت جمهوری اسلامی از نیروهای مسلح کُرد در سوریه هشدار داد و گفت: «اگر میخواهید به شیشه خانهتان سنگ نزنند، شما هم به دیگران سنگ نیندازید.»
فیدان همچنین گفت که منطقه باید از «فرهنگ سلطهجویی یک کشور بر دیگران» رها شود و نه عربها، نه ترکها، نه کردها و نه ایرانیها، نباید بهدنبال «تسلط بر دیگری، ایجاد مزاحمت یا تهدید» باشند.
فراخواندن سفیر ترکیه در ایران
وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، چهار روز پس از این صحبتها، حجابی کرلانقیچ، سفیر ترکیه در تهران را فراخواند و از صحبت محمود حیدری، دستیار وزیر امور خارجه و مدیرکل مدیترانه و شرق اروپا با او خبر داد.
پرستیوی، شبکه انگلیسیزبان صدا و سیمای جمهوری اسلامی، این خبر را با به کار بردن عبارت «احضار سفیر ترکیه» منتشر کرد.
پیش از این و در ۱۳ بهمن، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، سخنان اخیر فیدان را «غیر سازنده» توصیف کرد و گفت در مورد پروندههای منطقهای، از قدیم میان تهران و آنکارا اختلافنظرهایی وجود داشته است.
بقایی همچنین سخنان فیدان را «بسیار غیرسازنده» توصیف کرد و گفت این اظهارات نیازمند «موضع خیلی روشن و قاطع» جمهوری اسلامی بود.
بر اساس گزارش وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، حیدری در دیدار با کرلانقیچ، به او گفته است مقامهای ترکیه باید به اقتضای منافع مشترک دو کشور و حساسیت شرایط منطقه، از «اظهارنظرهای ناصواب و تحلیلهای غیرواقعی» که میتواند منجر به بروز اختلاف و تنش شود، پرهیز کنند.
این گزارش افزود کرلانقیچ هم بر ضرورت «همکاری نزدیک» تهران و آنکارا تاکید کرد و گفت نظرات وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی را به وزارت خارجه ترکیه منتقل خواهد کرد.
وزیر خارجه ترکیه پیش از این هم به الحدث گفته بود جمهوری اسلامی از وضعیت جدید درس خواهد گرفت. اظهاراتی که رسانههای حکومتی در ایران مانند روزنامه کیهان و خبرگزاری تسنیم، آن را «گزافهگویی» و «کنایهآمیز» خوانده بودند.
شماری از رسانههای داخلی، اظهارات جدید فیدان را نوعی تهدید به تلافی با تحریک نیروهای کرد مخالف جمهوری اسلامی در ایران تعبیر کردند.
تقابل تهران و آنکارا در شرایطی بالا گرفته است که ۲۰ بهمن رییس سازمان امنیت ترکیه در سفر به تهران با وزیر اطلاعات دولت پزشکیان و دبیر شورای عالی امنیت ملی دیدار و درباره موضوعاتی چون وضعیت سوریه و پکک گفتوگو کرد.
