وزارت خارجه سوئد در پاسخ به ایران اینترنشنال بدون اشاره به هویت یوهان فلودروس، مقام سوئدی اتحادیه اروپا، تایید کرد که یک تبعه سوئدی در ماه آوریل ۲۰۲۲ در ایران بازداشت شده است. این وزارتخانه بازداشت این شهروند توسط جمهوری اسلامی را «خودسرانه» خواند و خواستار آزادی او شد.
احمدرضا رحیمی کلاریجانی، عضو هیات علمی گروه معارف و همچنین رییس بسیج اساتید دانشگاه امیرکبیر، اخراج گسترده اساتید دانشگاههای کشور را «طبیعی» و «مرسوم» خواند و گفت: «عملکرد اعضای هیات علمی به طور مستمر ارزیابی شده و خیلی از آنها به قطع همکاری ختم میشود.»
محمدمهدی بهکیش، اقتصاددان، در سرمقالهای که برای روزنامه دنیای اقتصاد نوشته است، با اشاره به پیوستن ایران به «بریکس» (BRICS) تاکید کرد که بدون حل مشکل افایتیاف (FATF)، ایران نمیتواند حتی با اعضای بریکس هم فعالیت مشترک اقتصادی داشته باشد.
این اقتصاددان نوشت: «همان گونه که نتوانستیم پس از انعقاد قرارداد رابطه استراتژیک با چین، مبادلهای رو به گسترش با این کشور داشته باشیم و با روسیه هم همینگونه بوده است، در آینده نیز نمیتوانیم مبادلهای با کشورهای عضو بریکس داشته باشیم؛ مگر آن که مشکلات پیوستن به افایتیاف حل شود.»
او همچنین شرط دیگر استفاده از پیوستن به بریکس را عادی شدن رابطه با کشورهایی دانست که بهصورت بالقوه برای واردات یا صادرات مناسب هستند.
بریکس نام گروهی از کشورها به رهبری قدرتهای اقتصادی نوظهور است و عنوان اختصاری آن از به هم پیوستن حروف اول نام انگلیسی این کشورها یعنی برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی ساخته شده است. این گروه در ابتدا بریک نام داشت اما پس از پیوستن آفریقای جنوبی، به بریکس تغییر نام یافت.
در نشست اعضای بریکس در تاریخ ۲۴ اوت ۲۰۲۳، مقرر شد از اول ژانویه ۲۰۲۴ شش کشور آرژانتین، اتیوپی، امارات متحده عربی، ایران، عربستان سعودی و مصر نیز به این گروه اضافه شوند.
گروه ویژه اقدام مالی (افایتیاف) اما سازمانی بیندولتی است که در سال ۱۹۸۹ به ابتکار گروه هفت، با نگرش به سیاستهای توسعه برای مبارزه با پولشویی بنیاد نهاده شد.
این سازمان در سال ۲۰۰۱ به کارزار مبارزه با تامین مالی تروریسم پیوست.
افایتیاف بیانیهای دارد که در آن فهرست کشورهای دارای مقررات مالی و پولشویی نگرانکننده منتشر میشود. این سازمان از اعضای خود و دیگر کشورها میخواهد در فعالیتهای اقتصادی و مراودات مالی با این کشورها بیشترین دقت را بهمنظور جلوگیری از فعالیتهای تروریستی و پولشویی بهخرج دهد.
جمهوری اسلامی ایران از جمله کشورهایی است که در لیست سیاه افایتیاف قرار دارد.
محمدمهدی بهکیش اما در پاسخ به استدلال کسانی که نسبت به راهاندازی نظام پرداخت خاص بریکس در آینده امیدوار هستند، نوشت: «به نظرم این پیشبینی متکی بر واقعیات تجاری جهان نیست. چینیها که ۷۵۰میلیارد دلار در سال با آمریکا مبادله دارند و سالانه ۴۰۰ میلیارد دلار موازنه مثبت دارند و بخش عمدهای از ذخایر خود را به دلار نگهداری میکنند، حال چگونه میتوانند در بریکس به ارز دیگری فکر کنند؟»
در بخش دیگری از این سرمقاله، بهکیش تاکید کرد که اگر دولت نتیجه اقتصادی پیوستن به پیمان شانگهای را منتشر کند، روشن میشود که ایران نتوانست از حضورش در آن پیمان هم استفاده اقتصادی کند، همانگونه که در «اکو» هم موفق نبودیم.
به گفته این اقتصاددان، بنابراین مشکل در جایی دیگر است.
او در بخش دیگری از یادداشت خود تاکید کرد که باید هر چه زودتر از کوچکتر شدن اقتصاد کشور جلوگیری شود: «به افایتیاف بپیوندیم و مشکلات کشور را با بازارها حل کنیم تا جذب سرمایه و صادرات و واردات به حالت عادی برگردد و تولید کالا و خدمات مجهز به تکنولوژیهای جدید شود و اشتغال لازم برای جامعه به وجود بیاورد.»
