رییسجمهوری ایالات متحده در یک مصاحبه تلفنی کوتاه با وبسایت اکسیوس، بهطور مستقیم از برنامههای بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، برای حمله به غزه و اشغال آن حمایت نکرد اما گفت که حماس گروگانها را آزاد نخواهد کرد، مگر اینکه اوضاع تغییر کند.
دونالد ترامپ دوشنبه ۲۰ مرداد در گفتوگو با اکسیوس گفت که آزادی گروگانها - بهویژه کسانی که از سوی حماس به گروگان گرفته شدهاند - به دلیل شرایط کنونی، بسیار دشوار خواهد بود.
او افزود: «حماس هرگز اجازه نمیدهد گروگانها آزاد شوند، مگر اینکه وضعیت تغییر کند.»
اگرچه ترامپ بهطور واضح از حمله اسرائیل به غزه حمایت نکرد اما بهشکلی غیرمستقیم با این نظر که اسرائیل باید فشار بیشتری به حماس وارد کند، همنظر بود.
ترامپ با بیان اینکه اسرائیل باید تصمیم بگیرد آیا میخواهد حماس را در غزه نگه دارد یا آنها را از بین ببرد، افزود: «من فکر میکنم حماس نمیتواند در آنجا بماند.»
او گفت: «یک چیز میخواهم بگویم: هفتم اکتبر را به خاطر بسپارید. هفت اکتبر را به یاد داشته باشید.»
این اشاره ترامپ بهطور مشخص تاکیدی بر حمله حماس بود.
اظهارات ترامپ در شرایطی مطرح شد که اسرائیل در حال اجرای عملیات نظامی در غزه است و تحولات جدیدی در مورد گروگانها و آینده این منطقه در حال شکلگیری است.
خودورکوفسکی در پادکست وبسایت انگلیسی ایراناینترنشنال به نگار مجتهدی، روزنامهنگار، گفت که تغییرات در شورای عالی امنیت ملی ایران نشاندهنده یک نظام حاکم در حال افول و «یک نمایش محض» است که به «جابهجا کردن صندلیها روی عرشه تایتانیک» میماند.
او گفت: «ما شاهد رهبری هستیم که به شکل ناامیدانه و با دست و پا زدنهای مختلف میکوشد کنترل و قدرت خود را حفظ کند اما چه شورای دفاع تشکیل بدهد، چه نام پول ملی را تغییر دهد ... کشتی همچنان در حال غرق شدن است.»
۱۲ مرداد و کمتر از شش هفته پس از برقراری آتشبس بهدنبال جنگ ۱۲ روزه، مقامهای جمهوری اسلامی رسما از تاسیس نهاد جدیدی به نام «شورای دفاع» خبر دادند.
این شورا در چارچوب اصل ۱۷۶ قانون اساسی جمهوری اسلامی تاسیس شد.
بنا بر اعلام دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی، «شورای دفاع، طرحهای دفاعی و ارتقای توانمندیهای نیروهای مسلح را بهصورت متمرکز بررسی میکند».
دو روز بعد، علی لاریجانی، مشاور ارشد علی خامنهای، با حکم مسعود پزشکیان، بهعنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی منصوب شد.
لاریجانی بین سالهای ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۶ نیز همین سمت را بر عهده داشت.
خودورکوفسکی در نخستین دولت دونالد ترامپ بهعنوان معاون دستیار وزیر خارجه خدمت میکرد و در همکاری نزدیک با نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، بر «کارزار فشار حداکثری» دولت وقت آمریکا تمرکز داشت.
او که در اتحاد جماهیر شوروی به دنیا آمده، پس از تجربه زندگی تحت نظام کمونیستی در کودکی به ایالات متحده مهاجرت کرد.
این سیاستمدار، از خارج، نظارهگر فروپاشی حکومت کشور زادگاهش بود. فروپاشیای که به گفته او برای ایران امروز درسهایی دارد.
