مطالب بیشتر
در پی تشدید درگیریهای نظامی میان جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل، سه متحد کلیدی تهران—روسیه، چین و کره شمالی—مواضع صریح در حمایت از جمهوری اسلامی و محکومیت حملات اسرائیل اتخاذ کردهاند، در حالی که جامعه جهانی نسبت به گسترش بحران هشدار میدهد.
کره شمالی در بیانیهای شدیداللحن، اسرائیل را «سرطان صلح در خاورمیانه» خواند و حملات هوایی اخیر این کشور به خاک ایران را «جنایت علیه بشریت» توصیف کرد. وزارت خارجه این کشور همچنین آمریکا و قدرتهای غربی را به شعلهور کردن آتش جنگ متهم کرد و خواستار پاسخگویی کامل اسرائیل و حامیان آن شد.
در همین حال، ولادیمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه، در سخنانی با تاکید بر حفظ حاکمیت ایران، ادعا کرد که جامعه ایران در حال تجمیع حول رهبری جمهوری اسلامی است و از هرگونه اقدام نظامی برای تغییر حکومت در تهران انتقاد کرد. او همچنین از تماسهای مستقیم خود با ترامپ و نتانیاهو برای ارائه راهحل روسیه خبر داد. مقامات دیگر روسیه نیز هشدار دادند حملات به تاسیسات هستهای ایران میتواند به یک فاجعه هستهای منجر شود و کل منطقه را بیثبات کند.
در موضعگیری مشابه، چین نیز به شدت از حملات اسرائیل انتقاد کرد. وانگ یی، وزیر خارجه چین، با اشاره به نقض حاکمیت ایران و قوانین بینالمللی، خواستار برقراری آتشبس فوری شد. او در تماسهای جداگانه با همتایان خود در عمان و مصر تأکید کرد که جامعه جهانی باید با فوریت برای جلوگیری از گسترش بحران وارد عمل شود.
همزمان آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، نیز نسبت به بینالمللی شدن درگیریها هشدار داد و از همه طرفها خواست از تشدید تنشها بپرهیزند. او همچنین کشته و زخمی شدن غیرنظامیان در ایران و اسرائیل را «تراژیک و غیرضروری» خواند و بار دیگر بر راهحل دیپلماتیک تأکید کرد.
در مجموع، موضعگیریهای پیونگیانگ، مسکو و پکن نشان از ایجاد صفبندی بینالمللی جدید در واکنش به بحران جمهوری اسلامی و اسرائیل دارد؛ صفبندیای که احتمالاً نقشی تعیینکننده در آینده این درگیری ایفا خواهد کرد در حالی که جهان چشم به کاخ سفید دارد تا ایالات متحده تصمیم نهایی خود درباره ورود مستقیم به این جنگ را اعلام کند.
رسانههای اسرائیلی گزارش دادند که بنیامین نتانیاهو جلسه کابینه امنیتی خود را برگزار کرده است. این نشست در حالی برگزار میشود که اسرائیل در انتظار تصمیم دونالد ترامپ درباره مشارکت آمریکا در عملیات علیه برنامه هستهای جمهوری اسلامی است.
اشکان صفایی، خبرنگار ایراناینترنشنال، گزارش میدهد.
در ششمین روز حملات اسرائیل به ایران، ولادیمیر پوتین مدعی شد جامعه ایران حول رهبری جمهوری اسلامی متحد شده است و هشدار داد پیش از هر اقدامی باید پیامدها و تحقق اهداف آن بررسی شود. او همچنین از تماسهای مستقیم با ترامپ و نتانیاهو و ارائه پیشنهادهای روسیه برای حل بحران خبر داد.
پوتین تأکید کرد که تاسیسات زیرزمینی غنیسازی اورانیوم ایران دستنخورده باقی مانده و راهحل باید منافع ایران و اسرائیل را توأمان تأمین کند.
متن کامل را اینجا بخوانید.
در ششمین روز حملات اسرائیل به ایران، ولادیمیر پوتین مدعی شد جامعه ایران حول رهبری جمهوری اسلامی متحد شده است، در حالی که آمریکا هنوز درباره ورود به جنگ تصمیم نگرفته است.
