جزییات منتشرشده از بخش دوم لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ نشان میدهد بودجه وزارتخانههای دولتی، بهطور میانگین در سال ۱۴۰۴، حدود ۴۰ درصد افزایش یافته است. علاوه بر افزایش شدید بودجه نهادهای نظامی، بودجه صداوسیما به تنهایی از کل بودجه ۱۰ وزارتخانه بیشتر است.
در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴، مجموع بودجه ۱۹ وزارتخانه دولت، دو هزار و ۲۳۹ بیلیارد و ۸۸۷ هزار میلیارد تومان ( ۲/۲۳۹/۸۸۷/۰۰۰/۰۰۰ هزار میلیارد تومان) در نظر گرفته شده است.
وزارت میراث فرهنگی و وزارت اطلاعات به ترتیب با ۷۵ و ۶۷ درصد، بالاترین افزایش بودجه نسبت به قانون بودجه سال ۱۴۰۳ را دارند. دولت پیشنهاد داده بودجه وزارت اطلاعات در سال ۱۴۰۴ به نزدیک ۵۴ هزار میلیارد تومان برسد.
بودجه وزارتخانههای کار، نیرو، آموزش و پرورش و ورزش و جوانان، بیش از ۵۰ درصد افزایش یافته است.
بودجه چهار وزارتخانه: صنعت، معدن و تجارت، راه و شهرسازی، ارشاد اسلامی و علوم بین ۴۰ تا ۵۰ درصد افزایش پیدا کرده است.
چهار وزارتخانه: بهداشت، دفاع،دادگستری و کشور، افزایش بودجهای ۳۰ تا ۴۰ درصدی دارند و در نهایت بودجه وزارتخانههای امور خارجه، اقتصاد،ارتباطات و جهاد کشاورزی، زیر ۳۰ درصد افزایش یافته است.
بودجه وزارت نفت، در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴، نسبت به قانون بودجه ۱۴۰۳، به طرز کم سابقهای ۹۲ درصد کاهش نشان میدهد؛ این کاهش به دلیل تفکیک اعتبارات شرکت ملی نفت از بودجه این وزارتخانه بوده است.
سه وزارتخانه بهداشت با ۲۵/۶ درصد، کار با ۲۰/۲ درصد و آموزش و پرورش با ۱۷/۷ درصد، روی هم بیش از ۶۳/۵ درصد اعتبارات کل وزارتخانههای دولتی را به خود اختصاص دادند.
حدود ۴۴ درصد از کارکنان دولت در وزارت آموزش و پرورش و حدود ۲۳ درصد هم در وزارت بهداشت حضور دارند.
بودجه صدا و سیما معادل ۱۰ وزارتخانه
سهم صداوسیما از بودجه عمومی دولت پزشکیان در سال ۱۴۰۴ بیش از کل بودجه ۱۰ وزارتخانه و حدود ۳۵ هزار میلیارد تومان است. این درحالی است که این رقم در بودجه سال جاری ۲۴ هزار میلیارد تومان بوده است.
سهم صداوسیما از بودجه عمومی دولت معادل مجموع اعتبارات بودجهای کل وزارتخانههای نفت، دادگستری، امور خارجه و میراث فرهنگی است و با وزارت جهاد کشاورزی برابری میکند.
علی خامنهای، چهارشنبه اول اسفند، در دیدار با امیر قطر در تهران، قطر را «یک کشور دوست و برادر» خواند و در عین حال گفت: «همچنان مسائل مبهم و حل نشدهای همچون بازگرداندن مطالبات ایران که از کره جنوبی به قطر منتقل شد، باقی است و هم اینکه میدانیم مانع اصلی عملی شدن توافقی که در این زمینه انجام شده بود، آمریکا است.»
خامنهای در این دیدار که مسعود پزشکیان، رییس دولت در جمهوری اسلامی نیز در آن حضور داشت، افزود: «ما اگر جای قطر بودیم، به فشارهای آمریکا اعتنا نمیکردیم و مطالبات طرف مقابل را بازمیگرداندیم و همچنان انتظار چنین اقدامی را از جانب قطر داریم.»
رهبر جمهوری اسلامی در دیدار با امیر قطر بار دیگر تاکید کرد که تفاوتی میان رؤسای جمهوری آمریکا نیست.
