روزنامه واشینگتنپست، همزمان با تلاش ایالات متحده برای میانجیگری در روند صلح میان جمهوری دموکراتیک کنگو و رواندا، این کشور آفریقایی به درخواست دولت ترامپ برای پذیرش مهاجران اخراجشده از آمریکا واکنشی مثبت نشان داده است.
بر اساس این گزارش که چهارشنبه ۱۰ اردیبهشت منتشر شد، دولت ترامپ در تلاش است به شمار کشورهایی که حاضرند مهاجران اخراجشده از ایالات متحده را بپذیرند، بیفزاید.
بر اساس گفته یکی از مقامهای مطلع رواندایی به واشینگتن پست، تماسهای اخیر ایالات متحده با مقامات این کشور که شامل فهرستی از نامهای احتمالی افراد اخراجی به رواندا نیز بوده، با استقبال دولت این کشور مواجه شده است.
بر اساس این پیشنهاد، رواندا به گروهی از کشورها، از جمله السالوادور، مکزیک، کاستاریکا و پاناما، میپیوندد که با پذیرش مهاجرانی اخراجی از آمریکا موافقت کردهاند.
واشینگتنپست نوشته است اگرچه تاکنون تنها یک پناهنده عراقی که متهم به ارتباط با گروههای تروریستی بود، از ایالات متحده به رواندا اخراج شده است، اما یکی از مقامهای روآندایی به این روزنامه گفت: «ما برای پذیرش موارد دیگر نیز آمادگی داریم.»
بر اساس این گزارش، رواندا طی سالهای اخیر خود را بهعنوان مقصدی برای مهاجران اخراجشدهای که شهروند این کشور نیستند معرفی کرده است. موضوعی که بهگفته منتقدان، تلاشی از سوی دولت ، پل کاگامه، رییسجمهوری دیرپای رواندا برای کمرنگ کردن شهرت این کشور در نقض حقوق بشر است.
پیشتر، بریتانیا و دانمارک نیز برنامههایی برای فرستادن گسترده پناهجویان به رواندا مطرح کرده بودند، اما این طرحها بهدلیل اعتراضات عمومی در این کشورها و چالشهای حقوقی متوقف شدند.
در دوره دولت بایدن، وزارت امور خارجه آمریکا گزارشهایی درباره «نقض جدی حقوق بشر، از جمله قتلهای فراقانونی و بازداشتهای خودسرانه » در رواندا منتشر کرد. با این حال، دولت ترامپ پیشتر نیز افرادی را به کشورهایی با سابقه حقوق بشری ضعیف، از جمله السالوادور که پناهجویان را در زندانهای بدنام اسکان داده، اخراج کرده است.
یک مقام دولت بایدن که در حوزه سیاستهای مربوط به رواندا کار میکرد، به واشینگتنپست گفت بهنظر میرسد مقامهای رواندایی در تلاشاند روابط خود با آمریکا را پس از وضع تحریم علیه یکی از وزیران این کشور، به اتهام حمایت از یک گروه مسلح در شرق کنگو، بازسازی کنند.
او افزود: «هرچه رواندا به دولت ترامپ نزدیکتر شود، احتمال فشار آوردن آمریکا برای گرفتن امتیاز در مذاکرات صلح کمتر میشود.»
به گفته مقام رواندایی، گفتوگوها میان دو کشور مدت کوتاهی پس از آغاز ریاستجمهوری ترامپ آغاز شد.
او گفت: «آنها پرسیدند آیا حاضر به مذاکره هستید و ما پاسخ مثبت دادیم. دولت و نهادهای ما در این زمینه تجربه فراوانی دارند.»
وزارت امور خارجه ایالات متحده در پاسخ به سوالات درباره آینده این روند اخراجها، اظهار نظر مستقیمی نکرد اما در بیانیهای به واشینگتنپست، بهصورت تلویحی این گفتوگوها را تایید کرد: «در برخی موارد، ممکن است با کشورهایی همکاری کنیم تا روند اخراج افرادی که هیچ مبنای قانونی برای ماندن در ایالات متحده ندارند، تسهیل شود.»
این وزارتخانه همچنین افزود در صورت رسیدن رواندا و کنگو به توافق صلح، میتوان انتظار داشت همکاریهای دوجانبه گسترش یابد.
