زهرا بهروزآذر، معاون مسعود پزشکیان در امور زنان و خانواده، با بیان اینکه «هدف دولت کمک به سازمانهای مردمنهاد و توانمندسازی زنان است»، گفت: «اگر بخواهیم ایران را به قلههای بلند و چشمانداز روشن برسانیم، باید از توان زنان و مردان در کنار هم بهره ببریم.»
عباس علیآبادی، وزیر نیرو، وضعیت آبی کشور در سال آینده را «بغرنج» خواند و گفت: «بارورسازی ابرها اقدامی نوآورانه است و کشورهای مختلفی آن را انجام میدهند، ما هم بارورسازی ابرها را انجام میدهیم و همین امروز در منطقهای از کشور این فرایند را انجام دادیم و منتظر نتایج مدنظر هستیم.»
یک منبع نزدیک به دفتر مسعود پزشکیان، رییس دولت در جمهوری اسلامی، به ایراناینترنشنال گفت که او پس از کنار گذاشته شدن دو تن از نزدیکترین یارانش از سوی تندروها، احساس تزلزل کرده اما همچنان مصمم به ادامه کار است.
روزهای سخت برای پزشکیان
این منبع که نخواست نامش فاش شود، گفت پزشکیان قصد کنارهگیری ندارد، اما از عصر یکشنبه به اینسو، «کمی شکننده» بهنظر میرسد.
در روزهای اخیر، مجلس شورای اسلامی عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد، را استیضاح کرد و محمدجواد ظریف، معاون رییسجمهوری در امور راهبردی، تحت فشار اصولگرایان استعفا کرد.
ظریف بهعنوان برجستهترین چهره اصلاحطلب دولت پزشکیان و نماینده اصلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی در سطح بینالمللی شناخته میشد. او نقشی کلیدی در مذاکرات هستهای داشت؛ مذاکراتی که دولت پزشکیان امید داشت از طریق آنها تحریمهای فلجکننده غرب را کاهش دهد. اما رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنهای، و جریانهای اصولگرا به صراحت هرگونه مذاکره را رد کردهاند.
سکوت رسانهها در برابر احتمال استعفا
با به بنبست رسیدن دستور کار پزشکیان، رسانههای تهران که تا چندی پیش از احتمال کنارهگیری او سخن میگفتند، اکنون در این مورد سکوت کردهاند.
برخلاف هفتههای گذشته که تحلیلگران و روزنامهنگاران آشکارا درباره استعفای احتمالی پزشکیان گمانهزنی میکردند، اکنون این موضوع از فضای رسانهای ایران حذف شده است. این سکوت، بهگفته برخی ناظران، میتواند ناشی از خودسانسوری باشد، چرا که رسانهها از واکنشهای احتمالی مقامات هراس دارند.
تقریبا همه رسانههای داخلی بهجای پرداختن به موضوع استعفا، از «شکست پروژه وفاق ملی» پزشکیان سخن میگویند؛ طرحی که هدفش کاهش تنشهای سیاسی میان دو جناح حکومتی اصلاحطلب و اصولگرا بود.
در میان رسانههای داخل ایران، چهرههای معدودی آشکارا خواستار استعفای مسعود پزشکیان شدهاند.
مرتضی الویری، از چهرههای اصلاحطلب، گفت: «من از همان ابتدا به وفاق ملی نظر خوشی نداشتم؛ زیرا اگر وفاق ملی به مفهوم واقعی کلمه شکل میگرفت، میبایست شرایط طوری پیش میرفت که آن ۶۰ درصدی که در دور اول انتخابات و نیم دیگری که در دوم نیامدند، یعنی افرادی که به شرایط موجود معترض اند، در وفاق شرکت داده می شدند.»
او افزود:«اگر من جای آقای پزشکیان بودم در استعفا دادن درنگ نمیکردم. ایشان با این شرایط به وجود آمده، ایشان نمی تواند به قول و وعدههایی که به مردم داده وفا کند و آنها را تحقق بخشد.»
