کشتن اسماعیل هنیه، رییس دفتر سیاسی حماس در تهران، درخواستهایی برای پاسخ و انتقام را در بالاترین سطوح رهبری جمهوری اسلامی برانگیخته است. مقامات حکومت ایران، اسرائیل را عامل حمله به هنیه میدانند. نشریه نیوزویک در گزارشی به سه گزینه پیش روی جمهوری اسلامی در این زمینه پرداخته است.
در حالی که تهران در حال بررسی دامنه و مقیاس برنامههای خود برای گرفتن انتقام کشته شدن هنیه در خاک ایران است، امیرحسین وزیریان، تحلیلگر مقیم تهران، به نیوزویک گفت ایران «سه گزینه» برای پاسخ به این حمله دارد.
بر اساس این گزارش، گزینه اول مستلزم آن چیزی است که وزیریان آن را «عملیات مستقیم»، شبیه حمله موشکی و پهپادی سپاه پاسداران به اسرائیل در فروردین ماه ۱۴۰۳ میداند.
در این زمان، عملیاتی موسوم به «وعده صادق» علیه اسرائیل انجام شد که دستور آن در واکنش به قتل مقامات نیروی قدس سپاه پاسداران در حمله به ساختمان کنسولگری ایران در دمشق صادر شد.
بنا بر گزارشها، اسرائیل با حمله به یک پایگاه هوایی در اصفهان، در جنوب تاسیسات هستهای نطنز، پاسخ این حمله موشکی و پهپادی جمهوری اسلامی را داد؛ هر چند هیچ یک از طرفین رسما نقش اسرائیل را در این حمله تایید نکردند.
گزینه دوم که وزیریان از آن به عنوان یک «عملیات غیرمستقیم» برای جمهوری اسلامی یاد کرد، استفاده از «نیروهای نیابتی، بهویژه حزبالله و حوثیها» است.
این دو گروه تحت حمایت جمهوری اسلامی در ماههای اخیر به طور مرتب علیه اسرائیل حملاتی را انجام دادهاند. تبادل تقریبا روزانه آتش میان اسرائیل و حزبالله بیم یک جنگ گستردهتر را به وجود آورده و حملات حوثیها علیه کشتیرانی تجاری در دریای سرخ، تردد کشتیها در این آبراه حیاتی را مختل کرده است.
گزینه سومی که وزیریان توصیف کرد، یک «عملیات ترکیبی» است که هم شامل حمله مستقیم جمهوری اسلامی به اسرائیل میشود و هم حملات همزمان گروههای محور مقاومت.
وزیریان گفت: «به نظر من ایران و سایر اعضای محور مقاومت میتوانند به بزرگترین شهر اسرائیل، تلآویو و حتی حیفا حمله کنند. حمله نمادین به اسرائیل و بندر این کشور در این زمینه مهم است.»
در نهایت، او استدلال کرد که یکی از تعیینکنندهترین عوامل در تعیین سطح واکنش جمهوری اسلامی، مشخص شدن روشهای مورد استفاده اسرائیل در ترور هنیه است.
او گفت که اگر قتل هنیه از راه دور یا با وسیلهای مانند کوادکوپتر انجام شده باشد، «شاید ایران تصمیم بگیرد غیرمستقیم پاسخ دهد».
از سوی دیگر، اگر این حمله از داخل خاک ایران انجام شده باشد، همانطور که گزارشهای اولیه نشان میدهند، «ایران احتمالا مستقیما به اسرائیل حمله خواهد کرد».
با این حال، این تحلیلگر معتقد است هیچ یک از طرفین به طور مستقیم به دنبال جنگ کامل نیستند.
وزیریان گفت: «من معتقد نیستم که ایران با یک جنگ همه جانبه علیه اسرائیل همراه شود و اسرائیل نیز به تنهایی جنگ تمام عیار را علیه ایران دنبال نخواهد کرد.»
او افزود: «فکر میکنم این بازی شبیه یک بازی شطرنج است و هم ایران و هم اسرائیل در تلاش هستند تا بر اصل بازی مسلط شوند تا تعادل قوا در منطقه و در جنگ کنونی در منطقه ادامه یابد.»