مارکو روبیو، وزیر امور خارجه ایالات متحده، روز چهارشنبه ۱۰ اردیبهشت در نشست کابینه گفت که دولت ترامپ «فعالانه در حال جستوجو» برای کشورهایی است که حاضر باشند اتباع کشور ثالث را بپذیرند.
او گفت: «ما به کشورها میگوییم میخواهیم برخی از نفرتانگیزترین انسانها را برایتان بفرستیم. این لطفی در حق ماست، هرچه دورتر از آمریکا، بهتر.»
در اوایل ماه جاری میلادی، یک تبعه عراقی به نام «عمر عبدالستار امین» به رواندا فرستاده شد. امین در سال ۲۰۱۴ وضعیت پناهندگی در ایالات متحده را دریافت کرده بود، اما بعدتر دولت آمریکا او را به داشتن ارتباط با داعش متهم کرده بود.
دولت ترامپ، با توجه به دستور قاضی، از اخراج امین به عراق خودداری کرد، زیرا احتمال شکنجه در آن کشور وجود داشت. به گفته مقام رواندایی در گفتگو با واشینگتنپست، این تبعه عراق، اگر بخواهد اجازه دارد خاک روآندا را ترک کند.
اخراج امین ظاهرا پایاندهنده روند قضایی طولانی اوست.
او در سال ۲۰۱۸ بازداشت شد و متهم بود که در نقشهای برای قتل بهدست داعش در عراق نقش داشته است. اما منتقدان گفتند که مدارک علیه او ضعیف است. در سال ۲۰۲۱، یک قاضی فدرال نتیجه گرفت که اتهامات «کاملا غیرقابل باور» است و حکم آزادیاش را صادر کرد.
با این حال، ماموران اداره مهاجرت آمریکا، پرونده اخراج تازهای علیه او گشودند و قاضی دیگری حکم داد که بهدلیل دروغگویی در فرمهای مهاجرتی، امین واجد شرایط اخراج است، ولی آمریکا نمیتواند او را به عراق بفرستد.
در دوره نخست ریاستجمهوری ترامپ نیز یک مورد دیگر از اخراج به رواندا رخ داده بود: «ادهم امین حسون»، مردی بدون تابعیت که در لبنان از پناهجویان فلسطینی زاده شده بود. آمریکا پس از آنکه او دوره محکومیتش را در پروندهای مرتبط با تروریسم گذراند، تلاش کرد او را اخراج کند و در نهایت به رواندا فرستاد.
گفتوگوهای صلح میان روآندا و کنگو را نماینده ویژه جدید آمریکا در امور آفریقا، «مسعد بولُس»، پدرشوهر تیفانی ترامپ، دختر رییسجمهوری آمریکا، هدایت میکند.
بر خلاف تلاشهای قبلی که بیشتر بر توقف درگیری تمرکز داشتند، مذاکرات جدید بر فرصتهای اقتصادی در شرق بیثبات کنگو، بهویژه معادن عناصر کمیاب و حیاتی، متمرکز شدهاند.
در همین راستا، «اولیویه اندوهونگیره»، وزیر امور خارجه رواندا، هفته گذشته به واشینگتن سفر کرد و با مارکو روبیو و ترز کاییکوامبا واگنر، وزیر امور خارجه کنگو دیدار کرد. هدف این نشستها رسیدن به توافق صلح تا روز جمعه اعلام شده است.
تایمز اسرائیل، چهارشنبه ۱۰ اردیبهشت، به نقل از فرمانده آتشنشانی منطقه اورشلیم گزارش داد این آتشسوزی ممکن است بهلحاظ وسعت و دامنه، بزرگترین آتشسوزی در تاریخ اسرائیل باشد.
بنا بر این گزارش، تا عصر چهارشنبه، و در شرایطی که شعلههای آتش ۲۹۰۰ هکتار از مناطق جنگلی را در برگرفته است، ۱۶۳ واحد آتشنشانی، به همراه ۱۲ هواپیمای اطفای حریق، از سراسر کشور به منطقه اعزام شدند.