علی نظری، نماینده سابق مجلس و سردبیر روزنامه اصلاحطلب مستقل، نیز به پزشکیان توصیه کرد: «با عزت استعفا دهد.»
نشانههایی از ناامیدی؟
رسانههای اجتماعی به گمانهزنیها درباره آینده پزشکیان دامن زدهاند. ویدیویی که در فضای مجازی دستبهدست میشود، پزشکیان را در حال قرائت آیهای از قرآن نشان میدهد: «اگر در تنگدستی و سختی هستید، ضعف بهانهای برای ماندن نیست. ترک کنید!»
برخی این سخنان را نشانهای از ناامیدی و تمایل پزشکیان به کنارهگیری دانستهاند، در حالی که دیگران معتقدند او صرفا مردم را به مهاجرت در شرایط اقتصادی دشوار تشویق کرده است.
همچنین ویدیویی دیگر از دوران تبلیغات انتخاباتی پزشکیان بازنشر شده که در آن میگوید: «اگر ببینم نمیتوانم به وعدههایم عمل کنم، از سیاست کنارهگیری خواهم کرد.»
دولت پزشکیان در محاصره اصولگرایان
بسیاری از رسانهها در ایران بر نقش ظریف در دولت پزشکیان تاکید کردهاند. برخی از روزنامهها نوشتهاند که پزشکیان امید داشت در صورت تغییر موضع خامنهای، ظریف نقشی کلیدی در مذاکرات با آمریکا ایفا کند.
جلال محمودزاده، نماینده پیشین مجلس، با اشاره به استیضاح وزیر اقتصاد و استعفای معاون راهبردی رییس دولت، معتقد است که شعار «وفاق ملی» پزشکیان به بنبست رسیده است. به گفته او، بیش از ۷۵ درصد کابینه را اکنون نیروهای سیاسی مخالف تشکیل دادهاند، اما اصولگرایان همچنان به همکاری با دولت تن نمیدهند.
تنها دو روز پس از استیضاح همتی و کنارهگیری ظریف، رسانهها تقریبا همتی را فراموش کردهاند، در حالی که تصاویر ظریف همچنان در صفحه اول روزنامههای اصلاحطلب و اصولگرا دیده میشود.
بنبست سیاسی در تهران
اگرچه واژه "استعفا" در رسانههای رسمی بهندرت به کار میرود، اما بنبست سیاسی بهوضوح مورد بحث قرار گرفته است.
روزنامه هممیهن در اینباره نوشت: «آنهایی که این بنبست را ایجاد کردند، باید راهی برای خروج از آن ارائه دهند.»
روزنامه شرق نیز به نقل از کوروش احمدی، دیپلمات پیشین، نوشت: «از مدتها پیش مشخص بود که در این دولت جایی برای ظریف وجود ندارد.»
از سوی دیگر، مهدی عرب صادق، عضو سابق حزب موتلفه، به سایت نامهنیوز گفتت: « آقای ظریف خاکریز و سنگر آخر بود و آقای پزشکیان امروز یک رییسجمهوری خلع سلاح شده است. او مسیر درستی را در «وفاق» دنبال نکرد چون با کسانی دست داد که نفاق داشتند؛ حالا متوجه شد با کسی که نفاق دارد نباید وفاق کرد، چون او از پشت خنجر میزند.»
منصور حقیقتپور، سیاستمدار میانهرو، نیز پیشنهاد داد که پزشکیان همه محافظهکارانی را که به کابینهاش آورده، کنار بگذارد.
اصلاحطلبان نیز معتقدند پروژه وفاق ملی پزشکیان شکست خورده و او باید مسیر جدیدی را در پیش بگیرد.
سایت خبری رویداد۲۴ اتفاقات روز یکشنبه را یک «شکست نمادین» برای مسعود پزشکیان توصیف کرد و هشدار داد که فشارهای بیشتری در راه است.
آمریکا، بریتانیا، فرانسه و آلمان اعلام کردند در صورتی که جمهوری اسلامی همچنان از همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی خودداری کند، شورای حکام باید برای گزارش تخلفات پادمانی تهران آماده باشد. این چهار کشور در بیانیه مشترکی هشدار دادند که صبرشان بیپایان نیست.
