تحلیلگر ارشد در ایراناینترنشنال
با بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، جمهوری اسلامی با سه سناریوی محتمل مواجه است. این سناریوها عبارتند از «تسلیم و پذیرش خواستههای ترامپ»، «مقاومت و تضعیف شدید در اثر فشارهای اقتصادی یا شکست در جنگ» و یا «سرنگونی در اثر فشارهای داخلی و خارجی».
نکته قطعی این است که جمهوری اسلامی نه تنها از بازگشت ترامپ تقویت نخواهد شد بلکه سناریوی چهارمی به نام تقویت نظام کاملا غیرممکن به نظر میرسد.
سناریوی اول: تسلیم و پذیرش خواستههای ترامپ
ترامپ در دوران ریاستجمهوری پیشین خود و پیش از خروج از برجام، لیستی از خواستههای مشخص از جمهوری اسلامی ارائه کرد.
این خواستهها شامل محدودیت شدید در برنامههای هستهای و موشکی، توقف حمایت از گروههای تروریستی و پایان دخالتهای منطقهای ایران است.
جمهوری اسلامی تاکنون از پذیرش این خواستهها سر باز زده است.
امروز تمرکز اصلی آمریکا، اسرائیل و اتحادیه اروپا بر برنامه هستهای ایران است که به گفته آنها و به گفته خود جمهوری اسلامی، در آستانه تولید بمب اتمی قرار دارد.
جمهوری اسلامی نه تنها برنامه هستهای خود را متوقف نکرده بلکه از تسریع آن خبر داده است. همچنین، سران نظام بارها تاکید کردهاند که از برنامه موشکی خود عقبنشینی نخواهند کرد.
این موضعگیریها بهویژه در میان فرماندهان نظامی نزدیک به علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، با نوعی رقابت در رجزخوانی و نمایش قدرت همراه است.
با این شرایط، احتمال دستیابی به توافقی فراگیرتر و سختگیرانهتر از برجام، اندک است زیرا خامنهای بارها اعلام کرده که مذاکره بر سر «نقاط قوت نظام» غیرممکن است و عقبنشینی از برنامههای هستهای و موشکی را به معنای پایان حیات سیاسی جمهوری اسلامی میداند.
سناریوی دوم: تضعیف شدید
تیموتی پارلاتور، وکیل هگست، در عین حال تاکید کرد نامزد تصدی مسئولیت وزارت دفاع آمریکا اتهام تعرض جنسی را رد کرده و میگوید موضوع مورد مناقشه که در اکتبر ۲۰۱۷ در مونتهری کالیفرنیا رخ داد، «یک رابطه جنسی با رضایت طرفین» بود.
مقامهای شهر مونتهری هفته گذشته تایید کردند اتهام «تعرض جنسی» علیه هگست از سوی پلیس این شهر مورد بررسی قرار گرفته است.
مقامهای مونتهری از ذکر نام زن شاکی در این پرونده خودداری کردند و با استناد به قوانین ایالتی گفتند قادر به ارائه توضیحات بیشتر یا انتشار گزارش پلیس در خصوص این پرونده نیستند.
هگست در ارتباط با این رویداد در هیچ پرونده کیفری متهم نشده و نام او در هیچ دادخواست مدنی بهعنوان متهم نیامده است.
هگست، تحلیلگر شبکه فاکس نیوز و کهنهسرباز ارتش آمریکا، اخیرا از سوی ترامپ بهعنوان وزیر دفاع آتی این کشور معرفی شده است. هگست برای آغاز رسمی کار خود در این وزارتخانه به تایید سنای ایالات متحده نیاز دارد.
شماری از نمایندگان دموکرات کنگره آمریکا، از جمله آدام اسمیت، رییس کمیته نیروهای مسلح مجلس نمایندگان، از انتخاب هگست انتقاد کردهاند.
اسمیت با اشاره به سوابق اندک هگست در پنتاگون هشدار داد سمت وزیر دفاع نباید نقطه «آغاز» فعالیت یک نفر باشد.
وکیل هگست در ادامه اظهارات خود در خصوص اتهام تعرض جنسی به او گفت موکلش در سال ۲۰۲۰ مطلع شد که آن زن طرح شکایت قانونی علیه هگست را مد نظر دارد.
پارلاتور در بیانیهای که در اختیار سیانان قرار داد، افزود مبلغ پرداخت شده به این زن متاهل «بهطور قابل توجهی» کم بوده؛ با این حال، او از ذکر میزان دقیق این مبلغ سر باز زد.
این وکیل افزود تصمیم این زن برای شکایت در بحبوحه جنبش «من هم» (Me Too) مطرح شد و هگست که نمیخواست شغل خود را در فاکس نیوز از دست بدهد، در نهایت تن به توافق سازش داد.
به گفته پارلاتور، هگست احساس میکرد که «قربانی باجخواهی» شده است.
پیشتر ترامپ در بیانیه خود درباره انتخاب هگست بهعنوان وزیر دفاع جدید ایالات متحده گفت: «پیت فردی سخت، باهوش و یک باورمند واقعی به سیاست "اول آمریکا" است. با حضور پیت در راس وزارت دفاع، دشمنان آمریکا باید بدانند که ارتش ما دوباره قدرتمند خواهد شد و آمریکا هرگز عقبنشینی نخواهد کرد.»