تایمز اسرائیل نوشته سرعت گسترش آتش چنان بود که پلیس مجبور شد دستور تخلیه چند منطقه مسکونی را صادر کند و بزرگراههای اصلی، از جمله بزرگراه شماره ۱ که اورشلیم را به تلآویو متصل میکند، را برای ساعاتی ببندد.
ویدیوهایی از شعلههای آتش در حاشیه این بزرگراه و دود پراکنده در آسمان، شدت و ابعاد این حادثه را نشان میدهد.
رویترز گزارش داده که تصاویر منتشر شده در شبکههای اجتماعی و رسانههای محلی نشان میدهد که شماری از رانندگان خودروهای خود را رها کرده و برای فرار از آتش، پای پیاده به مناطق امن پناه بردهاند.
به گزارش رسانههای اسرائیلی، دستکم ۱۸ نفر، از جمله دو زن باردار و دو نوزاد، در اثر استنشاق دود یا سوختگی به بیمارستان منتقل شدهاند. ۱۲ آتشنشان هم در جریان عملیات اطفا دچار جراحات سطحی شدند.
ورود ارتش برای کمکرسانی و درخواست از کشورهای دنیا
ستاد کل نیروهای مسلح اسرائیل اعلام کرد که به فرماندهی جبهه داخلی، نیروی هوایی و یگانهای پشتیبانی دستور داده شده تا در عملیات مهار آتشسوزی مشارکت کنند. نیروهای جستوجو و نجات ارتش، واحدهای مهندسی، و هواپیماهای سی-۱۳۰جی سوپر هرکولس نیروی هوایی هم برای پخش مواد ضدحریق در منطقه به پرواز درآمدهاند.
به گزارش رویترز، وزارت امور خارجه اسرائیل هم از چند کشور اروپایی از جمله یونان، ایتالیا، کرواسی، بلغارستان و قبرس درخواست کمک کرده است.
رویترز نوشته برخی از این کشورها هواپیماها و بالگردهای ویژه اطفای حریق را برای اعزام به اسرائیل آماده کردهاند.
در پی این آتشسوزی، سازمان آتشنشانی و نجات اسرائیل روشنکردن هرگونه آتش در فضای باز را تا ۱۷ اردیبهشت ممنوع اعلام کرد. این ممنوعیت شامل برنامههای کبابپزی خانوادگی در پارکها هم میشود که همزمان با روز استقلال اسرائیل، در ۱۰ اردیبهشت، در اسرائیل رایج است.
مقامهای این سازمان هشدار دادهاند که با توجه به گرمای شدید هوا، حتی یک جرقه کوچک میتواند به فاجعهای گسترده بدل شود.
بازداشت جند مظنون به آتشافروزی
تایمز اسرائیل نوشته است مقامات هنوز به شکل رسمی اعلام نکردهاند چه عاملی موجب این آتشسوزی شده اما پلیس اعلام کرده چند مظنون را در ارتباط با احتمال دستداشتن در آتشسوزی عمدی بازداشت کرده است.
به گفته مقامها به رسانههای اسرائیلی، یکی از بازداشتشدگان مردی ساکن ام طوبا در شرق اورشلیم است که با فندک و مواد آتشزا در محل آتشسوزی دستگیر شده است. شاباک، سازمان امنیت داخلی اسرائیل هم تحقیقاتی را درباره احتمال انگیزههای سیاسی یا خرابکارانه آغاز کرده است.
به گزارش تایمز اسرائیل، برخی از مقامات، از جمله ایتامار بن گویر، وزیر امنیت ملی اسرائیل، در اشاره به عوامل احتمالی دخیل در این آتشسوزی از تعبیر «تروریستهای آتشافروز» استفاده کردهاند.
این حادثه در شرایطی رخ داده که آژیرهای یادبود کشتهشدگان جنگهای اسرائیل ساعت ۱۱ صبح چهارشنبه به صدا درآمد. همزمانی این فاجعه زیستمحیطی با این مناسبت ملی در اسرائیل، ابعاد روانی حادثه را تشدید کرده است.
بر اساس پیشبینی سازمان هواشناسی اسرائیل، موج گرما در روزهای آینده ادامه خواهد داشت و احتمال وزش باد شدید در مناطق کوهستانی وجود دارد.