وضعیت پیچیده ایران
جواد حیراننیا، مدیر گروه مطالعات خلیج فارس در مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه مستقر در تهران، «وضعیت پیچیده» را برای ایران توصیف کرد.
او گفت: «نتانیاهو میخواهد جنگ را گسترش دهد تا ایران را به یک جنگ منطقهای بکشاند و متعاقبا آمریکا را وارد درگیری کند.»
حیراننیا به نیوزویک گفت: «از یک طرف ایران باید به اسرائیل پاسخ بازدارنده بدهد. از سوی دیگر، یک پاسخ قوی میتواند جنگ را گسترش دهد که به نفع نتانیاهو خواهد بود.»
حیراننیا در ادامه تاکید کرد: «این موضوع می تواند مذاکرات هستهای ایران و آمریکا را تحتالشعاع قرار دهد؛ موضوعی که مسعود پزشکیان برای رفع تحریمها تاکید زیادی بر آن داشته است.»
کشتن هنیه همزمان با آغاز کار پزشکیان
نیوزویک نوشت که قتل هنیه تنها چند ساعت پس از شرکت در مراسم تحلیف مسعود پزشکیان، «آغازی شوم» را برای رییسجمهوری جدید جمهوری اسلامی رقم زد.
جو تروزمن، محقق ارشد بنیاد دفاع از دموکراسیها گفت که نمایش آسیبپذیری جمهوری اسلامی احتمالا پاسخ تهران به قتل هنیه را تقویت میکند.
تروزمن به نیوزویک گفت: «اسرائیل یک بار دیگر حفرههای امنیتی ایران را نشان داد و رژیم تصمیم گرفته که برای بازگرداندن قدرت بازدارندگی خود علیه دولت اسرائیل اقدام کند.»
او افزود که ممکن است گروههای نیابتی جمهوری اسلامی از تهران چراغ سبز دریافت کنند تا حملاتی را علیه پرسنل آمریکایی در منطقه، کشتیهای تجاری در دریای سرخ و اراضی اسرائیل انجام دهند.
به گفته تروزمن، هدف این حملات، «تحت فشار قرار دادن آمریکا و اسرائیل برای دستیابی به آتشبس با حماس» خواهد بود.
نیوزویک نوشت که کشتن هنیه و واکنش متعاقب آن از سوی جمهوری اسلامی میتواند تاثیری معکوس بر مذاکرات به بنبست رسیده برای تحقق آتشبس غزه و توافق آزادی گروگانها داشته باشد.
به نوشته این نشریه آمریکایی، این حمله پتانسیل این را دارد که این مذاکرات را از بین ببرد.
مصریها نیز به عنوان یکی از میانجیهای مذاکرات آتشبس غزه، قبلا درباره اینکه آیا نتانیاهو واقعا به چنین مذاکرهای علاقه دارد یا نه، ابراز تردید کردهاند.
ضیف در حمله سه هفته پیش اسرائیل به جنوب غزه کشته شد.
ارتش اسرائیل روز پنجشنبه اعلام کرد: «در ۱۳ ژوییه ۲۰۲۴، جنگندههای ارتش اسرائیل به منطقه خان یونس حمله کردند و پس از ارزیابی اطلاعاتی، میتوان تایید کرد که محمد ضیف در این حمله از بین رفته است».
خبرگزاری رویترز پیش از این در گزارشی به نقش فرمانده پشت پرده حماس در حمله به اسرائیل پرداخت و از او به عنوان مسوول اصلی حمله روز شنبه ۱۵ مهر ۱۴۰۲ به اسرائیل یاد کرد.
اسرائیل حمله ویرانگر حماس را «۱۱ سپتامبر» این کشور خواند. حملهای که مغز متفکر و مخفی پشت آن به گفته برخی منابع، یک مبارز فلسطینی و نیروی تحت تعقیب حماس به نام «محمد الضیف» (ضیف) بود.
