شوراهای سردبیری دو روزنامه واشینگتنپست و نیویورکپست، در سرمقالههای روز پنجشنبه ۱۱ اردیبهشت خود، به موضوع مذاکرات جاری بین دولت دونالد ترامپ و جمهوری اسلامی پرداختهاند.
شوراهای سردبیری این دو روزنامه که مواضع سیاسی متفاوتی دارند، در سرمقالههای خود از مذاکره و توافق با جمهوری اسلامی، بهشرط آنکه به توافقی بهتر از برجام بینجامد و خطر دستیابی ایران به سلاح هستهای را برطرف سازد، حمایت کردهاند اما در عین حال نسبت به نتایج نامطلوب این مذاکرات هشدار دادهاند.
نیویورکپست: آقای رییسجمهوری! یک توافق بد با تهران بدتر از توافق نکردن است
شورای سردبیری روزنامه نیویورکپست در سرمقاله پنجشنبه ۱۱ اردیبهشت نوشته است: «زمان، عاملی حیاتی در متوقف کردن جاهطلبیهای هستهای ایران است: هر روز تاخیر، جمهوری اسلامی را یک گام به نقطه گریز نزدیکتر میکند.»
شورای سردبیری نیویورکپست افزوده است: «به همین دلیل، وظیفه اصلی رییسجمهوری ترامپ این است که به هر قیمتی برای توافقی بجنگد که منافع سیاست خارجی آمریکا را بهشکلی واقعی پیش ببرد؛ توافقی که تضمین کند ملاها هرگز به سلاح هستهای دست نخواهند یافت. نه اینکه صرفا به برگهای بسنده کند که بتواند آن را بهعنوان یک «دستاورد تاریخی» در دست بگیرد، همانطور که باراک اوباما در سال ۲۰۱۵ با امضای توافق فاجعهبار برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) چنین کرد.»
در سرمقاله نیویورکپست سپس گفته شده: «حالا که صحبت از اوباما شد، بیایید محبوبترین مغالطهاش در این زمینه را کنار بگذاریم: سختگیری بر ایران از طریق سیاست «فشار حداکثری» که ترامپ در دوره نخست ریاستجمهوریاش بهکار گرفت، احتمال جنگ را بیشتر نمیکند.»
بهعقیده اعضای شورای سردبیری روزنامه نیویورکپست، «برعکس، خفهکردن اقتصادی، تشدید تحریمها و اقدامات تهاجمی علیه هرگونه نیروی نیابتی جمهوری اسلامی که امنیت یا منافع اقتصادی آمریکا را تهدید کند، تهران را باز خواهد داشت.»
در ادامه این یادداشت آمده است: «برای اثبات این موضوع، کافی است به رفتار نسبتا محتاطانه تهران در دوران نخست ریاستجمهوری ترامپ نگاه کنیم و آن را با موج بیپروای تروریسمی مقایسه کنیم که بلافاصله پس از ورود جو بایدن به کاخ سفید آغاز شد.»
ترامپ آمریکا را از برجام خارج کرد. قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس را با حمله پهپادی هدف گرفت. جمهوری اسلامی را با تحریمهای اقتصادی سختگیرانه در تنگنا قرار داد. در مقابل، تهران تهدیدهای آخرالزمانی مطرح کرد، اما هیچیک از آنها را عملی نکرد؛ حتی پس از کشتهشدن سلیمانی.
با این حال، جمهوری اسلامی در دوران ریاستجمهوری بایدن، که تمام آن را صرف جلب محبت حکومت ایران کرد، حملات نیابتی خود را افزایش داد، به جنایتهای حماس در هفتم اکتبر ۲۰۲۳ چراغ سبز نشان داد و ظرفیت غنیسازی اورانیوم خود را بهطرز چشمگیری بالا برد.
شورای سردبیری نیویورکپست در سرمقاله خود تاکید کرده است: «هر توافقی که برنامه تسلیحات هستهای ایران را نابود نکند، نیروهای نیابتی آن را خلع سلاح نکند و تحریمهایی تنبیهی ایجاد نکند که بهمحض عبور تهران از خط قرمز فورا بازگردند، یک شکست خواهد بود. ترامپ این را میداند، به همین دلیل عجیب است که تیمش همین حالا بدون هیچ پیششرطی وارد گفتگوها شده و به جمهوری اسلامی امتیاز میدهد.»
