شورای شهر تهران در آستانه تدوین طرح جامع جدید شهر تهران، با برگزاری نشستی وضعیت امروز پایتخت را با شرایط آن در زمان تدوین طرح جامع در سال ۱۳۸۴ مقایسه و بررسی کرد.
در این نشست همچنین مشخص شد که سه شاخص اصلی «کیفیت زندگی» در تهران نسبت به دهه۸۰، افت سنگینی کرده است.
شهرسازان حاضر در این نشست همچنین از سقوط کیفیت زندگی در تهران طی دوره اجرای طرح جامع فعلی گفتند و مدیریت شهری را نسبت به بازدهی ضعیف این طرح آگاه کردند.
امیر منصوری، استادیار دانشکده معماری دانشگاه تهران و یکی از کارشناسان حاضر در این نشست گفت: «در شهری زندگی میکنیم که نصف جمعیت ساکنش در معرض خطر زلزله کشنده هستند، قیمت هر مترمربع مسکن در آن بیش از ۶۰ میلیون تومان است و دیگر هیچکس با کار عادی نمیتواند در این شهر خانه بخرد و حتی مستاجری هم در برخی محلهها، ناممکن شده است.»
به گفته این استاد دانشگاه، تهرانیها بیش از ۲۰۰ روز در سال در معرض هوای آلوده هستند.
از طرفی، بیش از ۱۰ شهر نسبتا پرجمعیت در اطراف تهران شکل گرفته و عده زیادی از جمعیت این شهرهای اقماری به صورت روزانه به پایتخت سفر و ترافیک و آلودگی بیشتری را به آن تحمیل میکنند.
دنیای اقتصاد نیز با اشاره به نتایج پایش وضعیت شهرسازی تهران نوشت که فقط ۱۳ درصد از احکام طرح جامع فعلی تهران اجرا شده است.
بر اساس این گزارش، ضعف در اجرای طرح، موجب افت کیفیت زندگی در پایتخت از سه جهت «دسترسی به مسکن در استطاعت، استنشاق هوای تمیز و برخورداری از آسمان آبی و در نهایت تابآوری در برابر بحرانها و حوادث طبیعی بهویژه زلزله» شده است.
دنیای اقتصاد همچنین در گزارشی نوشت که شاخص انتظار خانهدار شدن در شهر تهران در دو دهه گذشته از ۲۲ سال در سال ۱۳۸۴ به ۱۱۲ سال در سال ۱۴۰۲ افزایش یافته است.
همچنین طول دوره انتظار به منظور خانهدار شدن متولدین اواخر دهه ۷۰ به بعد یا نسل موسوم به «نسل زد» تا حدود ۲۰۰ سال برآورد میشود.
بررسیها نشان میدهند که سهم هزینه تامین مسکن در سبد خانوار که بهعنوان شاخص فقر مسکن شناخته میشود در طول دو دهه اخیر سقوط کرده است. بهطوری که سهم مسکن در سبد هزینههای خانوار از ۳۳ درصد در دهه ۸۰ به بالای ۵۰ درصد در حال حاضر رسیده است.
همچنین بر اساس آمارهای منتشر شده، بیش از ۷۰ درصد خانوارهای تهرانی دچار «فقر مسکن» هستند.
شاخص دیگری که در این نشست شورای شهر تهران و در آستانه تدوین طرح جامع جدید شهر تهران مورد توجه قرار گرفت، مساله تابآوری پایتخت در برابر حوادث غیرمترقبه همچون زلزله بود.
وضعیت بافتهای فرسوده تهران ارتباط مستقیمی با موضوع تابآوری پایتخت در برابر حوادث غیرمترقبه نظیر زلزله دارد، اما آمارهای نوسازی این بافتها نسبت به شروع اجرای طرح جامع در سال ۱۳۸۴ روندی نزولی داشته است.
بر اساس این آمار، تهران در نیمه دهه ۸۰ در سالهایی تجربه ساخت ۲۱ هزار و ۸۰۰ واحد در بافتهای فرسوده را داشته است اما نوسازی و احیای بافتهای فرسوده در سالهایی متوقف شد.
سال گذشته با پیشبینی مشوقهای گوناگون، تلاشهایی برای از سرگیری روند متوقفشده احیای بافتهای فرسوده انجام گرفت و میزان نوسازی این بافتها ۵۰ درصد رشد کرد. اما با اینحال، آمار پروانههای صادرشده در بافت فرسوده حدود ۱۶ هزار واحد بود.
شاخص سوم بررسی شده در نشست شهرسازان، آلودگی هوا در تهران بود.
آمارها نشان میداد که تهران در سال ۱۴۰۱ رکورد آلودهترین سال را با تعداد روزهای آلوده با شاخص قرمز و بالاتر، نه تنها از ۱۸ سال قبل و زمان اجرای طرح جامع فعلی، بلکه از ابتدای دهه ۸۰ به ثبت رسانده است.
آلودگی هوای تهران معلول ترافیک است اما یک بررسی آماری نشان میدهد سهم استفاده از حمل و نقل عمومی در پایتخت، از ۲۲ درصد در اواخر دهه ۸۰ به ۱۶ درصد در حال حاضر کاهش یافته و به همان نسبت سهم استفاده از خودروی شخصی هم افزایش یافته و بر آلودگی هوا افزوده است.
بر اساس آمارهای پایگاه دادههای آنلاین نامبئو (numbeo) تهران از نظر شاخص کیفیت زندگی در میان ۱۹۵ شهر بررسی شده در میانه سال ۲۰۲۳ رتبهای بهتر از ۱۹۲ به دست نیاورد و فقط شهرهای داکار بنگلادش، لاگوس نیجریه و مانیل فیلیپین پس از تهران در قعر این رتبهبندی قرار داشتند.
