ایراناینترنشنال
محمدعلی نجفی، شهردار سابق تهران که در سال ۱۳۹۸ به جرم قتل میترا استاد، همسر دومش به اعدام محکوم شد و فروردین ۱۴۰۲ با پرداخت دیه و عفو علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی از زندان آزاد شد، در جلسه اخیر نشست روسای ادوار سازمان برنامه و بودجه کشور حضور پیدا کرد.
رسانههای ایران چهارشنبه ۲۷ فروردین با انتشار تصویری از نشست روسای ادوار سازمان برنامه و بودجه کشور در شامگاه ۲۶ فروردین، اعلام کردند که محمدعلی نجفی در این جلسه حضور داشته است.
تصویر منتشر شده از این جلسه نشان میدهد که نجفی در کنار محمدرضا عارف، معاون اول مسعود پزشکیان و جمعی از روسای ادوار سازمان برنامه و بودجه کشور حضور دارد.
انتشار این تصویر واکنشهای بسیاری در شبکههای اجتماعی به همراه داشت و برخی کاربران از حضور محمدعلی نجفی، قاتل میترا استاد در جلسه سازمان برنامه و بودجه، بهعنوان «پایین بودن ارزش زن در نگاه مسئولان جمهوری اسلامی» یاد کردند.
قتل استاد و بازداشت نجفی
میترا استاد هفتم خرداد ۱۳۹۸ در خانهاش در تهران به ضرب گلوله به قتل رسید و نجفی ساعاتی پس از قتل همسرش، خود را به اداره آگاهی تهران معرفی کرد.
هر چند نجفی در اداره آگاهی به قتل اعتراف کرد اما گفت این کارش عمدی نبوده است.
در آن زمان انتشار تصویری از تعظیم کردن مامور اداره آگاهی مقابل نجفی و دست دادن با او که خود را بهعنوان قاتل همسرش معرفی کرده بود، انتقادهای بسیاری را برانگیخت. بسیاری این شیوه برخورد پلیس با نجفی را نسبت به برخورد با سایر شهروندان تبعیضآمیز دانستند.
شائبه «پرستو» بودن
در این میان برخی چهرههای سیاسی از میترا استاد بهعنوان «پرستو» نام بردند و اعلام کردند که او از سوی نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی بر سر راه نجفی قرار گرفته بود.
اصطلاح «پرستو» به زنان یا مردانی اطلاق میشود که سعی میکنند با اتکا به جذابیتهای جسمی، کشش جنسی و اغواگری، خودشان را به افراد صاحب نفوذ نزدیک کنند و اطلاعاتی را که از آنها کسب میکنند، به کارفرماهای خود برسانند.
از جمله علی مطهری، نماینده سابق مجلس، خرداد ۱۳۹۸ در یادداشتی در اینستاگرام در واکنش به قتل میترا استاد به دست همسرش نوشت: «از اخبار رسیده و خصوصا سخنان خود آقای نجفی معلوم شد که افرادی در کشور پرستوهایی دارند که گاهی بر گرد سیاسیونی که منتقد یا مخالف به شمار میروند به پرواز درمیآورند و آنگاه فیلم و عکس تهیه میکنند برای بستن دهان او و حذف وی از صحنه سیاست.»
جهانگیر در نشست خبری چهارشنبه ۲۷ فروردین خود اعلام کرد تتلو از سوی شعبه ششم دادگاه کیفری تهران به اعدام محکوم شده و این حکم پس از فرجامخواهی، در دیوان عالی کشور در حال رسیدگی است.
به گفته جهانگیر، حکم اعدام با استناد به قانون مجازات اسلامی و به اتهام «سبالنبی» (توهین به پیامبر و مقدسات مسلمانان) صادر شده است.
سخنگوی قوه قضاییه با بیان اینکه مقصودلو نسبت به این حکم درخواست فرجامخواهی کرده است، گفت که هنوز قطعیت یا نقض حکم اعدام اعلام نشده است.