در تابستان ۱۴۰۲، جمهوری اسلامی و آمریکا روند اجرای توافق خود را در دو موضوع رفع انسداد مالی داراییهای ایران در کره جنوبی و تبادل زندانیان، به اجرا درآورند. بانک مرکزی جمهوری اسلامی اعلام کرد در مرداد ماه ۱۴۰۲ کره جنوبی پنج و نیم میلیارد دلار از داراییهای مسدود شده ایران را به حساب چند بانک ایرانی در دوحه منتقل کرد.
با این حال، داود منظور، رئیس سابق سازمان برنامه و بودجه، در گفتوگویی که پایگاه خبری-تحلیلی نود اقتصادی آن را در بهمن ماه امسال منتشر کرد گفت پولهایی که کرهجنوبی به قطر منتقل کرده بود، دوباره در قطر مسدود شد.
براساس گزارشی که در سایت علی خامنهای و خبرگزاریهای وابسته به حکومت در ایران منتشر شده، امیر قطر در دیدار با خامنهای با اشاره به شرایط خاص و سخت منطقه، این شرایط را نیازمند همکاری بیشتر کشورهای منطقه دانست.
برپایه این گزارشها، امیر قطر با اشاره به توافقهای انجام شده میان جمهوری اسلامی و قطر، از جمله ساخت تونلی در زیر آب میان دو کشور، گفت کمیسیون مشترک ایران و قطر بهزودی فعال خواهد شد و در آینده نزدیک حجم مبادلات اقتصادی افزایش خواهد یافت.
سفر امیر قطر به تهران، یک روز پس از دیدار وزیران امور خارجه آمریکا و روسیه در عربستان سعودی صورت میگیرد. امیر قطر پیش از این، نقش واسطه بین جمهوری اسلامی و آمریکا را ایفا کرده است.
دیدار پزشکیان و امیر قطر
تمیم بن حمد آل ثانی پیش از دیدار با خامنهای، با پزشکیان دیدار و با او در یک نشست خبری شرکت کرد.
پزشکیان در نشست خبری با امیر قطر گفت دو طرف در این دیدار علاوه بر بررسی راههای گسترش روابط دوجانبه، بر اهمیت حفظ تمامیت سرزمینی و حاکمیت سوریه و مشارکت همه مردم این کشور در تعیین سرنوشت خود تاکید کردند.
پزشکیان با اشاره به تاکید تهران و دوحه بر ضرورت حمایت کشورهای اسلامی از مردم غزه، گفت کشورهای منطقه و جهان باید برای دفاع از مردم فلسطین در برخورداری از زندگی ایمن در سرزمین خود، تلاش کنند.
امیر قطر نیز با اشاره به اینکه مسئله فلسطین در صدر موضوعهای مورد بحث با پزشکیان بود، بر لزوم پایبندی به توافق آتشبس غزه و ارسال کمکهای انساندوستانه به این نوار ساحلی تاکید کرد.
تمیم بن حمد آل ثانی ابراز امیدواری کرد توافق آتشبس غزه علاوه بر کاهش رنج غیرنظامیان و ایجاد شرایط برای بازسازی غزه، به ایجاد راهحلی پایدار و جامع در ارتباط با فلسطین منجر شود.
امیر قطر با تاکید بر عزم کشورش برای تقویت روابط با تهران و افزایش حجم تجارت دوجانبه، «گفتوگوهای سازنده» را بهترین راه برای حل نزاعهای منطقهای و بینالمللی دانست و گفت دوحه از روابط سازنده میان تهران و کشورهای حاشیه خلیج فارس و کشورهای اسلامی استقبال میکند.
پیشتر، سفیر قطر در تهران با اشاره به این سفر گفت که روابط خوب بین دو کشور تاثیر مثبتی بر بسیاری از مسائل از جمله تبادل زندانیان بین ایران و آمریکا و آزادسازی داراییهای مسدود شده جمهوری اسلامی در کره جنوبی داشته است.
یک روز پیش از این سفر، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، گفت که امیر قطر حامل پیامی از سوی آمریکا نیست.
وزارت امور خارجه قطر چهارشنبه ۱۸ بهمن اعلام کرد این کشور آماده است برای مذاکره با جمهوری اسلامی به ایالات متحده کمک کند.
شهریور سال گذشته، محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخستوزیر قطر، ابراز امیدواری کرد توافق تبادل زندانیان ایران و آمریکا که با میانجیگری دوحه صورت گرفت، به گفتوگوی گستردهتر تهران و واشینگتن درباره برنامه هستهای جمهوری اسلامی منجر شود.
سفر امیر قطر به تهران پس از دیدار وزیران خارجه آمریکا و روسیه در عربستان سعودی انجام میشود.