در حالی که ششمین روز از حملات هوایی اسرائیل به مواضع جمهوری اسلامی در ایران ادامه دارد و ایالات متحده همچنان تصمیم نهایی خود درباره ورود مستقیم به این جنگ را اعلام نکرده، ولادیمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه، در سخنانی ادعا کرد که جامعه ایران در حال «تجمیع و اتحاد» حول رهبری جمهوری اسلامی است.
رئیسجمهوری روسیه در واکنش به پرسشی در مورد احتمال هدف قرار گرفتن علی خامنهای در جریان جنگ فعلی گفت: «حتی نمیخواهم درباره احتمال کشتن رهبر ایران توسط آمریکا صحبت کنم. درگیری میان ایران و اسرائیل باید متوقف شود اما این تصمیمگیری باید در درجه اول از سوی ایران و اسرائیل انجام شود.» او اضافه کرد: «ما کارگرانی در نیروگاه هستهای بوشهر داریم و با اسرائیل توافق کردهایم که امنیت آنها را تضمین کند.»
پوتین که در نشستی با سردبیران ارشد رسانههای روسیه در سنپترزبورگ سخن میگفت، در پاسخ به سوالی درباره اظهارات نخستوزیر اسرائیل مبنی بر احتمال تغییر رژیم در تهران، و فشارهای دونالد ترامپ برای تسلیم کامل جمهوری اسلامی، گفت: «پیش از آغاز هر اقدامی، باید دید که آیا هدف اصلی واقعاً محقق خواهد شد یا نه.»
او تأکید کرد: «با تمام پیچیدگیهای سیاسی داخلی در ایران، ما شاهد شکلگیری انسجامی حول رهبری سیاسی کشور هستیم.»
پوتین همچنین از تماسهای مستقیم خود با ترامپ و نتانیاهو درباره بحران ایران خبر داد و گفت پیشنهادهای روسیه برای حل این تنش را به آنها منتقل کرده است. او در بخش دیگری از اظهاراتش افزود: «تأسیسات زیرزمینی غنیسازی اورانیوم ایران همچنان دستنخورده باقی ماندهاند» و راهحل بحران باید تأمینکننده منافع هم ایران و هم اسرائیل باشد.
در کنار این موضعگیری، مقامات دیگر روسیه نیز هشدارهایی صریح دادهاند. سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، اعلام کرد که مسکو به آمریکا هشدار داده است هرگونه حمله به ایران میتواند خاورمیانه را به شدت بیثبات کند. سخنگوی وزارت خارجه روسیه نیز درباره حملات اسرائیل به تاسیسات هستهای ایران هشدار داد و آن را اقدامی با خطر بروز فاجعه هستهای توصیف کرد.
این مواضع در حالی اعلام میشود که همزمان با ادامه حملات هوایی، گمانهزنیها درباره تصمیم نهایی واشنگتن برای مشارکت مستقیم در جنگ، و تأثیر این حملات بر آینده ساختار سیاسی ایران، به اوج رسیده است.
تضاد میان لحن تهدید آمیز حساب کاربری علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، در شبکه ایکس و ظاهر او در دو پیام ویدیویی اخیر — که به نظر میرسد از درون پناهگاه ضبط شدهاند — نمیتوانست بارزتر از این باشد.
از زمان آغاز حملات اسرائیل در ۲۳ خرداد، خامنهای فردی فرسوده به نظر میرسد: مردی نشسته زیر نور کم، با عمامهای سیاه که بهسختی بر سر دارد، پشتسرش عکسی از روحالله خمینی که بهطرز ناشیانهای به پردهای وصل شده است. سخنان او تلاش دارد ارادهای محکم را القا کند. اما گفتار لرزان و ضعف آشکار جسمانیاش بیشتر نشانی از فشار و فرسودگی دارد.
در این فضا، دشوار است تصویر فردی که همین چند روز پیش وعده «فتح قریبالوقوع» داده بود و تهدید میکرد «زندگی برای صهیونیستها تلخ خواهد شد» را با فردی که در قاب ویدیو ظاهر میشود، یکی دانست.