ضیف روز شنبه در حالی که هزاران راکت از نوار غزه بهسوی اسرائیل پرتاب میشد، در یک نوار صوتی این عملیات را «سیلالاقصی» نامید.
استفاده از چنین عبارتی از سوی ضیف، نشان داد که این حمله «پاسخ به حملات اسرائیل به مسجدالاقصی در اورشلیم» است.
بر اساس گزارش رویترز، یک منبع آگاه نزدیک به حماس گفت که ضیف در ماه می ۲۰۲۱ و پس از یورش اسرائیل به سومین مکان مقدس مسلمانان، شروع به برنامهریزی برای عملیاتی کرد که در نهایت منجر به کشته و زخمی شدن هزاران نفر شده است.
این منبع به رویترز گفت تصاویر یورش اسرائیل به مسجدالاقصی در ماه رمضان، ضرب و جرح نمازگزاران، حمله به آنها و بیرون کشیدن افراد مسن و جوان از مسجد، «خشم مسلمانان را برانگیخت و شعلهور کرد».
هجوم به محوطه مسجدی که برای مدتها محل درگیری بر سر مسایل مربوط به حاکمیت و مذهب در اورشلیم بوده است، به آغاز جنگ ۱۱ روزه بین اسرائیل و حماس در سال ۲۰۲۱ کمک کرد.
حمله ۱۵ اکتبر حماس بزرگترین ضعف دفاعی اسرائیل از زمان درگیری اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۷۳ به شمار میرود. این حمله، اسرائیل را به اعلان جنگ و انجام حملات هوایی تلافیجویانه سوق داد که تاکنون منجر به کشته و زخمی شدن هزاران نفر از فلسطینیان در نوار غزه شده است.
اسرائیل روز ۱۹ مهر ۱۴۰۲ اعلام کرد حداقل هزار مرد مسلح را که از غزه وارد خاک اسرائیل شده بودند، کشته است.
به گزارش رویترز، ضیف (تا پیش از کشته شدنش) دستکم از هفت سوءقصد اسرائیل نجات یافته بود که آخرین مورد آن در سال ۲۰۲۱ بود.
ضیف به ندرت صحبت میکرد و هرگز در انظار عمومی ظاهر نمیشد. بنابراین وقتی شبکه تلویزیونی حماس از سخنرانی او در روز شنبه (هفت اکتبر) خبر داد، فلسطینیها متوجه شدند اتفاق مهمی در حال وقوع است.
ضیف در نوار ضبط شده گفت: «امروز خشمالاقصی، خشم مردم و ملت ما در حال انفجار است. مجاهدین (مبارزان) ما! امروز روز شماست تا به این جنایتکار [اسرائیل] بفهمانید زمانش به پایان رسیده است.»
بر اساس گزارش رویترز، تنها سه تصویر از ضیف وجود داشته؛ یکی در ۲۰ سالگی، دیگری با نقاب و سومی تصویری از سایه او که هنگام پخش نوار صوتی استفاده شد.
از محل اختفای ضیف اطلاعی در دست نبود؛ اگرچه او به احتمال زیاد در غزه، در پیچ و خم تونلهای زیرزمینی مخفی شده بود.
یک منبع امنیتی اسرائیل به رویترز گفته بود ضیف بهطور مستقیم در برنامهریزی و جنبههای عملیاتی حمله هفتم اکتبر دست داشت.
پس از این حمله، منابع فلسطینی گفتند یکی از خانههایی که اسرائیل در غزه هدف حملات هوایی قرار داد، متعلق به پدر ضیف بود که منجر به کشته شدن برادر و دو عضو دیگر خانواده او شد.
دو مغز متفکر حمله، یک استاد
یک منبع نزدیک به حماس گفت که تصمیم برای حمله به اسرائیل، بهطور مشترک از سوی ضیف بهعنوان فرمانده گردانهای القسام حماس و یحیی سنوار، رهبر حماس در غزه گرفته شد اما «معمار این حمله»، شخص ضیف بود.