جمهوری اسلامی قادر به تغییر شرایط نیست
ارزیابی خودورکوفسکی بر تلاقی عواملی استوار است که به باورش، رهبری جمهوری اسلامی قادر به بازگرداندن روند آنها نیست: اقتصادی در سقوط آزاد، مردمی که ایمان خود را به نظام حاکم از دست دادهاند و رهبرانی که برای پوشاندن پوسیدگی عمیق ساختاری، به اقدامات ظاهری روی آوردهاند.
او در گفتوگو با پادکست انگلیسی ایراناینترنشنال، با بهرهگیری از درسهای فروپاشی شوروی، استدلال کرد که وقتی ترکهایی در یک نظام اقتدارگرا ظاهر میشود، سقوط آن میتواند سریعتر از آنچه انتظار میرود، رخ دهد.
خودورکوفسکی گفت که انتصاب لاریجانی به سمت رییس شورای عالی امنیت ملی، مسیر نظام را تغییر نخواهد داد: «آنها تلاش میکنند در بیرون قدرتمند به نظر برسند اما در داخل، نظام در حال پوسیدن است. این تغییرات در افراد، ظاهری است و اصول و مبانی همان است.»
پایان جمهوری اسلامی، تنها مسئلهای مربوط به زمان
بحران اقتصادی در ایران به حدی رسیده که حکومت میخواهد دست به حذف چهار صفر از پول ملی بزند اما حتی برخی مقامهای جمهوری اسلامی اذعان کردهاند که چنین کاری، هرگز کمکی به بهبود بحران اقتصادی نمیکند.
از زمان جنگ ۱۲ روزه جمهوری اسلامی و اسرائیل، ایران شاهد خیزشهای بزرگ نبوده و تنها اعتصابها و اعتراضهای پراکندهای رخ داده که با حضور گسترده نیروهای امنیتی همراه بوده است.
مقامات جمهوری اسلامی، سرکوب و بازداشت فعالان را تشدید کرده، نظارتها را گسترش داده و نیروهای امنیتی را برای جلوگیری از تجمعها، در استانهای ناآرام مستقر کردهاند.
در چنین شرایطی، اعتصاب کامیونداران، مشهودترین شکل ناآرامی بوده که نشاندهنده نارضایتیهای عمیق و گسترده در میان مردم است.
خودورکوفسکی گفت اینها همان نیروهای واقعی هستند که بنیانهای حکومت را فرسوده میکنند و این روند با تشکیل شوراها یا تغییرات در پستها، قابل بازگشت نیست.
او گفت: «شما میتوانید چهرهها را عوض کنید، میتوانید نامها را تغییر دهید، میتوانید نهادهای جدید ایجاد کنید، اما وقتی مردم رویگردان شدهاند و اقتصاد فروپاشیده، پایان جمهوری اسلامی تنها مسئلهای مربوط به گذر زمان خواهد بود.»
بنیامین نتانیاهو دوشنبه ۲۰ مرداد گفت: «دقیقا در این روزها که پیروزیهای عظیمی علیه کسانی به دست میآید که برای نابودی ما آمدهاند، هنگامی که ما در آستانه پایان جنگ قرار داریم و برای شکست بقایای محور جمهوری اسلامی و آزادسازی همه گروگانهای خود تلاش میکنیم، در اینجا جشن میگیریم.»
او افزود: «وجود و استقلال خود را در قلب پایتخت ابدیمان، اورشلیم، گرامی میداریم.»
بمباران سنگین شهر غزه
همزمان با اظهارات تازه نتانیاهو، فلسطینیها دوشنبه از سنگینترین بمبارانها در هفتههای اخیر در مناطقی در شرق شهر غزه خبر دادند.
این حملات تنها چند ساعت پس از آن رخ داد که نخستوزیر اسرائیل گفت انتظار دارد عملیات تهاجمی جدید و گسترده علیه حماس را «خیلی زود» به پایان برساند.