در پایان این سرمقاله گفته شده است: «حتی انتخاب استیو ویتکاف بهعنوان نماینده آمریکا هم پیام اشتباهی ارسال میکند: او یک تاجر موفق است، اما هیچ تجربهای در حوزه دیپلماسی ندارد؛ او یک دیپلمات زبده در زمینه هستهای نیست و این پیام را به تهران میدهد که میتواند همان فریب بزرگی را که اوباما خرید، دوباره تکرار کند و بکوشد آن را به ترامپ نیز بفروشد.»
واشینگتنپست: ترامپ باید نشان دهد که میتواند توافقی بهتر از برجام به دست آورد
در سرمقاله پنجشنبه اردیبهشت واشینگتنپست نیز گفته شده است: «دو ماه پیش، رییسجمهوری دونالد ترامپ ایران را به «بمبارانهایی در سطحی که هرگز ندیدهاند» تهدید کرد. وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی هم در پاسخ گفت: «خشونت، خشونت میآفریند.» خوشبختانه، از آن زمان، لحنها ملایمتر شدهاند.»
اعضای شورای سردبیری واشینگتنپست با اشاره به سه دور مذاکره مقدماتی و عمدتا غیرمستقیم تهران و واشینگتن با میانجیگری عمان، تاکید کردهاند: « جایگزینی گفتوگو بهجای تهدید، نشانهای امیدوارکننده از پیشرفت است.»
بهنوشته واشنیگتنپست «نزدیک به هفت سال از زمانی میگذرد که ترامپ، در دوره نخست ریاستجمهوریاش، بهطور ناگهانی ایالات متحده را از توافق بینالمللی محدودسازی فعالیتهای هستهای ایران خارج کرد. توافق، برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، در ژوئیه ۲۰۱۵ بهعنوان یکی از بزرگترین دستاوردهای سیاست خارجی دولت اوباما به نتیجه رسید و احتمالا همین مسئله یکی از دلایل تصمیم ترامپ برای خروج از آن بود. ترامپ وعده داد توافق بهتری حاصل خواهد کرد، اما تا پایان دوره ریاستجمهوریاش در ۲۰۲۱، هیچ مذاکره جدیدی انجام نشد.»
در سرمقاله واشینگتنپست گفته شده است: «البته، توافق اولیه بینقص نبود. بهعنوان مثال، مفاد انقضایی در آن گنجانده شده بود که پس از ۱۰ یا ۱۵ سال اجرایی میشدند. در همان زمان منتقدان هشدار میدادند این توافق در نهایت به ایران اجازه میدهد روزی سلاح هستهای تولید کند. افزون بر این، توافق درباره حمایت حکومت ایران از نیروهای نیابتی منطقهای مانند حزبالله در جنوب لبنان، حوثیها در یمن، شبهنظامیان شیعه در عراق و حماس در غزه سکوت اختیار کرده بود.»
بهنوشته واشینگتنپست، «با این حال، توافق ۲۰۱۵ محدودیتهای سختگیرانهای نیز بر برنامه هستهای ایران اعمال کرد. ایران فقط اجازه داشت اورانیوم را تا حداکثر ۳.۶۷ درصد غنیسازی کند، که زیر سطح ۲۰ درصدی لازم برای بیشتر مصارف صلحآمیز، و بهمراتب کمتر از سطح ۹۰ درصدی مورد نیاز برای سلاح هستهای بود. ایران همچنین مجبور شد تعداد سانتریفیوژهای غنیسازی خود را از ۱۹ هزار به حدود شش هزار کاهش دهد. ایران همچنین خود را به بازرسیهای گسترده و سرزده آژانس بینالمللی انرژی اتمی متعهد کرد.»
بهگفته نویسندگان سرمقاله واشینگتنپست، «این محدودیتها زمان گریز ایران برای تولید مواد شکافتپذیر کافی برای یک سلاح هستهای را از حدود دو ماه به بیش از یک سال افزایش داد. این بازه زمانی کافی تلقی میشد تا جهان از هرگونه قصد ایران برای ساخت سلاح هستهای مطلع شود و به آن واکنش نشان دهد.»