این منبع در ادامه به رویترز گفت که پنهانکاری برای این عملیات به حدی بود که ایران بهعنوان دشمن قسمخورده اسرائیل و منبع مهم مالی، آموزشی و تسلیحاتی حماس، اطلاعاتی کلی از آن داشت.
به گفته او، جمهوری اسلامی تنها میدانست این گروه در حال برنامهریزی برای یک عملیات بزرگ است ولی از زمان و جزییاتش خبر نداشت.
در هیچ یک از اتاقهای عملیات مشترکی که حماس، رهبری فلسطین، شبهنظامیان تحت حمایت جمهوری اسلامی، حزبالله لبنان و ایران حضور داشتند، بحثی درباره این حمله نشد؛ چرا که به گفته این منبع، «دایره افراد مطلع از جزییات حمله، بسیار کوچک بود».
موضوعی که تلویحا از سوی علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی در روز ۱۸ مهر ۱۴۰۲ تایید شد.
او گفت که تهران در حمله به اسرائیل دخالتی نداشته است اما بر دست و شانه عوامل آن بوسه میزند.
به گزارش رویترز، واشینگتن اعتقاد داشته است که تهران در این حمله نقش داشته؛ با این حال هنوز به اطلاعات یا مدرکی دال بر «مشارکت مستقیم جمهوری اسلامی» دست نیافته است.
رویترز در ادامه، عملیات طراحی شده از سوی ضیف را شامل تلاش طولانیمدت برای فریب اسرائیل خوانده بود.
پیش از این حمله، اسرائیل به این باور رسیده بود که حماس علاقهای به درگیری جدید ندارد و در عوض، بر توسعه اقتصادی در غزه تمرکز کرده است.
یک منبع نزدیک به حماس گفت: «در حالی که اسرائیل شروع به ارائه مشوقهای اقتصادی به کارگران غزه میکرد، جنگجویان ما اغلب مقابل چشمان ارتش اسرائیل آموزش میدیدند و تمرین میکردند.»
علی برکه، مسوول روابط خارجی حماس گفت: «ما از دو سال پیش برای این نبرد آماده میشدیم.»
ضیف در نوار صوتی خود با صدایی آرام گفت که حماس بارها به اسرائیل هشدار داده تا از جنایت علیه فلسطینیها دست بردارد، زندانیانی را که به گفته او مورد آزار و شکنجه قرار گرفتهاند آزاد کند و مانع مالکیت فلسطینیها بر سرزمین خود نشود.
او در این فایل صوتی گفت: «رژیم اشغالی هر روز به روستاها و شهرهای ما در کرانه باختری یورش میبرد، به خانهها حمله میکند، میکشد، مجروح، ویران و بازداشت میکند. در عین حال، هزاران جریب از زمینهای ما را مصادره میکند.»
به گفته ضیف، اسرائیل فلسطینیها را «از خانههایشان بیرون میکند» تا برای خودش شهرکسازی کند؛ در حالی که «محاصره جنایتکارانه در غزه» ادامه دارد.
رهبری همیشه در سایه
ناآرامیهای کرانه باختری از حدود یک سال پیش از حمله هفتم اکتبر آغاز شد.
این منطقه از سال ۱۹۶۷ که به دست اسرائیلیها تصرف شد تاکنون مرکز درگیری اسرائیل و فلسطین بوده است.
ضیف در نوار صوتیاش گفت که حماس از جامعه بینالمللی خواسته به «جنایت اشغال» پایان دهد اما در مقابل اسرائیل اقدامات تحریکآمیزش را افزایش داده است.
او همچنین گفت که حماس در گذشته خواهان توافقی بشردوستانه برای آزادی اسرای فلسطینی شده ولی این درخواست از سوی اسرائیل رد شده است.
ضیف مدعی شد اسرائیل مشغول «عیاشی، اشغالگری، انکار قوانین و قطعنامههای بینالمللی زیر سایه حمایت آمریکا و غرب و سکوت جامعه جهانی» بوده و برای همین آنها تصمیم گرفتند خودشان به همه اینها پایان دهند.
