۱۵۰ کنشگر مدنی، فرهنگی و سیاسی در پیامی دریافت نخل طلای کن را به جعفر پناهی تبریک گفتند و این موفقیت را گواهی بر اثبات این نکته دانستند که هنرمند پیشرو و متعهد به آرمانهای انسانی میتواند حتی در دشوارترین شرایط، الهامبخشِ امید و تغییر باشد.
آنها در این بیانیه پناهی را «فیلمساز برجسته و شجاع ایرانی» نامیدند و با اشاره به اهدای جایزه شهروندی جشنواره کن همراه با نخل طلا به او نوشتند: «این جایزه تعهد پناهی به ارزشهای والای انسانی را برجسته میکند و پیامی روشن از استقامت و خلاقیت اوست.»
بهگفته امضاکنندگان این بیانیه، دریافت نخل طلای جشنواره کن نشانه آن است که «هنر متعهد و صدای حقیقت، حتی در میان دیوارهای سانسور و فشار، میتواند جهانی را به تحسین وادارد این دستاوردها، افتخاری برای همه ایرانیانی است که در راه آزادی، عدالت و کرامت انسانی مبارزه میکنند.»
در میان ۱۵۰ کنشگری که این بیانیه را امضا کردهاند، نام هنرمندان و فعالانی از صنفها و گروههای مختلف از داخل و خارج از ایران به چشم میخورد.
مژگان اینانلو، اسماعیل بخشی، رسول بداقی، مجید برزگر، محمود بهشتی لنگرودی، محمد پیرهادی، مصطفی تاجزاده، محمد حبیبی، امیرسالار داوودی، رضا دُرمیشیان، علیرضا رجایی، کیوان رحیمیان، حسین رزاق، سپیده رشنو، نسرین ستوده، توماج صالحی، هایده صفییاری، کیوان صمیمی، شیرین عبادی، ابوالفضل قدیانی، فریبا کمالآبادی، نرگس محمدی، صدیقه وسمقی و مهدی یراحی از جمله امضاکنندگان این بیانیه هستند.
نخل طلا، مهمترین جایزه در جشنواره کن، به بهترین فیلم منتخب هیئت داوران اهدا میشود. نخل طلای جشنواره کن امسال، شنبه سوم خرداد برای فیلم یک تصادف ساده به جعفر پناهی رسید. این فیلم بدون درخواست و دریافت مجوز ساخت از وزارت ارشاد و بهطور زیرزمینی ساخته شد و زنان بازیگر در آن بدون حجاب اجباری ظاهر شدهاند.
نرگس محمدی، شاهزاده رضا پهلوی، حامد اسماعیلیون، ژان نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه و نازنین بنیادی پیشتر در پیامهایی جداگانه دریافت این جایزه را به جعفر پناهی و همکارانش تبریک گفته بودند.
بیشتر بخوانید: یک تصادف ساده؛ جعفر پناهی و انتقام از بازجو
انجمن فیلم کوتاه ایران نیز ضمن تبریک دریافت نخل طلای کن از سوی پناهی، اعلام کرد این موفقیت مهر تاییدی بر «اهمیت آزادی بیان، ایستادگی و اراده سرسختانه فیلمسازان مستقل و حذف تصدیگری همه جانبه دولتی و ارگانی» است.
کانون کارگردانان سینمای ایران نیز اثر پناهی را محصول «سینمای مستقل و اندیشمند» خواند و گفت نخل طلای کن، نویدبخش و بارورکننده امید به تحقق این حقیقت است که سینمای مستقل و متفکر ایران باوجود تمام محدودیتها، ممنوعیتها، بایدها و نبایدها به مسیر بالنده خود ادامه میدهد.
شورای هماهنگی تشکلهای صنفی فرهنگیان ایران هم موفقیت پناهی را نهتنها پاسداشت شجاعت و خلاقیت یک هنرمند متعهد، بلکه یادآور قدرت هنر در بیان حقیقت، ایستادگی در برابر سانسور، و دفاع از کرامت انسان در تاریکترین روزها توصیف کرد.
این شورا، آثار پناهی را «آیینهای برای جامعه و صدایی برای بیصداها» خواند و گفت این صدا با وجود تمام محدودیتها، در جهان طنینانداز شده است.
بر اساس این گزارش که یکشنبه چهارم خرداد منتشر شد، اقدام گسترده و سیستماتیک جمهوری اسلامی در «افزودن ترکیبات شیمیایی تولیدشده خارج از چرخه پالایشگاهی» با هدف جبران کمبود بنزین در کشور انجام شده است.