کورین کیتسل، نماینده دائم بریتانیا نزد سازمانهای بینالمللی مستقر در وین، چهارشنبه ۱۵ اسفند در نشست شورای حکام، در بیانیهای به نمایندگی از بریتانیا، آمریکا، فرانسه و آلمان هشدار داد جامعه بینالمللی تاکنون در قبال برنامه هستهای جمهوری اسلامی صبر زیادی از خود نشان داده، اما این صبر بیپایان نخواهد بود.
در این بیانیه تاکید شده است اگر «پیشرفت مشخص و از نظر فنی معتبر» در همکاری تهران با آژانس حاصل نشود، شورای حکام باید عدم پایبندی تهران به تعهدات پادمانیاش را بررسی و اعلام کند.
این اقدام میتواند زمینه را برای ارسال پرونده جمهوری اسلامی به شورای امنیت سازمان ملل متحد فراهم آورد.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، ۱۳ اسفند در نشست شورای حکام، توسعه برنامه هستهای جمهوری اسلامی را موجب «نگرانی جدی» خواند و گفت گزارش جامعی از تخلفات حکومت ایران در این زمینه تهیه و ارائه خواهد کرد.
او افزود جمهوری اسلامی تاکید دارد تمامی مواد، فعالیتها و مکانهای هستهای مورد نیاز را در چارچوب توافقهای پادمانی پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای (انپیتی) اعلام کرده، اما «این ادعا با یافتههای آژانس که از کشف ذرات اورانیوم با منشا انسانی در مکانهای اعلامنشده در ایران حکایت دارد، در تناقض است».
تروئیکای اروپایی و آمریکا: زمان به نفع جمهوری اسلامی نیست
تروئیکای اروپایی و ایالات متحده در ادامه بیانیه خود، بر لزوم «همکاری کامل» جمهوری اسلامی با آژانس بینالمللی تاکید کردند و گفتند: «هیچ کشوری نباید بتواند بدون پاسخگویی، تعهدات پادمانی خود را نقض کند.»
این چهار کشور افزودند: «به دلیل عدم همکاری طولانیمدت ایران، آژانس همچنان قادر نیست تضمینهای ضروری و اطمینانبخشی ارائه دهد که برنامه هستهای ایران کاملا صلحآمیز است و هیچگونه مواد یا فعالیت هستهای اعلامنشدهای در ایران وجود ندارد.»
آمریکا، بریتانیا، فرانسه و آلمان هشدار دادند: «تا این لحظه، ایران مسیر خود را انتخاب کرده است. واضح بگوییم: اگر ایران مسیر خود را تغییر ندهد، شورای حکام ناچار به انتخاب مسیر خود خواهد شد. زمان به نفع ایران نیست.»
ساعاتی پیش از این بیانیه، نماینده اتحادیه اروپا در نشست شورای حکام ضمن ابراز نگرانی از برنامه هستهای جمهوری اسلامی، از تهران خواست اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را از سر بگیرد تا آژانس بتواند عدم وجود فعالیتهای هستهای مخفیانه را تایید کند.
شورای حکام اول آذر به پیشنهاد بریتانیا، فرانسه و آلمان، قطعنامهای علیه برنامه هستهای حکومت ایران به تصویب رساند و بر لزوم همکاری فوری تهران با آژانس تاکید کرد.
در این قطعنامه همچنین از مدیر کل آژانس خواسته شد گزارشی جامع از روند برنامه هستهای جمهوری اسلامی تهیه کند.
گروسی هشتم اسفند در مصاحبه با روزنامه وال استریت ژورنال گفته بود «انتظار میرود» این گزارش پیش از ماه ژوئن، قبل از ۱۰ خرداد ۱۴۰۴، منتشر شود.