ضیف با نام اصلی «محمد مصری» در سال ۱۹۶۵ در اردوگاه آوارگان خان یونس به دنیا آمد؛ اردوگاهی که پس از جنگ اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۴۸ ایجاد شد.
او پس از پیوستن به حماس در جریان انتفاضه اول یا قیام فلسطینیها در سال ۱۹۸۷، به محمد ضیف معروف شد.
یک منبع آگاه در حماس گفت که ضیف سال ۱۹۸۹ از سوی اسرائیل دستگیر و برای حدود ۱۶ ماه زندانی شد.
ضیف مدرک «علوم» را از دانشگاه اسلامی غزه گرفت و به تحصیل در رشتههای فیزیک، شیمی و زیستشناسی پرداخت.
او به هنر علاقه داشت؛ برای همین ریاست کمیته سرگرمی دانشگاه را بر عهده گرفت و در یک نمایش کمدی هم ایفای نقش کرد.
ضیف صفوف جنگجویان حماس، شبکه تونلها و دانش ساخت بمب این گروه را توسعه داد و مسوول کشته شدن دهها اسرائیلی در بمبگذاریهای انتحاری بود. برای همین هم طی دهههای گذشته نامش همواره در صدر فهرست افراد تحت تعقیب اسرائیل قرار داشت.
«ماندن در سایه» برای او یک امر حیاتی بود.
منابع حماس گفته بودند که ضیف در یکی از تلاشهای اسرائیل برای ترور او، یک چشم خود را از دست داده است. او از ناحیه یک پا هم آسیب جدی دیده بود.
همسر، دختر سه ساله و پسر هفت ماهه او در سال ۲۰۱۴ در جریان یکی از حملههای هوایی اسرائیل کشته شدند.
بقای ضیف در حین اداره شاخه مسلح حماس باعث شده بود از او بهعنوان یک قهرمان مردمی فلسطین یاد شود.
در فایلهای ویدیویی پخش شده، او نقاب زده یا فقط سایهای از او دیده میشد.
رویترز به نقل از منبعی نزدیک به حماس نوشته بود که او از فنآوریهای دیجیتال و مدرن مانند تلفنهای هوشمند استفاده نمیکرد.
به گفته این منبع، محمد ضیف همیشه در حال فرار بود؛ مردی که سایه شد.
در ماههای گذشته، بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، بارها تاکید کرده است به هر طریقی تمام رهبری حماس را از بین خواهد برد.
آمریکا نیز پیشتر بر اجرای عدالت در مورد رهبران حماس تاکید کرده بود.
دیوان کیفری بینالمللی، ۳۱ اردیبهشت ماه سال جاری خواستار صدور قرار بازداشت برای اسماعیل هنیه، رییس دفتر سیاسی حماس، محمد ضیف، فرمانده نظامی گردانهای قسام، یحیی سنوار، از رهبران ارشد حماس در غزه، در کنار نتانیاهو شد.
اطلاعات کمی از بیشتر افراد عالیرتبه حماس موجود است و بسیاری از آنها عمده سالهای عمرشان را در حال فرار از سوءقصدهای اسرائیل بودهاند.
اسماعیل هنیه که برای شرکت در مراسم تحلیف مسعود پزشکیان، رییسجمهوری ایران، به تهران سفر کرده بود، بامداد روز چهارشنبه ۱۰ مرداد با اصابت یک پرتابه به محل سکونتش در محدوده کاخ سعدآباد کشته شد.
مرگ هنیه در تهران تردیدها درباره امنیت و ثبات در منطقه را افزایش داد.
او از سال ۲۰۱۲ در قطر ساکن بود و در سال ۲۰۱۷ به عنوان رییس دفتر سیاسی حماس انتخاب شد.
هنیه که از سال ۲۰۱۸ از سوی وزارت امور خارجه آمریکا به عنوان «فردی تروریست» معرفی شده بود، در ماههای پس از حمله هفتم اکتبر تنها به ترکیه و ایران سفر کرده بود.
گزارشها نشان میدهند برخی اعضای خانواده او شامل خواهر و پسرانش، در حملات ۹ ماه گذشته نیروهای ارتش اسرائیل کشته شدند.