مرکز دادههای باز ایران در گزارش خود نوشت: «این ترکیبات شامل متیل ترت-بوتیل اتر (امتیبیای)- یک افزودنی پتروشیمیایی ممنوعه - و سایر اکتانافزاهای آروماتیک هستند که با هدف افزایش عدد اکتان به بنزین افزوده میشوند.»
دادههای یک گزارش محرمانه وزارت نفت که به دست مرکز دادههای باز ایران رسیده، حاکی از آن است که بین سالهای ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، میزان ترکیب این مواد خطرناک با بنزین پالایشگاهی حدود چهار برابر بیشتر از قبل شده است.
این ترکیبات حتی در پالایشگاههایی که خود را تولیدکننده سوخت مطابق استانداردهای یورو ۴ و یورو ۵ میدانند، مورد استفاده قرار گرفتهاند.
با وجود آنکه آمار رسمی از تولید یکسوم بنزین ایران مطابق با استانداردهای یورو ۴ و یورو ۵ حکایت دارد، اما گزارش محرمانه وزارت نفت نشان میدهد همین سوختها نیز به مواد شیمیایی خطرناک آلوده هستند.
پیشتر در اردیبهشت ۱۴۰۳، ایراناینترنشنال در گزارشی با عنوان «بازگشت بنزین پتروشیمی پس از ۱۰ سال و خطر روزهای آلودهتر» نسبت به خطرات استفاده از این نوع بنزین هشدار داده بود.
جواد اوجی، وزیر نفت دولت ابراهیم رئیسی، در آن زمان از آغاز مجدد تولید بنزین پتروشیمی خبر داد. حمیدرضا حاجیبابایی، رییس کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۳، نیز انعقاد قرارداد ۲.۷ میلیارد دلاری با پتروشیمیها برای تولید بنزین را تایید کرد.
آمار مواد افزودنی تولیدشده در خارج از پالایشگاهها
مرکز دادههای باز ایران در ادامه گزارش خود نوشت پالایشگاه شازند که بزرگترین تولیدکننده بنزین یورویی در ایران به شمار میرود، روزانه حدود ۳۵۰ هزار لیتر از افزودنی ممنوعه امتیبیای در محصولات خود استفاده میکند.
این عدد برای پالایشگاه اصفهان، دومین تولیدکننده بزرگ بنزین با استاندارد یورو در ایران، ۳۲۵ هزار لیتر است.
این در حالی است که بنا بر گزارش مرکز دادههای باز ایران، بسیاری از کشورها استفاده از این ترکیب را بهدلیل «پتانسیل بالای آلودهسازی منابع آب زیرزمینی» غیرمجاز اعلام کردهاند.
در ادامه این گزارش آمده است: «تولید روزانه بنزین پایه در پالایشگاههای کشور طی سال ۱۴۰۲ بهطور میانگین ۱۰۱ میلیون لیتر بوده است. این عدد با افزودن حدود ۲۰ میلیون لیتر مواد افزودنی تولیدشده در خارج از پالایشگاهها به ۱۲۱ میلیون لیتر رسیده، با این حال همچنان ۲/۵ میلیون لیتر کمتر از مصرف روزانه داخلی است.»
تولید بنزین پتروشیمی در ایران به دوران ریاستجمهوری محمود احمدینژاد بازمیگردد. بعد از تحریم صادرات بنزین به ایران در سال ۱۳۸۹، دولت وقت برای تامین نیاز بنزین در طرحی موسوم به طرح ضربتی افزایش تولید بنزین، از تولیدات پتروشیمی بهجای بنزین استفاده کرد.
رحمتالله حافظی، رییس وقت کمیسیون سلامت شورای شهر تهران، بهمنماه ۱۳۹۲ با اشاره به افزایش روزانه ۲۲ مورد مرگ و میر در تهران در روزهای آلوده گفت: «سوخت پتروشیمی غیراستاندارد ۳۵ برابر از حد نرمال بنزن در هوا ایجاد میکند.»
پیامدهای سنگین استفاده از ترکیبات آلوده
مرکز دادههای باز ایران در گزارش خود نوشت سند محرمانه وزارت نفت درباره «نوع، ترکیب یا آثار» مواد شیمیایی آلوده در تولیدات بنزین شفافسازی نکرده و تنها از عبارات مبهمی نظیر «مواد دریافتی از پتروشیمیها» و «مواد اکتانافزا» برای اشاره به این ترکیبات بهره برده است.