از سوی دیگر اما وبسایت میدلایستآی نیز با انتشار مطلبی، بریکس را سکویی توصیف کرد که ایران و دیگر کشورهای عضو را به هم متصل میکند؛ هر چند که در غیاب توافقنامههای خاص یا استانداردهای تجاری، تهران نمیتواند انتظار داشته باشد بریکس در آینده نزدیک اقتصاد داخلی، تجارت خارجی یا معاملات مالی این کشور را بهطور اساسی تغییر دهد.
نویسنده میدلایستآی ادامه مذاکرات برای حذف یا کاهش تحریمهای غرب را همراه گفتوگو میان اعضای بریکس برای ایجاد سازوکارها و قوانین شفاف به منظور تراکنشهای مالی، پیشنیازهای ضروری ایران در تبدیل بریکس به بستری شکوفا جهت پیگیری اهداف تهران دانست.
همزمان با ادامه کنار گذاشته شدن و اخراج استادان برخی دانشگاهها، گزارشها حاکی از جایگزین کردن افراد نزدیک به نهادهای امنیتی به جای آنان است. در این میان سعید حدادیان، مداح مشهور نیز در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران و در مقطع کارشناسی ارشد تدریس خواهد کرد.
شوراهای صنفی دانشجویان خبر داد که در دانشگاه «علامه طباطبایی»، پس از حذف مهدی خویی، زمزمههایی از جذب میثم مهدیار شنیده میشود. استادی که سابقه بازجویی از دانشجویان و آزار آنها در کلاس و معرفیشان به نیروهای امنیتی را دارد.
در همین حال در دانشگاه تهران، همزمان با حذف حسین مصباحیان، استاد برجسته فلسفه، خبر بازگشت محمود خاتمی به این گروه و تدریس در مقطع ارشد و دکتری مطرح شده است.
خاتمی سابقه سرقت گسترده علمی دارد و سال گذشته انجمن علمی دانشجویان فلسفه در نامه به ریاست دانشگاه تهران خواستار پاسخگویی درباره سرقت گسترده علمی او شده بودند.
در همین حال قرار است سعید حدادیان در مقطع کارشناسی ارشد تدریس کند.
عبدالرضا سیف، رییس دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران گفت: «حاج سعید حدادیان از سال ۹۷-۹۶ به صورت حقالتدریس در دانشکده ادبیات و علوم انسانی و دیگر دانشکدههای دانشگاه تهران تدریس میکند.»
او افزود: «دروس ادبیات پایداری، آشنایی با دفاع مقدس و آشنایی با ادبیات انقلاب اسلامی از دروسی است که توسط وی در مقاطع ارشد و کارشناسی تدریس میشود.»
پیش از این و همزمان با اخراج علی شریفزارچی، استاد دانشگاه صنعتی شریف نیز کانال «روزنامه شریف» خبر داد این دانشگاه امیرحسین ثابتی، فعال پیشین بسیج و مجری صداوسیما و همچنین عباس موزون، دیگر مجری این رسانه حکومت را برای تدریس به کار گرفته است.
همزمان با حضور افراد وابسته به نهادهای امنیتی در دانشگاه اما اخراج استادان به روشها و شیوههای مختلف ادامه دارد.
در یکی از تازهترین این موارد، بهروز چمنآرا، عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات کردی دانشگاه کردستان در صفحه مجازی خود از اخراجش با عنوان «رد صلاحیت عمومی» خبر داد.
مقامات دولتی اما در مصاحبههای مختلف در روز دوشنبه ۱۳ شهریور این اخراجها را توجیه کرده و «موضوعی طبیعی» خواندند.
از جمله حسن مسلمی نائینی، رییس جهاد دانشگاهی، گفت: «قطع همکاری با دانشگاه مسالهای نیست که دیروز و امروز اتفاق افتاده باشد. این روال معمول و طبیعی دانشگاهها است و کسانی که نتوانند پایه و رضایت دانشگاه را بگیرند و دچار رکود علمی شوند، با آنان قطع همکاری میشود.»
در همین حال فرهاد دانشجو، رییس دانشگاه تربیت مدرس، درباره اخراج سمیه سیما، استاد گروه مهندسی آب این دانشگاه گفت که او برای تبدیل وضعیت از پیمانی به رسمی آزمایشی، «تلاشی انجام نداده و در حال حاضر نیز بدون اطلاع دانشگاه به خارج از کشور رفته است».