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، گفت که آغاز مذاکرات بین آمریکا و روسیه، بر روند همکاری این کشور با جمهوری اسلامی تاثیر نخواهد داشت.
او تاکید کرد روسیه در راه حل و فصل مسائل مربوط به پرونده هستهای، به جمهوری اسلامی کمک خواهد کرد.
مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا و بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، یکشنبه ۲۸ بهمن در یک نشست خبری مشترک بر عزم خود برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای تاکید کردند.
بلومبرگ چهارشنبه یکم اسفند به نقل از معاملهگران نوشت که افزایش میزان انتقال کشتیبهکشتی نفت و ظهور پایانههای جدید و جایگزین برای دریافت محمولهها، عامل این رشد بوده است.
دادههای اولیه شرکت اطلاعات انرژی کپلر، نشان میدهد واردات نفت ایران به چین در حدود دو هفته نخست ماه فوریه (۱۳ بهمن تا یکم اسفند) به ۱/۷۴ میلیون بشکه در روز رسیده است.
این رقم ۸۶ درصد بیشتر از میانگین روزانه در ماه ژانویه و بالاترین حجم از صادرات نفت ایران به چین از ماه اکتبر سال گذشته تاکنون است.
بلومبرگ سهشنبه ۳۰ بهمن نیز به نقل از منابع آگاه گزارش داد برخی پایانههای خصوصی در بنادر چین، دریافت محمولههای نفتی ایران و روسیه را از سرگرفتهاند.
چین معمولا بزرگترین خریدار نفت خام ایران است و بیشتر محمولههای آن به پالایشگاههای کوچک و مستقل، معروف به «تیپات»، ارسال میشود.
بر اساس گزارش بلومبرگ، این تجارت که منبع اصلی درآمد جمهوری اسلامی است، تحت فشار دورهای مختلف تحریمهای آمریکا قرار داشته و دولت ترامپ نیز محدودیتها را تشدید کرده است.
اسکات بسنت، وزیر خزانهداری آمریکا، هفته گذشته اعلام کرد هدف واشینگتن، کاهش صادرات نفت ایران به کمتر از ۱۰ درصد سطح کنونی آن است.
با وجود این محدودیتها، تاجران و معاملهگران توانستهاند مشکلات لجستیکی ناشی از محدودیتهای سختگیرانهتر آمریکا را برطرف و خریداران توانستهاند محمولههای معوقه را جابهجا کنند.
به گفته منابع بلومبرگ، زنجیره تامین تقریبا بلافاصله به محدودیتها واکنش نشان داده و از نفتکشهای خارج از فهرست تحریم و شرکتهای صوری جدید برای ادامه تجارت استفاده شده است.
نشریه واشینگتن فریبیکن مهر ماه گزارش داد درآمدهای نفتی غیرقانونی جمهوری اسلامی در دولت جو بایدن به ۲۰۰ میلیارد دلار افزایش یافت.
در پی انتقادات فراوان از رویکرد بایدن در قبال جمهوری اسلامی، دولت او در آخرین هفتههای حضور خود در قدرت، دهها شرکت و کشتی را به دلیل نقش آنها در نقل و انتقال نفت ایران تحریم کرد.
طهماسبی چهارشنبه یکم اسفند در همایش ملی راهبردهای تبیین پایداری اکوسیستم دریاچه نمک و کنترل گرد و غبار در قم، گفت وضعیت منطقه سراجه در مجاورت این دریاچه به مرحله بحرانی رسیده است.
به گفته او، هر تصمیم نادرستی در مدیریت این دریاچه میتواند یکچهارم از جمعیت کشور را در معرض طوفانهای گرد و غبار قرار دهد.
در سالهای گذشته شماری از فعالان و مسئولان محیطزیست هشدار داده بودند اگر حقابه دریاچه نمک قم تامین نشود، این دریاچه به کانون مهمی برای آلودگی تبدیل میشود.
کارشناسان میگویند غبارهای نمکی به دلیل فلزات سنگینی که دارند، میتوانند مشکلاتی بسیار جدی در پی داشته باشند.
طهماسبی گفت دریاچه نمک قم اکنون «منشا اصلی گرد و غبار نیست» اما اجرای طرحهایی مانند برداشت نمک و عناصر معدنی از آن، میتواند تعادل اکوسیستم را به هم زده و دریاچه قم را به یکی از خطرناکترین کانونهای غبارخیز کشور تبدیل کند.
