چهار منبع کنونی و سابق اطلاعاتی اسرائیل اعلام کردند حمله این کشور به ایران در خرداد ماه، پس از سالها برنامهریزی، زمانی عملی شد که چند عامل کلیدی از جمله انتخاب دونالد ترامپ به ریاستجمهوری آمریکا، پایان مهلت ۶۰ روزه مذاکرات هستهای و حملات مستقیم ایران به اسرائیل، همزمان شدند.
منابع اطلاعاتی اسرائیل که بهدلیل ملاحظات امنیتی نخواستند نامشان فاش شود، سهشنبه ۲۱ مرداد به یورونیوز گفتند موساد پیش از آغاز عملیات، شرایط راهبردی و سیاسی لازم را شناسایی کرده بود.
این شرایط شامل تشدید جنگ نیابتی جمهوری اسلامی و اسرائیل، انتخاب ترامپ به ریاستجمهوری آمریکا و فضای ایجاد شده در مذاکرات هستهای با غرب بود.
به گفته این منابع، هدف این بود که در روزهای نخست جنگ، اسرائیل کنترل کامل بر وضعیت، تلفات حداقلی در داخل و تسلط کامل بر حریم هوایی ایران داشته باشد.
منابع اطلاعاتی گفتند اسرائیل سالها بهطور موازی با تلاشهای دیپلماتیک برای توقف برنامه هستهای در ایران، سناریوی حمله را آماده میکرد.
حمله جمهوری اسلامی به اسرائیل
بر اساس گزارش یورونیوز، نقطه عطف بعدی فروردین ۱۴۰۳ بود؛ زمانی که ایران برای نخستین بار مستقیما از خاک خود به اسرائیل موشک شلیک کرد. اقدامی که در واکنش به حمله اسرائیل به کنسولگری جمهوری اسلامی در سوریه و کشته شدن محمدرضا زاهدی، از فرماندهان سپاه پاسداران و شماری از همراهان او، انجام شد.
به گفته یکی از این منابع اطلاعاتی، برنامه اولیه اسرائیل این بود که حمله را در مهر ۱۴۰۳ انجام دهد؛ آن هم پس از ترور حسن نصرالله در لبنان و دومین حمله موشکی مستقیم ایران به اسرائیل اما اجرای این طرح به بعد از انتخابات ریاستجمهوری آمریکا در ماه نوامبر سال گذشته موکول شد تا نتیجه این انتخابات مشخص شود.
عیسی بزرگزاده در گفتوگویی با نشریه «پیام ما» گفت: «بحران آب در ایران از دقیقه ۱۱۰ بازی هم عبور کرده است.»
او فرونشست را پیامد مستقیم برداشت بیرویه آب از سفرههای زیرزمینی دانست و گفت بخش قابل توجهی از این برداشتها بهدلیل «مدیریت ناکارآمد، خلاهای قانونی و نبود هماهنگی میان نهادهای مسئول» رخ داده است.
بزرگزاده تاکید کرد کاهش بارگذاری آبی در بخش کشاورزی، مهمترین راهکار برای مهار این بحران است و بدون کاهش سطح زیرکشت، صرفهجویی واقعی ممکن نخواهد شد.
سمیه رفیعی، رییس فراکسیون محیط زیست مجلس، اردیبهشت گذشته هشدار داد برداشت بیرویه از آبهای زیرزمینی باعث بروز فرونشست زمین در ۳۰ استان شده و ۶۶ درصد تالابهای کشور به کانون گرد و غبار تبدیل شدهاند.
برداشت بیرویه از چاهها تهران را تهدید میکند
سخنگوی صنعت آب کشور با اشاره به برنامه هفتم توسعه، این برنامه را آخرین فرصت برای اصلاح مدیریت منابع آبی در ایران دانست و هشدار داد بیتوجهی به این فرصت، به از دست رفتن امنیت آبی و تهدید جدی برای زیستبوم منجر خواهد شد.
بزرگزاده درباره نقش شهرداری تهران در این بحران گفت حدود ۵۰ حلقه چاه با قابلیت شرب در اختیار شهرداری قرار دارد که باید به شبکه آب شرب متصل شوند و سایر چاهها بهمنظور تعادلبخشی به آبخوان، پلمب شوند.