او با اشاره به اینکه تتلو در این پرونده ابتدا از سوی شعبه نهم دادگاه کیفری یک، به اتهام «توهین به مقدسات» به پنج سال حبس محکوم شده بود، گفت این رای از سوی دادستانی تهران مورد اعتراض قرار گرفت و پس از نقض در دیوان عالی کشور، به شعبه همعرض ارسال شد.
پیش از این و در ۱۲ اسفند ۱۴۰۳، الهام رحیمیفر و مجید نقشی، وکیلان مقصودلو در نامهای خطاب به مراجع تقلید شیعه، در خصوص انتساب اتهام «سبالنبی» به موکل خود ابراز نگرانی کردند و گفتند نظر آنها میتواند به حل شدن این پرونده بینجامد.
آنها در این نامه از «سختگیریهای فراقانونی» در روند رسیدگی به اتهام موکل خود خبر دادند و نوشتند: «با وجود صدور حکم برائت در اولین مرحله از رسیدگی به اتهام سبالنبی، با سختگیریهای فراقانونی مواجه شدهایم و نظر مراجع در حل شدن این پرونده میتواند گرهگشا باشد.»
روزنامه جامجم، وابسته به صدا و سیمای جمهوری اسلامی، ۳۰ دی ۱۴۰۳ از صدور حکم اعدام برای مقصودلو به اتهام «سبالنبی» خبر داد اما دقایقی بعد خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران، این خبر را تکذیب کرد و نوشت حکم نهایی تتلو صادر نشده است.
جهانگیر در بخش دیگری از صحبتهای خود گفت مقصودلو در پرونده دیگر خود به اتهام «تشویق به فساد و فحشا» از سوی ایمان افشاری، رییس شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب به تحمل ۱۰ سال زندان محکوم شده و در حال تحمل حبس در زندان تهران بزرگ است.
پیش از این و در اول اسفند ۱۴۰۳، تصاویر و ویدیوهایی به ایراناینترنشنال رسید که نشان میداد برخی شهروندان پارچهنوشتههایی را در حمایت از تتلو در نقاط مختلف شهر تهران نصب کردهاند.
بازداشت تتلو
رسانهها در ایران آذر ۱۴۰۲ گزارش دادند تتلو که در ترکیه به علت شکایتهای خصوصی متعدد دستگیر شده بود، در مرز بازرگان به مقامهای جمهوری اسلامی تحویل داده شد.
او چهار سال پیش نیز به درخواست نیروی انتظامی جمهوری اسلامی، به دست پلیس ترکیه بازداشت شد و مقامهای پلیس ایران گفتند کارهای انتقال او به کشور در حال انجام است اما یک هفته بعد آزاد شد.
احمد نوریان، سخنگوی وقت نیروی انتظامی، بهمن ۱۳۹۸ در مصاحبه با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: «به علت پروندهای قضایی که برای تتلو در ایران تشکیل شده بود، اعلان قرمز اینترپل برای این فرد اعلام و او در ترکیه بازداشت شد.»
در آن زمان، رسانههای ایران اتهام این خواننده را اهانت به شخصیتهای مذهبی شیعیان در یکی از کنسرتهایش اعلام کردند.
تتلو متولد سال ۱۳۶۶ در تهران است و کار هنری خود را در سال ۱۳۸۳ با انتشار آثارش در یک وبلاگ آغاز کرد.
تابستان سال ۱۳۹۴ و در جریان مذاکرات هستهای حکومت ایران با کشورهای اروپایی و آمریکا، این خواننده با مجوز و حمایت نیروهای مسلح جمهوری اسلامی، یک موزیک-ویدیو را با عنوان «خلیج فارس حق مسلم ماست»، روی عرشه یکی از ناوهای نیروی دریایی در خلیج فارس تولید و منتشر کرد.