از تهدید تا گسست
این شکاف — میان گفتار و واقعیت — بازتاب نوعی گسست فراگیرتر است.
در حالیکه حسابهای رسانهای رهبر جمهوری اسلامی تهدیدهایی بلندپروازانه و تصاویر ساخت هوش مصنوعی از حملات موشکی منتشر میکنند، آنچه در شهرهای ایران رخ میدهد، روایت متفاوتی دارد: دود در آسمان تهران، فرار غیرنظامیان، کمبود کالا، و ماشین تبلیغات حکومتی که پس از نابودی مرکز فرماندهیاش، سردرگم است.
مکان دقیق خامنهای را معدودی از افراد میدانند. از تاریخ ۲۷ خرداد، به مقامات دستور داده شده از ابزارهای الکترونیکی استفاده نکنند تا ردیابی نشوند. برخی معتقدند خامنهای احتمالاً از طریق تونلهایی از پایتخت خارج و به مشهد منتقل شده است.
دونالد ترامپ روز سهشنبه مدعی شد مکان دقیق خامنهای را میداند، اما فعلاً تصمیم به حذف او ندارد: «فعلاً».
حتی در میان نزدیکان او نیز ارتباطها محدود شده است. افرادی که پستهای آنلاین او را مدیریت میکنند، شاید تنها با تکیه بر سخنرانیهای پیشین یا فرضیات عمل میکنند و دسترسی مستقیمی به او ندارند.
در ۲۴ خرداد، در یکی از پستها نوشت: «نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ضربات سنگینی به دشمن خبیث صهیونیست وارد خواهند کرد»، در حالیکه آسمان ایران پر از پهپاد و موشک بود.
ملت دوپاره، روز حساب نزدیک
اما برای بسیاری از ایرانیان — فارغ از گرایش سیاسیشان — این شعارها توخالی به نظر میرسند. خشونتها به وحدت ملی منجر نشده، بلکه شکافهای عمیق را نمایان کردهاند. در فضای مجازی، جدالهای ایدئولوژیک شدت گرفته است.
در رسانههای رسمی، وحدت نمایش داده میشود. چهرههای اصلاحطلب — از جمله روسای جمهوری پیشین محمد خاتمی و حسن روحانی و رئیس سابق مجلس مهدی کروبی — تحت فشار وادار به حمایت شدهاند.
با اینحال، حتی برخی منتقدان دیرپای نظام نیز دچار دوگانگی احساسی هستند. حس وطندوستی عمیق است و تماشای حملات خارجی به شهرهای ایران — بهویژه زمانی که با استقبال خارجی همراه است — حس انزوا و بیگانگی ایجاد کرده است.
بسیاری از کسانی که از خامنهای بیزارند، از افرادی که جنگ را خوشآمد میگویند نیز منزجرند.
در ۲۳ خرداد، حساب خامنهای نوشت: «رژیم صهیونیستی از این جنایت هولناک جان سالم به در نخواهد برد»، بدون تمایز قائل شدن میان اهداف نظامی و غیرنظامی.
برخی نیز نگراناند پاسخهای اسرائیل همین خطکشیها را نادیده بگیرند.
مکالمات تلفنی میان تهرانیها و بستگان خارجنشین، میان امیدی محتاطانه و تسلیم تلخ در نوسان است. برخی معتقدند این بحران ممکن است آغازگر تغییر باشد. برخی دیگر، چون امیر سلطانزاده، روزنامهنگار ساکن لندن، از بیتفاوتی جهان ابراز تأسف میکنند.
او در شبکه ایکس نوشت: «ایران زیر حمله نظامی قرار گرفت، ترامپ فرمان تخلیه تهران را صادر کرد، اما هیچکس در دنیا اعتراض نکرد. نه تظاهراتی برگزار شد، نه حتی یک خط در رسانههای عربی یا غربی نوشته شد. اینقدر جمهوری اسلامی منفور است.»
اما برای بسیاری از ایرانیان، این نفرت امری انتزاعی نیست. آنها با پیامدهایش زندگی میکنند — در میانه رژیمی که مدعی نمایندگی آنهاست و جهانی که اغلب قادر به دیدن آنها نیست.