هنیه در پنجم تیر ماه، در واکنش به کشته شدن خواهرش گفت: «اگر فکر میکنند هدف قرار دادن خانواده من، موضع ما یا مقاومت را تغییر میدهد، آنها دچار توهم هستند.»
او یکی از اعضای برجسته جنبش آزادیبخش فلسطین در اواخر دهه ۱۹۸۰ بود که در اولین قیام فلسطین (انتفاضه اول) در سال ۱۹۸۹، دستگیر و به مدت سه سال زندانی شد.
هنیه در سال ۱۹۹۲ همراه تعدادی از رهبران حماس به سرزمین مورد مناقشه بین اسرائیل و لبنان تبعید شد.
او پس از یک سال تبعید به غزه بازگشت و در سال ۱۹۹۷ به عنوان رییس دفتر احمد یاسین، رهبر معنوی حماس منصوب شد و موقعیت خود را تقویت کرد.
پس از این که حماس در سال ۲۰۰۶ بیشترین کرسی را در انتخابات سراسری کسب کرد، هنیه از سوی محمود عباس، رییس تشکیلات خودگردان فلسطین، به نخستوزیری منصوب شد.
او یک سال بعد و پس از آن که حماس با استفاده از خشونت مرگبار، حزب فتح را از نوار غزه بیرون راند، برکنار شد.
هنیه برکناری خود را «غیرقانونی» دانست و تاکید کرد که دولتش «مسئولیتهای ملی» خود را در قبال مردم فلسطین کنار نخواهد گذاشت.
ارتش اسرائیل روز پنجشنبه ۱۱ مرداد اعلام کرد «بر اساس اطلاعاتی که چند ساعت گذشته به دست آورده»، کشتهشدن محمد ضیف، فرمانده شاخه نظامی حماس، در حمله سه هفته پیش در جنوب غزه، «به طور قطعی تایید میشود».
کانال ۱۴ اسرائیل روز یکشنبه ۳۱ تیر مرگ ضیف را که از سوی اسرائیل به عنوان طراح اصلی حمله هفتم اکتبر معرفی شده بود اعلام کرد اما مرگ او هنوز از سوی مقامهای اسرائیلی یا گروه حماس رسما اعلام نشده است.
محمد ضیف با نام اصلی «محمد مصری» در سال ۱۹۶۵ در اردوگاه آوارگان خان یونس که پس از جنگ اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۴۸ ایجاد شد، به دنیا آمد.
او پس از پیوستن به حماس در جریان انتفاضه اول یا قیام فلسطینیها در سال ۱۹۸۷، به محمد ضیف معروف شد.
ضیف در سال ۱۹۸۹ از سوی اسرائیل دستگیر و حدود ۱۶ ماه زندانی شد.
او مدرک «علوم» خود را از دانشگاه اسلامی غزه گرفت و در رشتههای فیزیک، شیمی و زیستشناسی تحصیل کرد.
ضیف به هنر علاقه داشته و ریاست کمیته سرگرمی دانشگاه را بر عهده گرفت و حتی در یک نمایش کمدی نیز نقشآفرینی کرد.
او صفوف جنگجویان حماس، شبکه تونلها و دانش ساخت بمب این گروه را توسعه داد و مسئول کشته شدن دهها اسرائیلی در بمبگذاریهای انتحاری است.
به همین دلیل نام او طی دهههای گذشته همواره در صدر فهرست افراد تحت تعقیب اسرائیل بوده است.
ضیف رهبری گردانهای عزالدین قسام، شاخه نظامی حماس را بر عهده داشته و جایگاهش در غزه به دلیل تواناییاش در فرار از ترور، افسانهای بوده است.
او با شخصیتی پنهانیاش در میان فلسطینیها به «مغز متفکر» معروف شده است و اسرائیلیها از او با عنوان «گربهای با ۹ جان» نام میبرند.
مقامات اسرائیلی در سال ۱۹۸۹ ضیف را به زندان انداختند. ضیف پس از آزادی، گردانهای القسام را با هدف به اسارت گرفتن سربازان اسرائیلی تشکیل داد و به مهندسی ساخت تونلهایی کمک کرد که به جنگجویان حماس امکان ورود به خاک اسرائیل را از غزه میدهند.