تتلو در انتخابات ریاستجمهوری سال ۱۳۹۶ از محمدباقر قالیباف و ابراهیم رئیسی، کاندیداهای جریان موسوم به اصولگرا، حمایت کرد.
نورمن رول، مقام باسابقه سیا (سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا) با بیش از ۳۰ سال سابقه که پیشتر ریاست میز ایران را در این نهاد برعهده داشت، گفت که مذاکرهکنندگان کارکشته جمهوری اسلامی ممکن است روند گفتوگوها را به نفع خود طولانی کنند، در حالی که تهران همزمان به غنیسازی اورانیوم تا سطحی ادامه دهد که بتواند به ساخت بمب منجر شود.
او گفت: «هر روزی که مذاکرات ادامه پیدا کند، ایران به آستانه ساخت سلاح هستهای نزدیکتر میشود. اگر محاسبه تهران این باشد که ماندن در لبه توانایی تسلیحاتی سود بیشتری نسبت به ساخت بمب دارد، به همین بازی ادامه خواهد داد.»
به گفته رول، جمهوری اسلامی در «مذاکره درباره خودِ مذاکره» مهارت یافته است؛ یعنی استفاده از دیپلماسی کشدار برای کاستن از تهدیدهای نظامی و کاهش فشار تحریمها، در حالی که توسعه برنامه هستهای ادامه دارد.
بیشتر بخوانید: گزارش آکسیوس از نشست ترامپ در اتاق بحران کاخ سفید درباره مذاکرات هستهای با ایران
همزمان با آماده شدن آمریکا برای از سرگیری مذاکرات هستهای با ایران در آخر این هفته، بهنظر میرسد حاکمیت جمهوری اسلامی همزمان با ابهام در زمینه جانشینی رهبری، بنبست اقتصادی، شکستهای منطقهای و افزایش سوءظن جهانی نسبت به اهداف برنامه اتمیاش در موقعیتی شکننده قرار دارد.
رول گفت که ایران در گذشته نیز از مذاکرات بهعنوان «سوپاپ اطمینان» استفاده کرده است و معمولا زمانی وارد گفتوگو شده که خطر درگیری نظامی بالا بوده است؛ مانند گفتوگوهای سالهای ۲۰۰۳، ۲۰۱۲ و ۲۰۱۵ که همگی همزمان با حضور پررنگتر نظامی آمریکا یا بحرانهای منطقهای صورت گرفتند. اما به گفته او، این بار شرایط متفاوت است.
در همین زمینه: ترامپ: اگر درباره ایران نیاز به اقدام نظامی باشد، با اسرائیل وارد عمل خواهیم شد
او گفت: «این رژیم ضعیفتر، منزویتر و بهشدت نامحبوبتر شده است. اگر ایران همچنان از برنامه هستهایاش بهعنوان سپری برای فرار از فشارها درباره سرکوب، تروریسم و گروگانگیری استفاده کند، جامعه جهانی باید این بازی را بر هم بزند.»
به گفته رول، دولت ترامپ با هدفی مشخص وارد مذاکرات شده است: پایان دائمی توانایی جمهوری اسلامی برای ساخت سلاح اتمی، بدون تکرار ضعفهای توافق هستهای سال ۲۰۱۵ موسوم به برجام.
او افزود: «توافق ۲۰۱۵ محدودیتهایی موقتی و برگشتپذیر بر برنامه هستهای ایران اعمال کرد اما در مقابل، رفع تحریمهایی دائمی را برای تهران به همراه داشت. نتیجه این شد که ایران از این گشایش اقتصادی برای تامین مالی تروریسم و گروههای شبهنظامی در سراسر منطقه استفاده کرد.»
بیشتر بخوانید: مقام سابق آمریکایی: مذاکرات هستهای ایران، لحظه سرنوشتساز ترامپ درباره حمله نظامی است
اکنون، بهنظر میرسد واشینگتن بهدنبال آن است که تنها به ایران اجازه یک برنامه هستهای محدود غیرنظامی را بدهد، در حالی که تمام مسیرهای منتهی به تسلیحات را مسدود کند و از دسترسی تهران به منابع مالیای که میتواند شبکه بیثباتکنندهاش در منطقه را احیا کند، جلوگیری بورزد.