تایمز اسرائیل گزارش داده مقامهای امدادی هشدار دادهاند خطر گسترش دوباره آتش بسیار بالاست و نیروهای امدادی در حالت آمادهباش کامل قرار دارند. مقامات همچنین از شهروندان خواستهاند در مناطق جنگلی و حاشیهای تردد نکنند و در صورت دریافت هشدار تخلیه، فورا محل را ترک کنند.
بنا بر همین گزارش، با وجود تلاشهای گسترده، آتش هنوز به طور کامل مهار نشده و منابع محلی میگویند بوی دود غلیظ تا مناطق مرکزی اورشلیم نیز رسیده و کیفیت هوا بهشدت کاهش یافته است.
بهنوشته نیویورکپست، حامیان ترامپ استیو ویتکاف را «بیتجربه، ناپخته و تحت تاثیر روسیه و جمهوری اسلامی» میدانند.
این روزنامه که حامی ترامپ است، چهارشنبه ۱۰ اردیبهشت در گزارش خود نوشته یکی از اعضای سابق دولت ترامپ که نامش اعلام نشده، ویتکاف را «یک احمق دست و پا چلفتی لعنتی» خوانده و گفته است که او شایستگی انجام چنین مذاکرات حساسی را ندارد.
روزنامه نیویورکپست، با استناد به گزارش منابع مختلف خود افزوده است ویتکاف که عملا به نماینده شخصی ترامپ در مقابل ولادیمیر پوتین بدل شده، جلسات سطح بالا و حساس را به تنهایی برگزار میکند و حتی گاهی در اقدامی که خلاف عرف دیرینه دیپلماسی آمریکاست، برای ترجمه به مترجمان کرملین تکیه کرده است.
بهنوشته این روزنامه، ویتکاف جمعه گذشته در آخرین دیدار خود با پوتین با خوشرویی و حالت دوستانهای که گویی سالهاست با رییسجمهوری روسیه رفاقت دارد، در حالی وارد جلسه شد که هیچیک از مشاوران امنیتی، دیپلماتهای باسابقه یا افسران نظامی آمریکا که معمولا در چنین مذاکراتی حضور دارند، همراه او نبودند. این در حالی است که پوتین با یوری اوشاکوف، مشاور خود، و کریل دیمیتریف، رئیس صندوق ثروت ملی روسیه، در این نشست شرکت کرده بود.
جان هاردی، مدیر برنامه روسیه در اندیشکده بنیاد دفاع از دموکراسیها، به نیویورکپست گفت: «هر کسی که وارد گفتوگو با پوتین میشود باید همراه خود کارشناسان باتجربه روسیهشناس داشته باشد. حضور تنها در چنین مذاکراتی نشانه بیتجربگی است.»
یکی از اعضای دولت اول ترامپ نیز درباره ویتکاف به نیویورکپست گفت: «آدم خوشبرخوردی است، اما یک احمق دست و پا چلفتی لعنتی است. نباید این کار را به تنهایی انجام دهد.»
سخنگوی ویتکاف به درخواستهای مکرر نیویورکپست برای اظهارنظر پاسخ نداد.
شکست در تلاش برای آتشبس
ویتکاف که از سوی متحدانش بهعنوان «مذاکرهکنندهای سرسخت» توصیف شده، با وجود داشتن پروندههای مهمی در خاورمیانه، اروپا و روسیه، وارد پیچیدهترین بحرانهای دیپلماتیک شده است.
در ۱۲ مارس، او پس از دیدارهایی با نمایندگان حماس در قطر، تصور میکرد به توافقی اصولی برای تمدید آتشبس رسیده است: تمدید یکماهه آتشبس در برابر آزادی پنج گروگان زنده از سوی حماس در ازای آزادی تعداد بیشتری از زندانیان فلسطینی.
اما دو روز بعد، حماس پیشنهاد تازهای داد: آزادی تنها یک گروگان زنده آمریکایی از حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳، همراه با پیکر چهار گروگان دیگر. ویتکاف فورا این پیشنهاد را رد کرد و آتشبس چهار روز بعد فرو پاشید.
او ۲۳ مارس به تلویزیون فاکس نیوز گفت: «فکر میکردم به توافق قابل قبولی رسیدهایم. حتی فکر میکردم حماس تایید کرده. شاید هم سرم کلاه رفته باشد. فکر میکردم همهچیز آماده است، اما ظاهرا نبود.»