او یکی از مهمترین افراد تحت تعقیب اسرائیل بوده است و به برنامهریزی و نظارت بر بمبگذاری اتوبوسی که در سال ۱۹۹۶ دهها اسرائیلی را کشت، متهم شد.
همچنین ضیف به دست داشتن در دستگیری و کشتن سه سرباز اسرائیلی در اواسط دهه ۱۹۹۰ متهم شد.
اسرائیل در سال ۲۰۰۰ او را دوباره دستگیر و زندانی کرد اما با آغاز انتفاضه دوم، ضیف موفق به فرار شد.
او از آن زمان به ندرت در انظار عمومی دیده شده و تنها سه عکس از او موجود است: عکسی در جوانی، تصویری با صورت پوشانده شده و عکسی که تنها سایهای را از او نشان میدهد.
جدیترین سوءقصد به جان ضیف تا پیش از حمله اخیر به او در خانیونس در اواخر تیر ماه، در سال ۲۰۰۲ صورت گرفت که در آن توانست جان سالم به در ببرد اما یکی از چشمانش را از دست داد.
اسرائیل اعلام کرده که او یک پا و یک دستش را نیز از دست داده و در صحبت کردن مشکل دارد.
در سال ۲۰۱۴، نیروهای امنیتی اسرائیل در حملهای به نوار غزه نتوانستند ضیف را ترور کنند اما همسر و دو فرزندش کشته شدند.
مروان عیسی
کاخ سفید روز دوشنبه ۲۸ اسفند اعلام کرد مروان عیسی، مرد شماره سه حماس، کشته شده است.
او معاون محمد ضیف، فرمانده گردانهای عزالدین قسام، شاخه نظامی حماس بود که اسرائیل یک هفته پیشتر او را در تونلی در غزه هدف قرار داده بود.
مروان عیسی که به عنوان «مرد سایه» و دست راست محمد ضیف شناخته میشد، معاون فرمانده کل گردانهای عزالدین قسام بود.
نیروهای اسرائیلی او را در جریان انتفاضه اول بازداشت و به مدت پنج سال به دلیل همکاری با حماس زندانی کردند.
تشکیلات خودگردان فلسطین نیز عیسی را در سال ۱۹۹۷ دستگیر کرد و او پس از انتفاضه دوم در سال ۲۰۰۰ آزاد شد.
عیسی در فهرست افراد تحت تعقیب اسرائیل قرار داشت و در یک ترور نافرجام به وسیله نیروهای اسرائیلی در سال ۲۰۰۶ مجروح شد.
جنگندههای اسرائیل در سالهای ۲۰۱۴ و ۲۰۲۱ دو بار خانه او را در جریان تهاجم به غزه ویران کردند که این حملات منجر به کشته شدن برادر عیسی شد.
یحیی سنوار
با ادامه جنگ میان حماس و اسرائیل، رهبران ارشد حماس تمام تلاش خود را برای دور ماندن از هر گونه آسیب احتمالی به کار بستند.
روزنامه نیویورکتایمز روز ۲۳ اردیبهشت به نقل از مقامهای آمریکایی نوشت که یحیی سنوار و دیگر رهبران حماس در نوار غزه احتمالا در شبکه تونلهای زیرزمینی این گروه در خانیونس مخفی شدهاند.
به گفته منابع حماس، تنها دو یا سه نفر از محل اختفای او خبر دارند ولی او همچنان با رهبران این گروه در داخل و خارج از غزه در ارتباط است.
بر اساس ارزیابی سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیآیای)، سنوار به عنوان رهبر حماس در غزه، در هفتههای اخیر تحت فشار بیشتری از سوی فرماندهان نظامی خود قرار گرفته تا با آتشبس موافقت کند و جنگ با اسرائیل را پایان دهد.
یحیی سنوار در سال ۱۹۶۲ در نوار غزه به دنیا آمد.