به گفته او، برداشت بیرویه از این چاهها یکی از عوامل فرونشست زمین در پایتخت است.
سوده نجفی، رییس کمیته سلامت شورای شهر تهران، ۱۹ اردیبهشت گفته بود: «طبق برآوردها میزان فرونشست در تهران، سالانه به ۲۴ یا ۲۵ سانتیمتر میرسد.»
سخنگوی صنعت آب کشور تاکید کرد حفر و بهرهبرداری از چاههای جدید در شهر تهران باید متوقف شود و استفاده از منابع موجود تنها با هدف شرب یا حفاظت از آبخوان مجاز است.
بزرگزاده افزود: «تعداد چاهها در آبخوان تهران بیش از ظرفیت است و این مساله باعث تشدید فرونشست شده است.»
پیشتر مهدی چمران، رییس شورای شهر تهران گفته بود: «فرونشست زمین در کشور وجود دارد و روی تونلهای مترو اثرگذار است و به همین دلیل، ما نگران هستیم.»
نشریه تایمز اسرائیل سهشنبه ۲۱ مرداد در گزارشی نوشت کاتز در روزهای اخیر بهطور علنی از ایال زمیر، رییس ستاد کل ارتش اسرائیل، انتقاد کرده و گفته است انتصابات تازه ارتش بدون هماهنگی با او انجام شده و برخلاف رویه موجود است.
ارتش در پاسخ تاکید کرده که روند معمول، برگزاری جلسات داخلی از سوی ارتش و سپس ارسال فهرست برای تایید یا رد وزیر دفاع است.
به گزارش رسانههای عبری، منابعی در ارتش گفتهاند که زمیر طی حدود یک ماه گذشته چند بار تلاش کرده با کاتز درباره این انتصابات جلسه بگذارد اما موفق نشده است.
وبسایت «واینت» نوشت که آخرین تلاش روز گذشته صورت گرفت و با زمیر «مانند یک سرباز یکستاره» برخورد شد؛ «در حالی که موضوع غافلگیرکنندهای در کار نبوده است».
به گفته منبعی که واینت به نقل از او گزارش داده، این موضوع با خواسته دولت برای آمادهسازی ارتش به منظور تصرف شهر غزه گره خورده است. اقدامی که هفته گذشته با وجود مخالفت زمیر و برخی دیگر از مقامهای ارشد دفاعی، در کابینه امنیتی اسرائیل تصویب شد.
برخی منابع نیز گفتهاند با وجود آنکه پیامهایی تند از سوی کاتز منتشر میشود اما در واقع نخستوزیر بنیامین نتانیاهو پشت این موضعگیریها قرار دارد.
نماینده لیکود: کمکهای هوایی به غزه حاوی سلاح است
موشه ساعاد، عضو حزب لیکود به رهبری نتانیاهو، در گفتوگو با شبکه رادیویی «کان» درباره کمکهای هوایی به غزه گفت: «آیا کسی محمولههای هوایی را بررسی کرده است؟ برای همه واضح است که این محمولهها مهمات دارند.»
او افزود که اسرائیل باید «تمام نوار غزه را اشغال کند» و «فقط به این شکل میتوان جنگ را برد».
این اظهارات در حالی مطرح شده است که از چهارم مرداد و همزمان با اتخاذ سیاست جدید اسرائیل برای ورود بیشتر کمکها به غزه، دستکم ۱۲ کشور از جمله اسرائیل بیش از هزار بسته کمک بشردوستانه را به این منطقه پرتاب کردهاند.
ارتش اسرائیل میگوید بستههایی که خود این کشور پرتاب کرده، از سوی نهادهای بینالمللی تامین شدهاند.
اسرائیل این سیاست را پس از افزایش فشارها و انتقادهای بینالمللی درباره بحران گرسنگی در غزه دوباره اجرا کرد اما پرتاب هوایی تنها بخش کوچکی از نیازها را تامین میکند و حجم کمکها از مسیر زمینی بسیار بیشتر است.