ناآگاهی از انگیزههای ایدئولوژیک جمهوری اسلامی و حماس
بسیاری از مقامات اسرائیلی، در حالی که تلاشهای ویتکاف را ستایش میکنند، اما فقدان تجربه دیپلماتیک او را مانعی در درک صحیح از بازیگران منطقهای میدانند.
شیری فاین-گروسمن، رییس سابق امور منطقهای در شورای امنیت ملی اسرائیل، به نیویورکپست گفت: «این فرضیه که گروههایی مانند حماس یا حکومت ایران با انگیزه بقا عمل میکنند و بنابراین میتوان از طریق گفتوگوی مستقیم با آنها به نتیجه رسید، یک سوءبرداشت خطرناک از اهداف ایدئولوژیک بلندمدت آنهاست.»
دنی سیترینوویچ، کارشناس امنیتی اسرائیلی نیز به نیویورکپست گفت: «نمیدانم چطور ویتکاف وقتش را بین این دو پرونده بسیار پیچیده تقسیم میکند. امیدوارم تیمی باتجربهتر در کنار خود داشته باشد، چون در حال حاضر بهنظر میرسد تهران در مذاکرات دست بالا را دارد.»
تقسیم کار نامتناسب بین اوکراین و روسیه
در آغاز دوره دوم ریاستجمهوری ترامپ، کیت کلاگ، ژنرال بازنشسته، بهعنوان نماینده ویژه در جنگ روسیه- اوکراین منصوب شد، اما در ماه مارس، عنوان او به «نماینده ویژه در امور اوکراین» تغییر یافت و مذاکره با روسیه به ویتکاف سپرده شد بدون آنکه ارتباطی مستقیم با کییف داشته باشد که در حوزه وظایف کلاگ باقی ماند.
کلاگ موفق شده کییف را برای پذیرش طرح آتشبس و توافق بر سر یک قرارداد بهرهبرداری از معادن با دولت ترامپ ترغیب کند، اما این تقسیم نقش، بهنوشته نیویورکپست باعث ناهماهنگی در سیاست واشینگتن در قبال جنگ روسیه و اوکراین شده است.
ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهوری اوکراین، ۲۴ آوریل اعلام کرد که او، کلاگ و هیئتی اروپایی در لندن به توافقی بر سر صلح رسیدهاند، اما کمی بعد، ترامپ طرحی را پیشنهاد کرد که مالکیت روسیه بر کریمه را به رسمیت میشناخت؛ خط قرمزی که کییف آن را غیرقابل قبول میداند.
هاردی گفت: «مشکل تقسیم وظایف بین ویتکاف و کلاگ این است که ویتکاف که به ترامپ نزدیکتر است، صرفا نظرات کرملین را منتقل میکند، در حالیکه ارتباطش با طرف اوکراینی بسیار محدود است.»
مایکل مکفال، سفیر پیشین آمریکا در روسیه، در توییتی نوشت: «اگر ترامپ واقعا میخواهد میانجی پایان جنگ اوکراین باشد، باید فردی را تعیین کند که با هر دو طرف گفتوگو کند؛ ترجیحا فردی را با تجربه دیپلماتیک. ویتکاف صرفا پستچی پوتین است، نه مذاکرهکننده.»
رسانههای روسی نیز از تکرار مواضع کرملین از سوی ویتکاف بهرهبرداری کردهاند.
ویتکاف در مصاحبهای با تاکر کارلسون در ۲۱ مارس بدون اشاره به اسامی استانهای شرقی (دونتسک، لوهانسک، خرسون، زاپوریژیا)، صرفا آنها را مناطقی خواند که ساکنانشان «روسیزبان» هستند و خواستار حکومت روسیهاند؛ بیآنکه اشاره کند بسیاری از اوکراینیزبانها در این مناطق یا کشته شدهاند یا مجبور به ترک زبان خود شدهاند.
زلنسکی در ۱۷ آوریل گفت: «ویتکاف آگاهانه یا ناآگاهانه، در حال انتشار روایتهای روسی است. در هر دو حالت، این موضوع کمکی به صلح نمیکند.»