«اول آمریکا» شعار و گفتمانی است که ترامپ در دوران پیشین حضور خود در کاخ سفید آن را ترویج داد. هدف این گفتمان تمرکز بر مسائل داخلی آمریکا، میهنپرستی و پرهیز از مداخله مستقیم در مناقشههای بینالمللی عنوان شده است.
بررسی مواضع هگست در سالهای گذشته نشان میدهد او از حامیان حمله به زیرساختها، تاسیسات نفتی و سایتهای هستهای جمهوری اسلامی بوده است.
سیانان در ادامه گزارش خود نوشت موفق شده با زن شاکی از هگست گفتوگویی کوتاه انجام دهد اما او انجام مصاحبه را به نظر وکیل خود منوط کرده است.
به گزارش سیانان، این زن که پس از شنیدن نام هگست «بهطرز آشکاری آشفته شد»، به تماسهای بعدی این شبکه برای اظهار نظر در این خصوص پاسخ نداد.
سیانان این زن را قربانی احتمالی یک تعرض جنسی خواند و افزود به همین دلیل، هویت او را فاش نمیکند.
تعرض ادعایی در بامداد هشتم اکتبر ۲۰۱۷ در هتلی در مونتهری رخ داد و چهار روز بعد از سوی این زن گزارش شد.
هگست در آن مقطع زمانی برای سخنرانی در کنفرانسی به میزبانی فدراسیون زنان جمهوریخواه کالیفرنیا به مونتهری سفر کرده بود.
به گفته مقامهای مونتهری، در جریان این تعرض ادعایی از سلاح استفاده نشد اما برخی جراحات، از جمله «کبودی در ران راست»، قابل مشاهده بود.
پیش از این، استیون چونگ، مدیر ارتباطات ترامپ، ضمن دفاع از گزینه پیشنهادی وزارت دفاع تاکید کرد هگست «تمامی اتهامات را بهشدت رد کرده و هیچ اتهامی علیه او مطرح نشده است».
چونگ افزود: «ما مشتاقانه در انتظار تایید او بهعنوان وزیر دفاع ایالات متحده هستیم تا کار خود را کلید بزند و امنیت و عظمت را به آمریکا بازگرداند.»
در صورت عدم توافق جمهوری اسلامی و ترامپ، پیشبینی میشود که دولت ترامپ از همان ابتدای کار، تحریمهای نفتی و اقتصادی شدیدی را مجددا اعمال کند.
ترامپ در دوره پیشین خود صادرات نفت ایران را به کمتر از ۲۰۰ هزار بشکه در روز رساند اما دولت جو بایدن با مماشات، این رقم را به بالای ۱/۷ میلیون بشکه افزایش داد. با بازگشت ترامپ و کنترل کنگره از سوی جمهوریخواهان، انتظار میرود این مماشات پایان یابد.
تحریمهای شدیدتر، همراه با حمایت گسترده از اقدامات نظامی اسرائیل، میتواند جمهوری اسلامی را وارد یک دوره طولانی از فشار اقتصادی، انزوا و حتی فشار نظامی کند.
در این شرایط، این احتمال وجود دارد که اسرائیل با پشتوانه ترامپ، حملات خود را به تاسیسات هستهای و زیرساختهای اقتصادی ایران افزایش دهد.
برخلاف بایدن، ترامپ مانعی برای اقدامات اسرائیل نخواهد بود و ممکن است دست آن را برای حملات گستردهتر باز بگذارد.
در چنین شرایطی، جمهوری اسلامی ممکن است به سرنوشتی مشابه عراق تحت حکومت صدام حسین پس از جنگ خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ دچار شود؛ حکومتی که تحت تحریمهای شدید، منزوی شد و کنترل درآمدهای نفتی خود را از دست داد اما بهطور کامل سرنگون نشد.
سناریوی سوم: احتمال سرنگونی نظام
سناریوی سوم، احتمال سرنگونی جمهوری اسلامی است که میتواند در اثر مجموعهای از فشارهای داخلی و خارجی رخ دهد.
اعتراضات داخلی و فشارهای خارجی میتوانند به تضعیف پایههای حکومت منجر شوند و به فروپاشی آن بینجامد. این سناریو بهویژه در صورتی محتملتر است که تحریمهای اقتصادی و درگیریهای نظامی با اعتراضات گسترده مردمی و بحرانهای داخلی همزمان شوند.
جمهوری اسلامی در دوره ترامپ با یکی از دشوارترین چالشهای تاریخ خود مواجه خواهد شد.
در سناریوی اول، نظام مجبور به پذیرش خواستههایی خواهد بود که عملا به معنای تضعیف شدید و استحاله آن است.
در سناریوی دوم، مقاومت در برابر فشارها میتواند جمهوری اسلامی را به یک حکومت کاملا ضعیف و منزوی تبدیل کند.
در نهایت، در سناریوی سوم، احتمال فروپاشی حکومت بهطور کامل وجود دارد.
آنچه مسلم است، بازگشت ترامپ نه تنها برای جمهوری اسلامی تقویتی به همراه نخواهد داشت بلکه سرآغاز دورانی از بحرانهای عمیقتر خواهد بود.