در این گزارش آمده است: «بررسی گزارشهای رسمی وزارت نفت از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۳ نشان میدهد که استفاده از این مواد بهصورت مستمر افزایش یافته است. تنها ترکیبی که بهطور مشخص به آن اشاره شده، امتیبیای است که بهعنوان یکی از اجزای ثابت در فرمول نهایی بنزین باقی مانده است.»
مرکز دادههای باز ایران همچنین هشدار داد: «اتکای فزاینده به افزودنیهای پرخطر، در غیاب توسعه زیرساختهای پالایشی، به یکی از پایههای تامین سوخت کشور تبدیل شده؛ رویکردی که پیامدهای اقتصادی، بهداشتی و زیستمحیطی سنگینی در پی دارد.»
پیشتر در دیماه ۱۴۰۱، یک مقام سازمان محیط زیست اعلام کرد تنها ۳۸ درصد بنزین تولیدی در کشور استاندارد است.
او در این پست که یکشنبه چهارم خرداد منتشر شد، نوشت: «مسافران به خانه بازمیگردند.»
«یک تصادف ساده» بدون دریافت مجوز رسمی و بهصورت مخفیانه در ایران ساخته شده است.
این دومین بار در تاریخ سینما است که یک فیلم ایرانی نخل طلای کن را از آن خود میکند. پیش از این، عباس کیارستمی در سال ۱۹۹۷ با فیلم «طعم گیلاس» موفق به دریافت این جایزه شده بود.
پناهی با کسب این جایزه به یکی از معدود کارگردانانی تبدیل شد که سهگانه معتبر سینمایی - نخل طلای کن، شیر طلایی ونیز و خرس طلایی برلین - را در کارنامه دارند.
بیشتر بخوانید: نگاهی به دیگر جوایز مهم جشنواره کن ۲۰۲۵
پناهی پس از دریافت این جایزه با اشاره به دوران زندان و یادآوری همبندانش، بر اهمیت اتحاد و کنار گذاشتن اختلافات برای دستیابی به آزادی و کرامت انسانی در ایران تاکید کرد و گفت: «به امید اینکه به روزی برسیم که کسی به ما نگوید چه بکن و چه نکن، چه بپوش و چه نپوش، و اینکه چه چیزی بسازیم و چه نسازیم.»
ژولیت بینوش، رییس هیات داوران جشنواره کن، دلیل اهدای نخل طلا به این فیلم را برخاستن آن از «بستر مقاومت و بقا» عنوان کرد و آن را نمادی از «امید و ضرورت» در دنیای امروز دانست.
ژان نوئل بارو، وزیر خارجه فرانسه، سوم خرداد در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس، کسب نخل طلا توسط پناهی را نشانهای از «مقاومت در برابر سرکوب» جمهوری اسلامی و «امیدی برای همه مبارزان آزادی» در جهان توصیف کرد.
احضار کاردار فرانسه به وزارت خارجه جمهوری اسلامی
در واکنش به پیام تبریک بارو و انتقاد او از وضعیت حقوق بشر در ایران، کاردار فرانسه در تهران به وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی احضار شد.
محمد تنهایی، رییس اداره دوم غرب اروپای وزارت خارجه، اظهارات بارو را «مداخله آشکار در امور داخلی ایران» و اقدامی «تحریکآمیز» توصیف کرد و خواستار توضیح رسمی دولت فرانسه شد.
او همچنین پاریس را به «سوءاستفاده» از فرصت میزبانی یک رویداد سینمایی برای پیشبرد «اغراض سیاسی» متهم کرد و دولت فرانسه را فاقد «صلاحیت اخلاقی برای طرح ادعاهای حقوق بشری» دانست.
بیشتر بخوانید: پناهی در جشنواره کن از سینماگران و زنان بازیگر ممنوع از کار در ایران یاد کرد
موفقیت پناهی در جشنواره کن واکنشهای گستردهای را در میان فعالان سیاسی، هنری و مدنی به دنبال داشته است.
در بیانیهای مشترک، ۱۴۳ نفر از این فعالان، کسب نخل طلا را افتخاری بزرگ برای سینما و جامعه مدنی ایران خواندند و پناهی را نمونهای از هنرمند متعهد به «ارزشهای والای انسانی» توصیف کردند.