برنامه هستهای تهران «فراتر از هرگونه توجیه معتبر غیرنظامی» است
تروئیکای اروپایی و آمریکا همچنین هشدار دادند خودداری جمهوری اسلامی از همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی و سرپیچی از اجرای تعهدات پادمانیاش، بهویژه در شرایطی که برنامه هستهای حکومت ایران بهطور مستمر به سطحی «فراتر از هرگونه توجیه معتبر غیرنظامی» گسترش یافته، «عمیقا نگرانکننده» است.
آنها با اشاره به فعالیتهای اعلامنشده جمهوری اسلامی در سایتهای تورقوزآباد، ورامین، مریوان و لویزان-شیان گفتند تهران از ارائه اطلاعات درباره این مراکز سر باز زده است.
این چهار کشور همچنین اظهارات مقامهای جمهوری اسلامی را در خصوص توانایی تولید بمب اتمی و لزوم تغییر «دکترین هستهای» تهران مایه نگرانی فزاینده خواندند.
ابراهیم رضایی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، ۱۳ اسفند گفت جمهوری اسلامی از توانایی تولید سلاح هستهای برخوردار است و اگر در آینده این موضوع محقق شود، «شجاعت» اعلام آن را خواهد داشت.
در ماههای اخیر و بهویژه پس از حمله پنجم آبان اسرائیل به دهها هدف نظامی در ایران، شماری از مقامهای جمهوری اسلامی از احتمال تغییر «دکترین هستهای» تهران خبر دادهاند.
کمال خرازی، رییس شورای راهبردی روابط خارجی و مشاور خامنهای، ۱۱ آبان گفت اگر جمهوری اسلامی در معرض «تهدیدی وجودی» قرار بگیرد، ممکن است در دکترین هستهای خود تجدید نظر کند.
او افزود جمهوری اسلامی از «توانایی لازم» برای ساخت سلاح اتمی برخوردار است و در این زمینه با «مشکلی» مواجه نیست.
جمهوری اسلامی مسیر «پنهانکاری و تعلل» را در پیش گرفته است
ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه و آلمان با استناد به گزارش مدیرکل آژانس بینالمللی گفتند ایران تعهدات خود در چارچوب کد ۳.۱ را اجرا نکرده که این خود نقض تعهدات پادمانی به شمار میرود.
بر اساس این کد، حکومت ایران موظف است ساخت هرگونه تاسیسات هستهای جدید را به آژانس اعلام کند.
این چهار کشور افزودند: «خودداری ایران از ارائه این اطلاعات به آژانس، با توجه به سابقه این کشور در احداث تاسیسات هستهای مخفیانه، نگرانیها را دوچندان میکند.»
در انتهای بیانیه تروئیکای اروپایی و آمریکا آمده است: «ایران در طول سالهای گذشته بارها فرصت همکاری داشته، اما در عوض مسیری را در پیش گرفته که شامل تشدید تنش، پنهانکاری و تعلل بوده است. اگر ایران به این مسیر ادامه دهد، باید پاسخگو شود.»
آژانس بینالمللی انرژی اتمی هشتم اسفند در آخرین گزارش خود اعلام کرد جمهوری اسلامی در سه ماه گذشته بهطور قابلتوجهی ذخایر اورانیوم با غنای بالای خود را افزایش داده است و در صورت ادامه این روند، ذخایر اورانیوم ایران میتواند بهطور نظری برای ساخت شش بمب هستهای کافی باشد.
داریوش اقبالی، خواننده ایرانی، در واکنش به اجرای حکم ۷۴ ضربه شلاق مهدی یراحی، در یک استوری اینستاگرامی تصویری از او را به همراه قطعهای از ترانه «نترسون» منتشر کرد؛ «نه تیر و دشنه، نه دار و زندون، ستارهها رو از شب نترسون»
علیرضا ادیانی، رییس سازمان عقیدتی سیاسی فراجا، با بیان اینکه «جبهه مقاومت امروز در بیش از هشتاد کشور جهان حضور دارد»، گفت: «نیروهای مسلح ما به برکت قرآن در یک دست سلاح دارند و در دست دیگر کتاب هدایت و این انس و مجاهدت، رمز پیروزی آنهاست.»