همچنین علی شمسیپور، سخنگوی وزارت علوم، در توییتی با اشاره به برخورد دولت روحانی با بورسیههای غیرقانونی دولت احمدی نژاد نوشت که «امروز کسانی مدعی دفاع از حقوق اساتید هستند» که در دوره ریاست جمهوری خود، «حق قانونی ۳۰۰۰ نفر از جوانان» را «لگدمال کردند.»
در ادامه واکنشها به اخراج استادان دانشگاهها اما حزب ندای ایرانیان در نامهای به ابراهیم رئیسی نوشت: «آشِ اخراج اساتید غیرخودی چنان شور شد که وزارت علوم حتی نتوانست از لابهلای تفاسیرِ دل به خواهانه آییننامهها بهانهای دندانگیر پیدا کند و به ناچار در تقسیم کاری ناگفته و حیرتانگیز، وزارت کشور در توجیه این اقدامات بیانیه داد.»
ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، درباره سخنان حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه درباره «سند سپتامبر» و امکان توافق میان تهران و غرب بر سر آن، گفت که این سند جدید نیست و در واقع همان روند مذاکرات ایران و ۱+۴ بوده است.
کنعانی همچنین مدعی شد که آخرین پیشنویس در خصوص برجام، در ماه سپتامبر آماده جمعبندی و بازگشت همه طرفها بوده است.
او هم مانند امیرعبداللهیان، خیزش انقلابی ایرانیان علیه جمهوری اسلامی در سال گذشته و جنگ اوکراین را دلایلی ذکر کرد که باعث شدند کشورهای غربی «از نهایی کردن این سند سر باز بزدند».
وزیر امور خارجه جهموری اسلامی پیش از این در مصاحبه با روزنامه اطلاعات گفت که از سال گذشته سندی معروف به «سند سپتامبر» میان تهران و طرفهای مقابل برای احیای برجام آماده بوده است.
امیرعبداللهیان در این مصاحبه با اشاره به اعتراضاتی که بعد از کشته شدن ژینا (مهسا) امینی در ایران رخ داد، گفت: «واقعا در چند قدمی توافق بودیم.»
او ادعا کرد که شاید اگر اعتراضات رخ نمیدادند، «گامهای نهایی را برداشته بودیم».
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی توضیح بیشتری درباره جزییات این سند نداد اما برخی رسانهها در ایران ضمن انعکاس این مصاحبه از «سند سپتامبر» به عنوان «جانشین برجام» نام بردند.
کنعانی درباره موعد اکتبر و غروب برجام و برنامه ایران نیز گفت: «ما به استقبال رخدادهایی که ممکن است شاهدش باشیم نخواهیم رفت. ایران همه سناریوهای موجود را مدنظر قرار داده و در هر بازه زمانی، متناسب با اقدام طرف مقابل اقدام خودش را انجام داده و خواهد داد.»
مطابق «بند غروب» در برجام، ایران پس از ۱۰ سال از زمان این توافق میتواند سانتریفوژهای خود را افزایش داده و پس از ۱۵ سال نیز حجم اورانیوم کمتر غنیشده خود را زیادتر کند.
در سالهای گذشته برخی کشورها از جمله اسرائیل و عربستان سعودی خواستار اصلاح این بند شدهاند.
مذاکرات برای احیای برجام که از دولت حسن روحانی آغاز شده بود، در دولت ابراهیم رئیسی ادامه یافت.
پس از خیزش انقلابی مردم علیه جمهوری اسلامی، مقامات آمریکا بارها اعلام کردند مذاکرات احیای برجام دیگر در اولویت دولت جو بایدن قرار ندارد.
با این حال گزارشهایی درباره توافق غیررسمی میان ایران و آمریکا با میانجیگری قطر منتشر شده است.
مبادله زندانیان و آزادسازی داراییهای ایران در مقابل کاهش سطح غنیسازی در ایران از جمله مفاد این توافق غیررسمی گزارش شدهاند.
دولت کره جنوبی پیش از این اعلام کرد که داراییهای ایران در این کشور آزاد شده و قرار است به بانکهای اروپایی منتقل شود. این پولها قرار است به قطر منتقل شوند و ایران تنها مجاز است با استفاده از آنها، کالاهای غیرتحریمی بخرد.
بر اساس گزارشها، قرار است پس از انتقال کامل این پول، مبادله زندانیان میان ایران و آمریکا انجام شود.
مادر ابوالفضل مهدیپور، از کشتهشدگان خیزش انقلابی با انتشار ویدیویی بر مزار فرزندش گفت که «۱۸ سال با بدبختی پسرم را بزرگ کردم، حالا چه چیز را فراموش کنم؟ نه میبخشم و نه فراموش میکنم» او در این ویدیو میگوید «پسرم اینقدر شور زندگی داشت که حتی نام فرزندانش را انتخاب کرده بود»