فشارهای تاریخی
به گفته رول، این مذاکرات در شرایطی انجام میشود که جمهوری اسلامی از زمان پایان جنگ ایران و عراق در سال ۱۳۶۷ تاکنون، در ضعیفترین موقعیت استراتژیک خود قرار دارد.
از نظر سیاسی، مرگ ناگهانی ابراهیم رئیسی، رییسجمهوری سابق ایران در سانحه هلیکوپتر، تنها گزینه محتمل برای جانشینی رهبر جمهوری اسلامی را از صحنه حذف کرد؛ فردی که با خامنهای از نظر ایدئولوژیک همراستا بود و اعتبار سیاسی لازم را داشت.
در همین زمینه: مرگ رئیسی چطور صحنه انتخاب رهبر بعدی را برای یکهتازی مجتبی خامنهای خالی کرد؟
انتخابات ریاستجمهوری سال گذشته با پایینترین میزان مشارکت تاریخی در جمهوری اسلامی همراه شد که نشاندهنده نوعی تسلیم عمومی در برابر بنبست سیاسی بود و برکناری معاون امور راهبردی (محمدجواد ظریف) و وزیر امور اقتصادی و دارایی (عبدالناصر همتی) در دولت مسعود پزشکیان نیز از شکافها و نزاعهای درونی حکومت حکایت داشت.
در عرصه اقتصادی، نرخ تورم و درصد جمعیتی که زیر خط فقر زندگی میکنند، هر دو حدود ۳۰ درصد گزارش شدهاند و خاموشیهای مکرر، زندگی مردم و کسبوکارها را مختل کرده است.
رول گفت: «این یک فاجعه اقتصادی است. مردم ایران دارند بهای دههها سوءمدیریت و انزوا را میپردازند.»
در سطح نظامی، بهگفته او، حمله اسرائیل در ماه اکتبر ۲۰۲۴ احتمالا بخش عمدهای از سامانههای پدافندی ایران را نابود کرده است؛ حملهای که پس از چندین ماه ضربات شدید ارتش اسرائیل به گروههای نیابتی جمهوری اسلامی، از جمله حماس و حزبالله انجام شد.
رول افزود: «حلقه آتشی که ایران دور اسرائیل ساخته بود حالا شکسته است. نیروی قدس سپاه پاسداران همچنان پابرجاست اما زخمی و پراکنده شده است.»
نیروی قدس وظیفه فرماندهی عملیاتهای خارجی جمهوری اسلامی را برعهده دارد.
بیشتر بخوانید: آیا حمله نظامی میتواند برنامه هستهای ایران را نابود کند؟
لحظه تصمیمگیری
رول، در حالی که از راهحل دیپلماتیک حمایت میکند، اذعان داشت که اسرائیل با دقت در حال بررسی سناریوهای حمله احتمالی است.
او گفت: «اگر اسرائیل ضربهای جدی وارد کند، ممکن است توان هستهای ایران را بهطور دائم از بین نبرد اما میتواند هزینههای بازسازی آن را چنان بالا ببرد که تهران برای بازگشت به مسیر قبلی تردید کند.»
با این حال، او احتمال کمی را نیز مد نظر دارد که شاید تهران مسیر متفاوتی را در پیش گیرد.
رول گفت: «شاید این همان لحظهای باشد که رهبر جمهوری اسلامی، سازش را به رویارویی ترجیح دهد. مردم ایران مردمی باهوش، مقاوم و شایسته آیندهای هستند که نه با تهدید گروههای شبهنظامی و تحریم، بلکه با صلح، توسعه و امنیت تعریف شود.»