یک حمله هوایی همچنین شش خبرنگار از جمله انس الشریف، خبرنگار سرشناس الجزیره را که در چادری در محوطه بیمارستان الشفا در شهر غزه حضور داشتند، کشت.
این مرگبارترین حمله علیه خبرنگاران در جریان کارزار نظامی اسرائیل طی بیش از ۲۲ ماه گذشته بود.
شاهدان گفتند که تانکها و هواپیماهای اسرائیلی، دوشنبه مناطق «صبرا»، «زیتون» و «شجاعیه»، سه محله شرقی شهر غزه در شمال این سرزمین را هدف گلولهباران و بمباران قرار دادند و همین امر باعث شد بسیاری از خانوادهها خانههای خود را ترک کرده و به سمت غرب بروند.
نشانهای از پیشروی به عمق شهر غزه نیست
ارتش اسرائیل اعلام کرد نیروهایش به سمت شبهنظامیان حماس در این منطقه آتش توپخانه گشودهاند.
همزمان خبرگزاری رویترز نوشت هنوز هیچ نشانهای از پیشروی نیروهای اسرائیلی به عمق شهر غزه به عنوان بخشی از عملیات جدید که اخیرا تصویب شده، دیده نمیشود و انتظار نمیرود این عملیات در هفتههای آینده نیز آغاز شود.
نتانیاهو یکشنبه گفت به ارتش اسرائیل دستور داده تا برنامههای خود را برای انجام عملیات جدید تسریع کند.
او گفت: «میخواهم جنگ را هر چه سریعتر تمام کنم و به همین دلیل به ارتش اسرائیل دستور دادهام تا زمانبندی تسلط بر شهر غزه را کوتاه کند.»
نگرانیهای بینالمللی
طرحهای جدید اسرائیل در خارج از این کشور نگرانیهایی ایجاد کرده است.
امانوئل مکرون، رییسجمهوری فرانسه، دوشنبه گفت این اقدامات «فاجعهای با شدت بیسابقه» را نوید میدهد و «گامی به سوی جنگی بیپایان» است.
وزیر دفاع ایتالیا نیز از احتمال اعمال تحریم علیه اسرائیل خبر داد و افزود: «اکنون فراتر از محکوم کردن، باید راهی برای تجدیدنظر نتانیاهو در اقداماتش پیدا کرد.»
جمعه، آلمان که یکی از متحدان کلیدی اروپایی اسرائیل است، اعلام کرد صادرات تجهیزات نظامی به اسرائیل را که ممکن است در غزه استفاده شوند، متوقف خواهد کرد.
بریتانیا و دیگر متحدان اروپایی از اسرائیل خواستند تا در تصمیم خود برای تشدید کارزار نظامی در غزه تجدیدنظر کند.
مایک هاکبی، سفیر آمریکا در اسرائیل، به رویترز گفت به نظر میرسد برخی کشورها به جای فشار بر حماس، بر اسرائیل فشار وارد میکنند.
ارتش اسرائیل تایید کرد در این حمله، الشریف، هدف قرار گرفته و کشته شد اما افزود که او فرماندهی یک سلول نظامی حماس را بر عهده داشته و در حملات راکتی به اسرائیل نقش داشته است.
کشته شدن الشریف واکنشهای انتقادی زیادی از سوی کشورهای مختلف به دنبال داشت.
شبکه الجزیره که از سوی دولت قطر تامین مالی میشود، نقش و جایگاه نظامی الشریف را رد کرد.
خود الشریف نیز پیش از مرگش چنین اتهاماتی را که از سوی اسرائیل مطرح است، رد کرده بود.
بریتانیا: اتهام ارتباط یکی از خبرنگاران با حماس، مستقلا بررسی شود
سخنگوی استارمر دوشنبه ۲۰ مرداد به خبرنگاران گفت: «ما بهشدت نگران هدف قرار گرفتن مکرر روزنامهنگاران در غزه هستیم.»