در ادامه این یادداشت آمده است: «در مقابل، حکومت ایران از بخشی از تحریمهای بینالمللی و نیز تحریمهای آمریکا رهایی یافت و میلیاردها دلار دارایی مسدودشده ایران در بانکهای خارجی به جمهوری اسلامی داده شد. منتقدان توافق میگفتند که ایران خیلی زود در این فرایند از تحریمها رهایی یافت و این پول را برای تامین مالی عملیاتهای تروریستی در سراسر خاورمیانه به کار گرفت.»
بهنوشته واشینگتنپست، این توافق همچنین به توسعه موشکهای بالستیک ایران که میتوانند برای حمل کلاهک هستهای به کار گرفته شوند، اشارهای نکرده بود. اکنون باور بر این است که ایران یکی از بزرگترین زرادخانههای موشکی منطقه را در اختیار دارد. این کشور حدود ۳۰۰ موشک از این نوع را برای انجام حملات بیسابقه مستقیم علیه اسرائیل در آوریل و اکتبر سال گذشته بهکار گرفت و تصور میشود که هزاران موشک دیگر نیز در اختیار داشته باشد.»
شورای سردبیری واشنیگتنپست سپس تاکید کرده است: «اکنون مسئولیت بر دوش ترامپ و تیمش است که نشان دهند میتوانند برای رسیدن به توافق بهتری مذاکره کنند؛ توافقی که در نهایت شبیه همان توافق قبلی نشود.»
در ادامه این سرمقاله گفته شده است: «تا کنون، به گفته طرف ایرانی، مذاکرات فقط بر برنامه هستهای ایران متمرکز بوده است. گفته میشود بحث درباره حمایت تهران از نیروهای نیابتی منطقهای و برنامه موشکی بالستیک آن خارج از دستور کار بوده است. به عبارت دیگر، این مذاکرات تا همین جا هم بسیار شبیه به توافقی است که ترامپ آن را کنار گذاشت.»
شورای سردبیری واشینگتنپست افزوده است: «جمهوری اسلامی اکنون در موقعیتی ضعیفتر از سال ۲۰۱۵ قرار دارد. اقتصادش بهشدت تحت تاثیر تحریمها قرار گرفته و جنگ اسرائیل برخی از قابلیتهای پدافند هواییاش را نابود و نیروهای نیابتیاش در منطقه را تضعیف کرده است. متحد اصلی منطقهای حکومت ایران، بشار اسد، نیز در سوریه سرنگون شده است اما در عین حال، تهران از جنبههایی قدرت بیشتری یافته است. این کشور به یکی از تامینکنندگان کلیدی تسلیحات برای روسیه در جنگ اوکراین تبدیل شده است. تهران پهپادهای تهاجمی و موشکهای کوتاهبرد به مسکو ارسال کرده و یک همکاری نظامی جدید را با روسیه بنا نهاده است.»
بهنوشته واشینگتنپست، جمهوری اسلامی در سال ۲۰۲۱ همچنین وارد یک مشارکت راهبردی ۲۵ ساله با چین شد؛ پکن مقادیر فزایندهای از نفت ایران را خریداری میکند و وعده داده است که میلیاردها دلار سرمایهگذاری جدید در ایران انجام دهد. رهبران دو کشور بهطور منظم با یکدیگر دیدار میکنند و در ماه مارس، ایران، چین و روسیه رزمایش دریایی مشترکی در دریای عمان برگزار کردند.
شورای سردبیری واشینگتنپست در پایان یادداشت خود تاکید کرده است: «توافق ۲۰۱۵ دولت باراک اوباما به این دلیل موثر بود که شامل پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل، بهعلاوه آلمان و اتحادیه اروپا بود و همگی آنها مسئول اجرای توافق و نظارت بر آن بودند. به نظر میرسد ترامپ ترجیح میدهد در تلاش برای یک توافق جدید، به تنهایی عمل کند. اما اکنون که جمهوری اسلامی روابطش را با روسیه، چین و کره شمالی تقویت کرده است، ایالات متحده هم بهویژه برای اعمال تحریمها به دوستانش نیاز خواهد داشت. ضمن آنکه انتظار میرود حکومت ایران نیز بر گرفتن تضمینهایی پافشاری کند که طبق آن هر توافق آینده به آسانی توافق قبلی لغو نشود.