پس از آن مسعود استاد، برادر میترا استاد در اینستاگرام خود به یادداشت مطهری واکنش نشان داد و گفت: «سه روز به شما فرصت میدهم تا از ادعای خود درباره پرستو بودن خواهرم عذرخواهی کنید، در غیر این صورت، از شما شکایت میکنم.»
محمد سرافراز، رییس پیشین صداوسیمای جمهوری اسلامی نیز همان زمان در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) خطاب به غلامعلی حداد عادل، رییس فرهنگستان هنر و ادب فارسی، از «پرستو نمایی» با نام اختصار « م - الف» نام برد و گفت این فرد در گذشته به سراغش آمده بود ولی سرش به سنگ خورده است.
سرافراز ساعتی پس از آن در مصاحبهای با «اعتماد آنلاین» اعلام کرد منظورش از نام اختصار «م - الف» میترا استاد نبوده است.
صدور حکم
در هشتم مرداد ۱۳۹۸ حکم اعدام (قصاص) نجفی با اتهام «قتل عمد» و دو سال حبس به اتهام «نگهداری سلاح غیرمجاز»، از سوی دادگاه کیفری صادر و به او ابلاغ شد.
۱۵ روز پس از صدور این حکم در ۲۳ مرداد ۱۳۹۸، مسعود استاد، برادر میترا استاد با انتشار پستی در شبکههای مجازی گذشت خانواده مقتول از اعدام نجفی را رسانهای کرد.
بهدنبال رضایت خانواده مقتول و منتفی شدن حکم اعدام، نجفی در شهریور ۱۳۹۸ با ارائه یک میلیارد تومان سند بهعنوان وثیقه از زندان آزاد شد، اما مدتی بعد دوباره راهی زندان شد و پروندهاش در زمینه «جنبه عمومی جرم» و «نگهداری غیرمجاز سلاح» ادامه یافت.
در شهریور ۱۳۹۹ و پس از یک سال اختلاف قضایی، دیوان عالی کشور اقدام نجفی را «قتل عمد» دانست و رای دادگاه کیفری را تایید کرد.
با این حال، احمد مرتضویمقدم، رییس وقت هیئت عمومی دیوان عالی کشور گفت که این پرونده شاکی خصوصی ندارد و به همین دلیل «مسئله قصاص و دیه منتفی است».
در این شرایط پرونده نجفی به واحد اجرای احکام ارجاع شد و مقرر شد که حکم شش سال و شش ماه حبس برای او در مورد اتهام «قتل عمد» که از سوی شعبه نهم دادگاه کیفری یک استان تهران صادر شده، به اجرا گذاشته شود.
آزادی از زندان و بازگشت به جمع کارگزاران نظام
با این همه، در ۲۰ فروردین ۱۴۰۲، رسانههای ایران از آزادی نجفی خبر دادند و نوشتند که «او با پرداخت دیه ۱۰ میلیارد تومانی و عفو علی خامنهای برای همیشه آزاد شده است.»
دو ماه بعد نیز غلامعلی محمدی، رییس وقت سازمان زندانها در یک برنامه تلویزیونی گفت نجفی بر اساس تصمیم «مرجع قضایی» و با استفاده از تسهیلاتی که قانونگذار در نظر گرفته، از زندان آزاد شده است.
رخدادی که مردم و فعالان سیاسی و حقوق بشری از آن بهعنوان «آزادی پیش از موعد برای کارگزار حکومتی» و اقدامی تبعیضآمیز یاد کردند.
پرونده نجفی که سابقه چندین دوره وزارت را در کارنامه خود دارد، یکی از جنجالبرانگیزترین پروندههای قضایی در تاریخ جمهوری اسلامی به شمار میرود.
در این شرایط و انتشار تصویری از حضور نجفی در نشست روسای ادوار سازمان برنامه و بودجه کشور نشان میدهد او حدود شش سال پس از قتل همسرش و دو سال پس از آزادی از زندان با عفو خامنهای، به جمع کارگزاران نظام بازگشته است.