به گفته این مقام مسئول، قطع حقابههای طبیعی و مدیریت نادرست منابع آبی، بیابانزایی را در این منطقه تشدید کرده و اکنون ۵۰ میلیون هکتار از عرصههای کشور مستعد تولید گرد و غبار است.
بر اساس دادههای رسمی، در هفت سال گذشته، وسعت مناطق غبارخیز ایران ۴۷ درصد افزایش یافته و ۶۵ درصد از تالابهای ایران نابود شده است.
طهماسبی یادآوری کرد در گذشته گرد و غبار تنها چند روستای محدود را تحت تاثیر قرار میداد اما امروز کلانشهرهایی مانند تهران، اصفهان و اهواز نیز به کانونهای بحران تبدیل شدهاند.
اواسط بهمن سال گذشته، شماری از روزنامهها در ایران به مناسبت دوم فوریه، روز جهانی تالابها، به مشکلات خشکسالی، از بین رفتن آبگیرها و بیتوجهی سازمان محیط زیست و سایر ارگانها به این موضوع پرداختند.
بر اساس گزارش اطلس بحران آب جهانی، ایران یکی از بدترین کشورها در زمینه آبی است؛ بهطوری که سطح آبهای زیرزمینی به شدت افت کرده و با خشک شدن دریاچهها و رودخانههای اصلی، به خشکسالی کامل نزدیک شده است.
در همین زمینه بخوانید: دریاچه ارومیه به دلیل سیاستهای غلط خشک شد
روزنامه هممیهن، چهارشنبه یک اسفند گزارشی از چهاردهمین همایش سلامت روان و رسانه با عنوان «آرزومندی، نابرابری و سلامت روان» منتشر کرد که در آن، سخنرانان و متخصصان، نسبت به «بحران» افزایش اقدام به خودکشی، تفکر و توزیع جغرافیایی آن هشدار دادند.
به توصیه کارشناسان، اگر با فردی مواجه شدید که از جملات یا عباراتی حاکی از افسردگی یا تمایل به پایان زندگی استفاده میکند، از او بخواهید با یک پزشک متخصص معتمد، نهادهای فعال در این زمینه یا فردی مورد اعتماد درباره نگرانیهایش صحبت کند. اگر خودتان به خودکشی فکر میکنید، در ایران میتوانید با اورژانس اجتماعی با شماره ۱۲۳ تماس بگیرید.
رییس انجمن پیشگیری از خودکشی ایران در این نشست گفت انجمن تحت مدیریت او همواره بر ضرورت «شفافیت» در ارائه آمار مربوط به خودکشی تاکید کرده اما به دلیل اینکه او گفته است این آمارها در ایران «محرمانه»اند، برایش در دادسرای فرهنگ و رسانه به اتهام «نشر اکاذیب» تشکیل پرونده دادهاند.
به گفته یعقوبی، آمار خودکشی در ایران تا سال ۱۴۰۱ منتشر میشد اما بعد از آن متوقف شد.
در ایران، میزان اقدام به خودکشی را وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و آمار مرگها را سازمان پزشکی قانونی اعلام میکند.
زنانخانهدار در رتبه اول «اقدام به خودکشی»
یعقوبی در بخشی از سخنان خود دادههایی از فراوانی شیوههای مختلف اقدام به خودکشی در استانها ارائه کرد.
رییس انجمن پیشگیری از خودکشی ایران گفت در سال ۱۴۰۱، زنان خانهدار در رتبه چهارم «مرگ ناشی از خودکشی» بودند اما در «اقدام» با ۳۲/۸ درصد، رتبه اول را داشتهاند.
در زمینه «اقدام»، بعد از آنها، شاغلان با ۱۸/۸ درصد و سپس دانشآموزان با ۱۵/۲ درصد قرار گرفتهاند.
بر اساس نوع شغل هم در ایران، ۳۲ درصد یعنی حدود یکسوم خودکشیها مربوط به کارگران بوده است.
بعد از آنها به ترتیب دانشجویان و دانشآموزان با ۱۹ درصد، خانهداران با ۱۱ درصد و مشاغل آزاد با ۱۱ درصد قرار میگیرند. حدود ۷۶ درصد خودکشیها از سوی افراد با تحصیلات پایین رخ میدهد.
یعقوبی یادآوری کرد: «شواهد نشان میدهند تأهل افراد، عامل پیشگیریکننده از خودکشی نیست.»
میزان خودکشی در ایران
به گفته یعقوبی، آخرین آمار خودکشی در دنیا سالانه ۷۲۰ هزار نفر و در ایران بیش از هفت هزار و ۶۰۳ نفر است.