این روش همچنین خطراتی برای غیرنظامیانی دارد که برای دریافت محمولهها به سمت آنها میروند، چرا که بستهها ممکن است به آنها برخورد کنند.
ارتش پاکستان سهشنبه ۲۱ مرداد در بیانیهای اعلام کرد نیروهای امنیتی این کشور سه فرد مسلح دیگر که قصد نفوذ از مرز پاکستان و افغانستان در محدوده سمبازه منطقه ژوب ایالت بلوچستان داشتند را از پا درآورد.
پاکستان در بیانیه خود از این عملیات با نام «شکار و از بین بردن خوارج تحت حمایت هند» یاد کرد و گفت از کشتهشدگان، سلاح، مهمات و مواد منفجره نیز کشف شد.
اصطلاح «فتنه خوارج» عنوانی است که دولت پاکستان برای اشاره به اعضای گروه «جنبش طالبان پاکستان» (تحریک طالبان پاکستانی یا تیتیپی) به کار میبرد.
عملیات «ضد نفوذ و پاکسازی هدفمند» پاکستان از شامگاه ۱۶ مرداد آغاز شده و تاکنون منجر به کشته شدن ۵۰ شبهنظامی شده است.
خبرگزاری رویترز به نقل از تحلیلگران مستقل و گروههای مسلح نوشت ارتش پاکستان معمولا آمار کشتهشدگان مسلح را بیش از واقعیت اعلام میکند.
ارتش پاکستان این اتهام را رد کرده است.
هم گروههای اسلامگرا و هم شورشیان جداییطلبی که خواستار سهم بیشتری از منابع معدنی هستند، در ایالت بلوچستان فعالیت دارند.
منطقه درگیری همچنین محل اجرای طرحهای کلیدی ابتکار کمربند و جاده چین است.
اسلامآباد در سه سال گذشته بارها کابل را به حمایت از شبهنظامیان پاکستانی ساکن در خاک افغانستان متهم کرده است.
طالبان این اتهامات را رد کرده و گفته است خاک افغانستان علیه کشورهای همسایه و خارجی مورد استفاده قرار نمیگیرد.
افغانستاناینترنشنال دی سال گذشته به نقل از منابع آگاه گزارش داد طالبان پیش از بازگشت به قدرت، توافقنامهای با جنبش طالبان پاکستان، القاعده و دیگر گروههای مبارز خارجی امضا کرده است.
بر اساس این توافق، موسوم به «میرعلی»، طالبان متعهد شده است پس از پیروزی، از آنها برای «جهاد» و برپایی نظام شرعی در پاکستان حمایت کند.
این توافقنامه به این دلیل امضا شده است که شبهنظامیان خارجی به ویژه گروه تیتیپی، در کنار طالبان علیه دولت پیشین افغانستان، ناتو و نیروهای آمریکایی برای احیای رژیم قبلی در این کشور جنگیدهاند.
این روسای دولت و حکومت در اروپا سهشنبه ۲۱ مرداد در بیانیهای اعلام کردند اوکراینیها باید آزادی تصمیمگیری درباره سرنوشت و آینده خود را داشته باشند و یک راهحل دیپلماتیک باید از منافع اوکراین و اروپا حفاظت کند.
خبرگزاری رویترز با انتشار این خبر از قول این رهبران نوشت: «مذاکرات معنادار تنها در بستر یک آتشبس یا کاهش خصومتها میتواند انجام شود.»
صادرکنندگان این بیانیه تاکید کردند: «ما بر این باور مشترکیم که یک راهحل دیپلماتیک باید از منافع حیاتی امنیتی اوکراین و اروپا محافظت کند.»
این بیانیه که اواخر روز دوشنبه مورد توافق قرار گرفت و سهشنبه منتشر شد، به تایید رهبران همه کشورهای عضو اتحادیه اروپا، به جز مجارستان رسیده است.
گفتوگوی نخستوزیران بریتانیا و کانادا درباره اوکراین
سخنگوی نخستوزیری بریتانیا گفت نخستوزیران بریتانیا و کانادا درباره حمایت از اوکراین و تلاش برای پایان دادن به جنگ روسیه گفتوگو کردند.