او افزود: «خبرنگارانی که در حال پوشش درگیریها هستند، طبق حقوق بشردوستانه بینالمللی از حمایت برخوردارند و باید بتوانند مستقل و بدون ترس به گزارشگری بپردازند. اسرائیل باید اطمینان حاصل کند که روزنامهنگاران میتوانند کار خود را با امنیت انجام دهند.»
وقتی از سخنگوی استارمر درباره اتهام ارتباط خبرنگاران با حماس پرسیده شد، او پاسخ داد: «این موضوع باید بهطور کامل و مستقل بررسی شود اما ما بهشدت نگران هدف قرار گرفتن مکرر روزنامهنگاران هستیم.»
کشته شدن یک خبرنگار محلی
پزشکان در بیمارستان الشفا گفتند حمله هوایی که الشریف و همکارانش را کشت، همچنین منجر به مرگ محمد الخالدی، خبرنگار آزاد محلی شد و شمار خبرنگاران کشتهشده در این حمله به پنج نفر رسید.
حماس، گروه مسلحی که از سال ۲۰۰۷ کنترل غزه را در دست دارد، کشته شدن او را به «عملیات جدید برنامهریزیشده» مرتبط دانست.
دفتر رسانهای دولت غزه که تحت کنترل حماس است، گفت در نزدیک به دو سال جنگ، ۲۳۸ خبرنگار کشته شدهاند اما کمیته حمایت از روزنامهنگاران (CPJ) اعلام کرد دستکم ۱۸۶ خبرنگار در جریان جنگ غزه کشته شدهاند.
نبرد کنونی زمانی آغاز شد که نیروهای تحت رهبری حماس در هفتم اکتبر ۲۰۲۳ به اسرائیل یورش بردند و طبق آمار اسرائیل، هزار و ۲۰۰ نفر را کشتند و ۲۵۱ نفر را گروگان گرفتند.
حدود ۵۰ گروگان همچنان در غزه هستند، اما گمان میرود تنها حدود ۲۰ نفر از آنان زنده باشند.
بر اساس آمار وزارت بهداشت غزه، بیش از ۶۱ هزار فلسطینی تاکنون در عملیات نظامی اسرائیل کشته شدهاند.
اکثریت جمعیت غزه بارها آواره شده و ساکنان آن با بحران انسانی شدیدی مواجهاند، در حالی که بخشهای وسیعی از این منطقه به ویرانه تبدیل شده است.
اکسیوس گزارش کرد برخی از مقامات ارشد نظامی اسرائیل مخالف عملیات تصرف غزه هستند و نگران این هستند که این اقدام، جان گروگانهای زنده را به خطر بیندازد.
کابینه امنیتی اسرائیل ۱۷ مرداد طرح پیشنهادی نتانیاهو برای تصرف کامل غزه را تصویب کرد.
بر اساس این طرح، ارتش اسرائیل ماموریت خواهد داشت تا کنترل شهر غزه را که محل سکونت حدود ۸۰۰ هزار نفر از فلسطینیان است، به دست گیرد.
ترامپ همچنین از تماسهای اخیر خود با نتانیاهو گفت و افزود که در این مکالمه از اسرائیل خواسته شده برای پایان دادن به این بحران و آزادی گروگانها، اقدامات بیشتری انجام دهد.
او تاکید کرد که فشار بر حماس برای آزادی گروگانها ضروری است.
با این حال، با ادامه خشونتها و نگرانیهای بینالمللی در خصوص وضعیت غیرنظامیان در غزه، وضعیت پیچیدهای پیش روی دولتهای اسرائیل و ایالات متحده است.
ترامپ گفت که جامعه جهانی باید در این وضعیت کمک کند و اطمینان حاصل کند که اقدامات انسانی در اولویت قرار گیرد.