این تصاویر که پنجشنبه ۱۱ اردیبهشت به دست ایران اینترنشنال رسیده است، نشان میدهد مقابل ساختمان اداری شرکت توسعه خدمات دریایی و بندری سینا، گودالی بزرگ درست شده است که نقطه کانونی انفجار روز شنبه بود.
در تصویر تازه همچنین ابعاد ویرانی کامل این ساختمان که در ضلع شمال غربی محوطه واقع شده و دستکم سه ساختمان و سولههای کناری آن و سوختهشدن درختها به طور کامل دیده میشود.
در همین تصویر، شدت تخریب از مچالهشدن شمار بسیار زیادی از کانتینرها در دو طرف گودال انفجار قابل مشاهده است.
ایران اینترنشنال پیشتر گزارش داده بود محوطه ۱۵ هکتاری سینا با گنجایش ۱۲ تا ۲۰ هزار کانتینر ۲۰ فوتی در بندر رجایی به طور کامل تخریب شده است. موضوعی که تصاویر تازه ماهورهای هم آن را تایید میکند.
در تصاویر ماهورهای تازه همچنین تخریب کامل ساختمان اداری بزرگی در محوطه اونیک بندر دیده میشود که در ضلع شمالی محوطه سینا واقع شده است. پیشتر درباره تخریب ساختمان اداری این محوطه گزارشی منتشر نشده بود.
شرکت خزر قشم در ۱۰ هکتار
در سمت غربی محوطه سینا، محوطه شرکت خزر قشم، به مساحت ۱۰ هکتار، تقریبا تخریب شده است. تصاویر نشان میدهد سقف سوله این شرکت که در فاصله حدودا ۵۰۰ متری کانون انفجار قرار دارد، به طور کامل متلاشی شده است.
ترامپ پنجشنبه افزود مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، بهطور موقت وظایف مشاور امنیت ملی کاخ سفید را نیز بر عهده خواهد داشت.
رییسجمهور آمریکا در شبکه تروث سوشال نوشت: «از دوران خدمتش در میدان نبرد با یونیفورم نظامی گرفته تا حضورش در کنگره و همچنین در مقام مشاور امنیت ملی من، مایک والتز همواره سخت کوشیده است منافع کشورمان را در اولویت قرار دهد. میدانم که او در نقش جدیدش نیز همینگونه عمل خواهد کرد.»
او افزود: «در این بین، وزیر خارجه، مارکو روبیو، بهعنوان مشاور امنیت ملی خدمت خواهد کرد و در عین حال، رهبری قدرتمند خود در وزارت خارجه را ادامه خواهد داد. ما در کنار یکدیگر به تلاش خستگیناپذیر خود برای «امنساختن دوباره آمریکا و جهان» ادامه خواهیم داد.»
والتز با استقبال از تصمیم ترامپ برای انتصابش به عنوان نمایندگی کشورش در سازمان ملل متحد، در شبکه ایکس نوشت: «افتخار بزرگی است که خدمت به رییسجمهور ترامپ و ملت بزرگ آمریکا را ادامه میدهم.»
خبرنگار روزنامه نیویورکپست خبر داد که دونالد ترامپ در حال بررسی چند گزینه برای جانشینی مایک والتز، مشاور امنیت ملی کاخ سفید است.
بر اساس گزارش این خبرنگار، کیث کلاگ، نماینده ویژه آمریکا در امور اوکراین و روسیه، رابرت اوبراین، مشاور پیشین امنیت ملی کاخ سفید، مایکل آنتون، مدیر برنامهریزی سیاستگذاری وزارت خارجه و فرد فلیتز، رییس پیشین کارکنان شورای امنیت ملی آمریکا، از جمله نامزدهای احتمالی هستند.