بر اساس این گزارش، هر دو رهبر بر آیندهای مبتنی بر آزادی و حاکمیت اوکراین تاکید و از تلاشهای بینالمللی برای صلح به رهبری رییسجمهوری آمریکا استقبال کردند.
آنها همچنین توافق داشتند که این صلح باید با مشارکت اوکراین ساخته شود، نه اینکه آن را به این کشور تحمیل کنند.
اوکراین و حامیان اروپاییاش، سه روز مانده به دیدار دونالد ترامپ، رییسجمهوری ایالات متحده با ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه در آلاسکا، تلاش میکنند تا با هدف محافظت از منافع امنیتی خود، با ترامپ گفتوگو کنند.
به گزارش اسوشیتدپرس، ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهوری اوکراین، تاکنون از حضور در نشست آمریکا و روسیه که جمعه ۲۴ مرداد در آلاسکا برگزار میشود، کنار گذاشته شده و بعید است کشورهای اروپایی نیز به این نشست دعوت شوند.
بر اساس گزارشهای منتشر شده، همه طرفها نگرانند که پوتین و ترامپ بدون حضور اوکراین، بر سر مبادله بخشهایی از خاک این کشور به تفاهم برسند یا توافقهای دیگری حاصل شود که تنها روسیه از آنها منتفع شود.
ترامپ دوشنبه ۲۰ مرداد در یک کنفرانس خبری در کاخ سفید درباره گفتوگوی پیش رو با پوتین گفت: «این واقعا یک نشست برای سنجش شرایط است.»
رییسجمهوری آمریکا اعلام کرد کییف و مسکو هر دو باید برای پایان دادن به جنگ اوکراین، بخشی از سرزمینهای خود را واگذار کنند و گفتوگوی آتی او با رییسجمهوری روسیه، نشان خواهد داد که آیا پوتین حاضر است توافق کند یا نه.
ترامپ گفت: «احتمالا در دو دقیقه اول متوجه خواهم شد که آیا پیشرفتی ممکن است یا خیر. قرار است به او بگویم تو باید این جنگ را تمام کنی. من میروم تا چارچوبها را بررسی کنم. ممکن است جلسه را ترک کنم و بگویم موفق باشی و این پایان کار باشد.»
رسانهها در ایران، سهشنبه ۲۱ مرداد از قول عیسی بزرگزاده ضمن تکذیب خبر «روز صفر آبی برای تهران»، نوشتند که میزان مدیریت مصرف آب در تهران در تیر ماه، ۱۳ درصد و در مرداد ماه و تاکنون، بیش از ۱۴ درصد بوده است.
به گفته بزرگزاده، در صورت ۱۲ درصد صرفهجویی بیشتر در تهران، بحران آب به نحو قابل قبولی مدیریت میشود.
روز صفر آبی، اصطلاحی است برای توصیف وضعیت اتمام ذخایر آب آشامیدنی یک شهر. این واژه، نمایانگر شرایطی بحرانی است که در آن، یک منطقه شهری تمامی منابع آبی خود را از دست میدهد و امکان تامین آب از طریق سیستمهای معمول توزیع را ندارد.
پیش از این اظهار نظر بزرگزاده، محسن دهنوی، سخنگوی مجمع تشخیص مصلحت نظام، در چند پیام در شبکه اجتماعی ایکس، نوشت که بحران آب در تهران از مرز هشدار گذشته و وارد مرحلهای حیاتی شده است.
او تاکید کرد: «ادامه این روند میتواند در هفتههای آینده برخی مناطق پایتخت را به روز صفر برساند؛ روزی که آب آشامیدنی بسیاری از محلهها قطع و زندگی روزمره میلیونها شهروند مختل خواهد شد و پیامدهای اجتماعی و اقتصادی بزرگی دارد.»
همزمان با این اعلام هشدار دهنوی، با ادامه موج گرما و قطع آب و برق در ایران، مسئولان جمهوری اسلامی مجددا تصمیم به اعمال تعطیلیهای گسترده و کاهش ساعات کاری ادارات در استانهای مختلف کشور گرفتند.