او بنیانگذار سرویس امنیتی حماس موسوم به «مجد» است که امور امنیت داخلی را مدیریت میکند و عوامل مظنون، افسران سرویسهای اطلاعاتی و امنیتی اسرائیل را بررسی و تعقیب میکند.
سنوار تاکنون سه بار به دست اسرائیل دستگیر شده است. او پس از سومین دستگیری در سال ۱۹۸۸ به چهار بار حبس ابد محکوم شد اما همراه هزار و ۲۷ اسیر فلسطینی و عرب-اسرائیلی در ازای یک سرباز اسرائیلی که بیش از پنج سال در اسارت حماس بود، آزاد شد.
سنوار به سمت خود بهعنوان رهبر برجسته حماس بازگشت و در سال ۲۰۱۷ رییس دفتر سیاسی این گروه در نوار غزه شد. در سپتامبر ۲۰۱۵، آمریکا نام او را در لیست سیاه «تروریستهای بینالمللی» قرار داد.
خالد مشعل
خالد مشعل در سال ۱۹۵۶ در کرانه باختری به دنیا آمد و یکی از بنیانگذاران گروه حماس است. سازمان اطلاعاتی موساد در سال ۱۹۹۷ با دستور مستقیم بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر وقت اسرائیل، اقدام به ترور او کرد.
در آن زمان، خالد مشعل در اردن زندگی میکرد. ماموران موساد با پاسپورتهای جعلی کانادایی وارد اردن شدند و به مشعل که در حال پیادهروی در خیابان بود، مادهای سمی تزریق کردند.
مقامات اردنی این سوءقصد را کشف و دو عضو موساد را دستگیر کردند. حسین، پادشاه فقید اردن، از نخستوزیر اسرائیل پادزهر ماده تزریق شده به مشعل را درخواست کرد.
نتانیاهو ابتدا درخواست پادشاه اردن را رد کرد اما تحت فشار بیل کلینتون، رییسجمهوری وقت آمریکا، حاضر به ارائه پادزهر شد.
مشعل که اکنون در قطر زندگی میکند، برای اولین بار در سال ۲۰۱۲ از نوار غزه دیدن کرد و از سوی مقامات فلسطینی و انبوه مردم مورد استقبال قرار گرفت.
حماس در سال ۲۰۱۷ اسماعیل هنیه را بهعنوان جانشین مشعل بهعنوان رییس دفتر سیاسی این گروه انتخاب کرد. پس از آن، مشعل به ریاست دفتر سیاسی این گروه در خارج از کشور منصوب شد.
محمود زهار
محمود زهار در سال ۱۹۴۵ در غزه از پدری فلسطینی و مادری مصری به دنیا آمد.
او یکی از برجستهترین رهبران حماس و یکی از اعضای رهبری سیاسی این جنبش است.
زهار در غزه به مدرسه رفت و تحصیلات دانشگاهیاش را در قاهره به پایان رساند. سپس بهعنوان پزشک در غزه و خانیونس کار کرد تا اینکه مقامات اسرائیلی او را به دلیل موقعیت سیاسیاش برکنار کردند.
محمود زهار در سال ۱۹۸۸ و ماهها پس از تاسیس حماس، در زندانهای اسرائیل محبوس بود.
او از جمله کسانی بود که در سال ۱۹۹۲ از سوی تلآویو به سرزمین مورد مناقشه میان اسرائیل و لبنان تبعید شد و یک سال را در آنجا گذراند.
با پیروزی جنبش حماس در انتخابات سراسری فلسطین در سال ۲۰۰۶، زهار به وزارت امور خارجه در دولت تازه تاسیس اسماعیل هنیه پیوست.
اسرائیل در سال ۲۰۰۳ با هدف قرار دادن خانه او در شهر غزه اقدام به ترور زهار کرد.
زهار در این حمله جراحاتی جزیی دید اما پسر بزرگش، خالد، کشته شد.
حسام، پسر دوم زهار و از اعضای گردان القسام، در حمله هوایی اسرائیل به غزه در سال ۲۰۰۸ کشته شد.