میزان «جانباختگان ناشی از خودکشی» در سال ۱۴۰۱، شش هزار و ۹۱۸ نفر بوده است.
بر اساس این دادهها، نرخ میزان خودکشی در کل کشور ۸/۱ است اما ایلام با ۱۸/۷ درصد، دو و نیم برابر بیش از میانگین کشوری را دارد.
علاوه بر ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، کرمانشاه، همدان و چهارمحال و بختیاری، بهعنوان استانهای زاگرسنشین، بالاترین میزان خودکشی را در کشور دارند.
بعد از آنها استانهایی مانند گیلان، لرستان، اردبیل و آذربایجان شرقی قرار میگیرند و سمنان، هرمزگان، خراسانها و هرمزگان هم کمترین آمار را دارند.
به گفته یعقوبی، جوانان ۲۵ تا ۳۴ ساله بیشترین اقدام به خودکشی را در سال ۱۴۰۰ داشتهاند، در حالی که در جهان، ۵۸ درصد خودکشیها مربوط به افراد زیر ۵۰ سال است.
از سوی دیگر، آمار خودکشی در جوانان ۱۵ تا ۲۹ سال هم بهعنوان سومین علت مرگ شناخته میشود.
این روانشناس بالینی با اشاره به اینکه در ایران ۸۰ درصد خودکشیها برای افراد زیر ۵۰ سال است، گفت: «این آمار، نشاندهنده ناامیدی نسل جوان و مولد در کشور است.»
روند رو به رشد خودکشی در ایران
وضعیت ایران از نظر «آمار رو به رشد خودکشی» هم وخیم و بحرانی است.
یعقوبی در این زمینه گفت: «ما به دنیا گفتهایم آمار خودکشی در ایران ۴/۳ درصد است اما بررسیها نشان میدهند عدد دقیق ۷/۳ درصد است.»
در سطح جهانی، نرخ خودکشی از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹ میلادی از ۱۴ درصد به ۹/۵ درصد کاهش یافته است.
در ایران، از سال ۹۰ تاکنون، روند خودکشی بالا رفته و از عدد ۴/۷ درصد به ۸/۱ درصد در سال ۱۴۰۱ و ۸/۹ درصد در سال ۱۴۰۲ رسیده است.
به گفته رییس انجمن پیشگیری از خودکشی، در چهار سال اخیر، سالانه ۱۰ درصد به مرگهای ناشی از خودکشی در ایران اضافه شده است.
او تخمین زد که آمار خودکشی در ایران در پایان سال جاری به ۹/۶ یا ۹/۷ درصد برسد.
به گفته یعقوبی، نسبت مرگ ناشی از خودکشی در مردان در برابر زنان در دنیا دو برابر است اما در ایران، میزان خودکشی در مردان ۱۱/۵ و در زنان ۴/۶ درصد است.
برای رسیدن به آمار نسبی «اقدام به خودکشی»، باید طبق یک قاعده، خودکشیهای اتفاق افتاده را ضرب در ۲۰ کرد. اگر عدد نهایی دوباره ۲۰ برابر شود، میتوان به نرخ نسبی «افکار خودکشی» رسید.
با این فرمول، در ایران سالانه ۱۵۲ هزار و ۶۰ مورد اقدام به خودکشی و بیش از سه میلیون و ۴۱ هزار مورد افکار خودکشی وجود داشته است.
صندوق های بازنشستگی
دولت در نظر دارد سال آینده ۷۷۷ هزار میلیارد تومان به صندوقهای بازنشستگی اختصاص بدهد. حدود ۳۹۴ هزار میلیارد تومان از آن برای صندوق بازنشستگی کشوری، ۱۸۵ هزار میلیارد تومان برای صندوق بازنشستگی لشکری، ۱۸۰ هزار میلیارد تومان برای متناسبسازی حقوق بازنشستگان کشوری، لشکری و فولاد، بیش از ۱۶ هزار میلیارد تومان برای صندوق فولاد و نهایتاً کمتر از دو هزار میلیارد تومان نیز برای صندوق بازنشستگی وزارت اطلاعات اختصاص خواهد گرفت.
پیشتر اعلام شده بود دولت قصد دارد سه صندوق بازنشستگی کشوری، فولاد و هما را در هم ادغام کند. سه صندوقی که روی هم رفته بیش از یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفر را تحت پوشش دارند.
وضعیت معیشتی بازنشستگان و مستمریبگیران هم سبب شده که تعداد تجمعات اعتراضی آنها در سالهای اخیر به شدت افزایش پیدا کند.