یانیکا مریلو، مشاور دولت استونی و مترجم اوکراینی-استونیایی، نیز در گفتوگو با نیویورکپست تاکید کرد که ویتکاف حتی مترجم روسی را نمیشناسد و این موضوع اعتبار مذاکرات را زیر سوال میبرد: «هیچ سیاستمداری بدون مترجم مورد اعتماد خود به مذاکرات نمیرود، مگر آنکه یا بیکفایت باشد یا اهمیت ندهد.»
آشفتگی در مذاکرات با جمهوری اسلامی
نیویورکپست سپس به عملکرد استیو ویتکاف در مذاکراتش با عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی پرداخته است.
بهنوشته نیویورکپست مذاکره با حکومت ایران برای دستیابی به توافقی هستهای، در ظاهر باید سادهترین پرونده ویتکاف باشد، اما عملکرد او خلاف این را نشان میدهد. جمهوری اسلامی که پس از دو سال جنگ نیابتی با اسرائیل و بحرانهای داخلی در موقعیتی ضعیفتر از همیشه قرار دارد، در جریان این مذاکرات هنوز حاضر به تعطیلی برنامههای هستهای خود نشده است.
ویتکاف در ۱۴ آوریل در گفتوگویی با فاکسنیوز پیشنهاد داد که در صورت پایبندی ایران به سطح پایین غنیسازی، اجازه ادامه فعالیت تاسیسات هستهای به این کشور داده شود، پیشنهادی مشابه توافق دولت اوباما که ترامپ در دوره اول خود آن را بدترین توافق تاریخ خواند و لغو کرد.
با این همه، یک روز بعد، ویتکاف این اظهارات را پس گرفت و گفت ایران باید برنامههای هستهای خود را «بهطور کامل متوقف و حذف کند.»
آندریا استریکر، عضو بنیاد دفاع از دموکراسیها، در گفتوگو با نیویورکپست هشدار داد: «اگر توافقی موقت حاصل شود، ایران زیرساختهای خود را حفظ میکند تا فقط دوران ترامپ را پشت سر بگذارد و بعدا از محدودیتها عبور کند.»
جان بولتون، مشاور امنیت ملی سابق ترامپ، نیز در توییتی گفت: «مذاکرات ویتکاف با ایران اتلاف وقت است.»
بهنام بنطالبلو، عضو ارشد بنیاد دفاع از دموکراسیها، هم به نیویورکپست گفت: «جمهوری اسلامی به دنبال رفع تحریم نیست، بلکه به تعامل با آمریکا بهعنوان سپری در برابر حمله پیشدستانه اسرائیل نگاه میکند.»
بهنوشته نیویورکپست، در حالی که آمریکا سرگرم گفتوگو با تهران است، منابع آگاه میگویند اسرائیل در حال آماده ساختن خود برای حملهای احتمالی به تاسیسات هستهای ایران، حتی بدون کمک نظامی آمریکاست.
گزارش نیویورکپست یک روز پس از آن منتشر شد که شبکه کان اسرائیل، سهشنبه ۹ اردیبهشت، گزارش داد که مقامات اسرائیلی متقاعد شدهاند که احتمال موفقیت مذاکرات هستهای میان ایالات متحده و حکومت ایران افزایش یافته است.
براساسا گزارش شبکه کان، پس از برگزاری دور سوم مذاکرات در عمان، مقامات اسرائیلی به این نتیجه رسیدهاند که احتمال دستیابی به توافق اکنون بیش از احتمال شکست مذاکرات است.
اسرائیل پیش از این احتمال میداد که این مذاکرات به شکست بینجامد. مقامات اسرائیلی اکنون هشدار میدهند که ممکن است توافق نهایی بین جمهوری اسلامی و دولت ترامپ با خواستههای امنیتی اسرائیل، از جمله توقف کامل غنیسازی اورانیوم از سوی جمهوری اسلامی همخوانی نداشته باشد.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، مذاکرات خود با استیو ویتکاف، فرستاده ویژه دونالد ترامپ در خاورمیانه را «جدی و متمرکز» توصیف کرده و از پیشرفتهایی در گفتوگوها خبر داده اما در عین حال تاکید کرده است که برخی اختلافات اساسی همچنان باقی مانده است.