در اطلاعیههایی که استانداریهای برخی استانهای کشور دوشنبه ۲۰ مرداد منتشر کردند، آمده که این کاهش ساعات کاری و تعطیلیها، سهشنبه و چهارشنبه ۲۱ و ۲۲ مرداد، با توجه به «روند افزایش دما» و با هدف «کنترل مصرف انرژی» صورت میگیرد.
استانداریهای برخی استانها از جمله سمنان و کردستان از کاهش ساعت کاری ادارات و بانکها در ۲۱ مرداد خبر دادند. طبق اطلاعیههای منتشر شده، در برخی استانهای کشور نیز فعالیت ادارات بهصورت دورکاری انجام میشود.
البرز، ایلام، چهارمحال و بختیاری، خراسان جنوبی، خوزستان، سمنان، قم، کردستان، کرمانشاه، گلستان، مازندران، مرکزی، هرمزگان و یزد، از جمله استانهایی هستند که تعطیل بودن ادارات و بانکهای آنها در چهارشنبه اعلام شده است.
بحران آب، فقدان مدیریت
سخنگوی مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه پست خود در ایکس نوشت: «پنج سال خشکسالی پیاپی، برداشت بیرویه از منابع زیرزمینی، رشد پرشتاب مصرف شهری و ضعف ساختاری در مدیریت، ذخایر سدهای اصلی را به سطحی خطرناک رسانده است.»
دهنوی که خود از مدیران جمهوری اسلامی است، تاکید کرد که این بحران حاصل سالها «غفلت، بیتوجهی به زیرساخت پایدار و سوءتدبیر آشکار در مدیریت منابع حیاتی و آینده کشور و نسلهای آینده» است.
این موارد سالها از سوی منتقدان حکمرانی جمهوری اسلامی و از تریبونهای مختلف مطرح شدهاند، اما حکومت معمولا پاسخی سخت به منتقدان داده و آنان با برخوردهای امنیتی و قضایی روبهرو شدهاند.
از سوی دیگر، همزمان با بحران آب و انرژی در ایران، شرکت مدیریت منابع آب گزارش داد مجموعا ۵۸ درصد مخازن سدهای کشور خالی است.
طبق گزارش این نهاد، در ۲۶ سد بزرگ کشور بیش از ۷۵ درصد ظرفیت مخازن خالی است.
مسعود پزشکیان، رییس دولت چهاردهم نیز هشدار داد: «آب نداریم. نه زیر پایمان آب داریم و نه در پشت سدها.»
دهنوی، راهکار عبور از این وضعیت را «سیاستهای سختگیرانه صرفهجویی، نوسازی شبکههای فرسوده، کنترل مصرف صنایع و مدیریت هوشمند منابع» دانست و تاکید کرد: «مشارکت واقعی مردم، جامعه علمی و بخش خصوصی در طرحهای عملی و بهرهگیری از فناوریهای نو، شرط نجات تهران از این بحران تاریخی و زیستمحیطی است.»
بر اساس این گزارش، با پیروزی ترامپ، تمرکز بر توافق آزادی گروگانها قرار گرفت و در اسفند ۱۴۰۳، اسرائیل دوباره در موقعیت حمله بود.
با این حال، آغاز مذاکرات غیرمستقیم آمریکا و ایران در اسفند ماه باعث شد ترامپ ۶۰ روز به این گفتوگوها فرصت دهد. روز بعد از پایان این مهلت، اسرائیل حمله خود را آغاز کرد.
مقامهای اسرائیلی و کارشناسان میگویند تهران پس از این حمله در موقعیت ضعیفتری قرار گرفته است، هرچند هنوز گزینههایی از جمله بازگشت به مذاکرات یا استفاده از روشهای غیرمستقیم مانند عملیات نیابتی و اقدامات غیرمتعارف را در دست دارد.
یک منبع سابق اطلاعاتی اسرائیل به یورونیوز گفت اگر جنگ ادامه پیدا میکرد، اسرائیل احتمالا به تاسیسات نفت و گاز ایران نیز حمله میکرد.
یکی دیگر از منابع اطلاعاتی اسرائیل گفت که این کشور کنترل خود را بر حریم هوایی ایران حفظ خواهد کرد تا مانع بازسازی تواناییهای تخریبشده جمهوری اسلامی شود.