قبل از اظهارات ترامپ، پایگاه خبری پولیتیکو پنجشنبه ۱۱ اردیبهشت گزارش داد یکی از گزینههای احتمالی برای جانشینی او، استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ در مذاکرات هستهای با جمهوری اسلامی و گفتوگوهای صلح میان روسیه و اوکراین، است.
همچنین گزارشها حاکی از آن است که الکس وانگ، معاون والتز، نیز قرار است از سمت خود کنار گذاشته شود.
قرار گرفتن والتز در کانون یک جنجال رسانهای در فروردینماه، انتقادهای گستردهای را در کاخ سفید برانگیخت.
در آن ماجرا، او بهطور ناخواسته یک روزنامهنگار را به یک گروه چت در پیامرسان سیگنال افزود؛ گروهی که در آن مقامهای ارشد دولت ترامپ در حال بررسی عملیات نظامی علیه حوثیهای یمن بودند.
والتز پنجم فروردین این رویداد را شرمآور خواند و مسئولیت آن را پذیرفت.
همچنین روزنامه نیویورکتایمز اول اردیبهشت گزارش داد پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا، اطلاعات حساسی را درباره حمله برنامهریزیشده به حوثیها در یک گروه چت سیگنال که همسر و برادرش نیز عضو آن بودند، ارسال کرده است. پنتاگون این گزارش را رد کرد.
بیشتر بخوانید: برخی اطلاعات شخصی مقامهای ارشد دولت ترامپ در اینترنت قابل دسترسی است
به گفته منابع دولتی، والتز قرار بود ۹ اردیبهشت در گردهمایی حامیان ترامپ در میشیگان به مناسبت صدمین روز آغاز دور دوم ریاستجمهوری او حضور یابد، اما ترامپ به مشاور امنیت ملی خود دستور داد از شرکت در این برنامه خودداری کند.
مقامهای ارشد آمریکایی میگویند والتز اخیرا در جریان تصمیمگیریهای کلیدی، از جمله در مذاکرات با جمهوری اسلامی و گفتوگوهای صلح روسیه و اوکراین، به حاشیه رانده شده بود.
بر اساس این گزارشها، ویتکاف و مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، نفوذ و نقش پررنگتری در این مذاکرات داشتهاند و روبیو در هفتههای اخیر، زمان قابل توجهی را در کاخ سفید سپری کرده است.
بیشتر بخوانید: ۱۰۰ روز نخست دولت ترامپ؛ آیا نظم جهانی در حال تغییر جدی است؟
پیشتر برخی رسانهها گزارش داده بودند ترامپ به حلقه نزدیکان خود، از جمله اعضای کابینهاش، اعلام کرده ایلان ماسک نیز در هفتههای آینده از دولت او کنار خواهد رفت.
اما پس از آن کاخ سفید گفت او تا تکمیل ماموریتش در دولت باقی خواهد ماند.
ماسک در تیم ترامپ، مسئولیت اداره بهرهوری دولت، موسوم به «دوج»، را بر عهده دارد.
روزنامه نیویورکپست که از حامیان ترامپ به شمار میرود، ۱۰ اردیبهشت گزارش داد ویتکاف بهدلیل شیوه «بحثبرانگیز و غیرحرفهایاش در مذاکرات با دو دشمن بزرگ آمریکا»، مورد انتقاد شدید متحدان و افراد نزدیک به دولت قرار گرفته است.
این روزنامه نوشت یکی از اعضای پیشین دولت ترامپ که نامش فاش نشده، ویتکاف را «یک احمق دست و پا چلفتی لعنتی» خوانده و گفته است او شایستگی انجام چنین مذاکرات حساسی را ندارد.
جان هاردی، مدیر برنامه روسیه در اندیشکده «بنیاد دفاع از دموکراسیها»، در همین رابطه به نیویورکپست گفت: «هر کسی که وارد گفتوگو با پوتین میشود باید همراه خود کارشناسان باتجربه روسیهشناس داشته باشد. حضور تنها در چنین مذاکراتی نشانه بیتجربگی است.»
بیشتر بخوانید: سیاست بلندپروازانه ترامپ در قبال ایران به صدمین روز خود رسید
این انتقادات خشم برخی از حامیان ترامپ را به دنبال داشت. دونالد ترامپ جونیور، پسر رییسجمهوری آمریکا، در واکنش به انتقادات در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «نئومحافظهکارانِ دولت پنهان در حال بدنام کردن استیو ویتکاف هستند، چون میخواهند برنامه سیاست خارجی پدرم را تضعیف کنند. حاکمیت خواهان جنگی بیپایان است!»
چارلی کِرک، چهره رسانهای حامی ترامپ، نیز بنیاد دفاع از دموکراسیها را متهم کرد که رهبری «عملیات ضد ویتکاف» را بر عهده گرفته است.
کرک در ایکس نوشت: «آنها آشکارا خواستار آن شدهاند که افراد حاضر در دولت، سیاستهای رییسجمهور ترامپ را تضعیف کنند و مانع از دستیابی به توافق با ایران شوند.»
در روزهای اخیر، انتقادات از عملکرد تیم مذاکرهکننده آمریکا در برابر نمایندگان جمهوری اسلامی شدت گرفته و برخی ویتکاف را به بیان مواضع ضد و نقیض و کوتاه آمدن در برابر خواستههای تهران متهم کردهاند.
ویتکاف ۲۵ فروردین در مصاحبه با شبکه فاکس نیوز اعلام کرد ایالات متحده ممکن است در صورت اعمال نظارتهای سختگیرانه، با ادامه غنیسازی اورانیوم از سوی ایران در سطح ۳.۶۷ درصد، مطابق برجام، موافقت کند.
اما تنها یک روز بعد، ویتکاف در پیامی در شبکههای اجتماعی تاکید کرد «توافق مورد نظر ترامپ» باید جمهوری اسلامی را به «توقف و حذف» کامل برنامه غنیسازی اورانیوم خود وادار کند.
پاسخ بنیاد دفاع از دموکراسیها: از ویتکاف برای رسیدن به یک «توافق خوب» حمایت میکنیم
مارک دوبوویتز، مدیرعامل بنیاد دفاع از دموکراسیها، در پاسخ به انتقادات مطرحشده علیه این اندیشکده تاکید کرد «هیچ عملیاتی» علیه ویتکاف در دستور کار قرار ندارد و دستیابی به یک «توافق خوب» با جمهوری اسلامی امکانپذیر است.
او در ایکس نوشت بنیاد دفاع از دموکراسیها و سناتورهای جمهوریخواه از ترامپ و اعضای تیم امنیتی و سیاست خارجی او، از جمله ویتکاف، مایک والتز، مارکو روبیو و پیت هگست حمایت میکنند، زیرا آنها تاکید دارند که «ایران باید برنامه هستهای خود را برچیند و از غنیسازی و بازفرآوری داخلی که اوباما بهطرز خطرناکی مجاز شمرده بود، منع شود».
کلیفورد مِی، بنیانگذار و رییس بنیاد دفاع از دموکراسیها، نیز اعلام کرد این اندیشکده از ویتکاف در مسیر رسیدن به «توافقات خوب» حمایت میکند.
او به مواضع مشترک در سیاست خارجی دولت ترامپ و بنیاد دفاع از دموکراسیها اشاره کرد و افزود: «رییسجمهور ترامپ خواهان "برچیدن" تاسیسات تسلیحات هستهای ایران است، موضعی که بنیاد دفاع از دموکراسیها نیز با قاطعیت از آن حمایت میکند. رییسجمهور ترامپ نگران آن است که پوتین او را "به دنبال خود کشانده باشد،" بنیاد دفاع از دموکراسیها نیز در این خصوص ابراز نگرانی کرده است.»
تاکنون سه دور از گفتوگوها میان تهران و واشینگتن در مسقط و رم برگزار شده است. مقامهای جمهوری اسلامی بارها تاکید کردهاند ادامه غنیسازی اورانیوم در داخل ایران و حفظ برنامه موشکی، «خط قرمز» تهران در مذاکرات با واشینگتن به شمار میروند.
رسانهها ۱۱ اردیبهشت گزارش دادند دور چهارم گفتوگوهای تهران و واشینگتن که قرار بود شنبه ۱۳ اردیبهشت در رم برگزار شود، به تعویق افتاد.
