در روزهایی که موج گرمای تابستان شدت گرفته، بحران آب و برق به یکی از اصلیترین چالشهای زیستی و معیشتی مردم در استانهای مختلف ایران تبدیل شده است. روایتهای رسمی و مردمی از نقاط مختلف کشور از کمبود شدید منابع، سوءمدیریت و نارضایتی گسترده حکایت دارند.
بر اساس گزارشهای رسیده به ایراناینترنشنال و رسانههای داخلی، قطع مکرر آب و برق در مناطق مختلف کشور در روز شنبه چهارم مرداد همچنان ادامه دارد. همزمان، اعتراضات پراکندهای به بحران آب در شهرها و مناطق صنعتی گزارش شده است.
ویدیوهای رسیده به ایراناینترنشنال نشان میدهد کارفرمایان منطقه صنعتی خرمدشت و سیاهسنگ در اعتراض به قطع برق دست به تجمع زدهاند.
در پی این تجمع، ماموران نیروی انتظامی در محل حاضر شدند و کوشیدند معترضان را متفرق کنند.
جمعی از شهروندان ساکن نورآباد ممسنی در استان فارس چهارم مرداد در اعتراض به قطعیهای مکرر برق و خسارات ناشی از آن برای وسایل برقی، در برابر اداره برق این شهرستان تجمع کردند.
کانال «چالش صنفی معلمان ایران» با انتشار این خبر نوشت این اعتراض، بازتابی از خستگی و نارضایتی مردم از بیتوجهی مسئولان به مشکلات روزمره معیشتی و زیستی است.
بر اساس ویدیوی دیگری که به ایراناینترنشنال رسیده، شماری از شهروندان در خشکبیجار استان گیلان چهارم مرداد در اعتراض به قطع آب و برق تجمع کردند و شعارهایی از جمله «آب، برق، زندگی، حق مسلم ماست» سردادند.
کاهش بیسابقه ذخایر سدها و افت شدید بارندگی
آمارهای رسمی تصویری نگرانکننده از وضعیت منابع آبی کشور ارائه میدهند. به عنوان نمونه، سد کرج نسبت به سال گذشته حدود ۱۰۰ میلیون متر مکعب کاهش ذخیره داشته و از ۱۶۰ میلیون به ۶۲ میلیون متر مکعب رسیده است.
خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران، هشدار داد با ادامه این روند، ذخیره آب این سد حتی تا مهرماه نیز دوام نخواهد آورد.
محمدعلی معلم، مدیر سد امیرکبیر کرج، با اشاره به بحران بیسابقه آب در ایران گفت این سد ۶۵ ساله که از سال ۱۳۴۰ مورد بهرهبرداری قرار گرفته، امسال حدود ۴۶ متر پایینتر از تراز نرمال قرار دارد؛ کاهشی که در این زمان از سال بیسابقه بوده است.
بابایی شنبه چهارم مرداد گفت: «در جنگ ۱۲ روزه وزارت ارتباطات ناچار شد اینترنت را در برخی مقاطع محدود کند و شاید در شرایط جنگی ناچار شوند که تلفنهای همراه را موقتا مسدود کنند و در این شرایط اطلاعرسانی با تلفن همراه روش درستی نیست.»
او افزود: «باید روشهای مختلفی را برای اطلاعرسانی به مردم در شرایط اضطراری داشته باشیم که یکی از این موارد نصب سیستمهای اعلان عمومی است. این بلندگوها در شرایط عمومی در زمان اذان به پخش اذان میپردازد و در شرایط بحران هم باید برای نحوه استفاده از آنها تصمیمگیری شود.»
در جریان جنگ ۱۲ روزه، ارتباطات مخابراتی و اینترنتی در ایران بهطور گستردهای قطع شد و مقامهای امنیتی جمهوری اسلامی دلیل آن را «حفظ امنیت ملی» عنوان کردند.
پیشتر در زمان جنگ، شهروندان و کاربران فضای مجازی با انتقاد از اقدام جمهوری اسلامی در قطع اینترنت هشدار دادند این رویکرد سرکوبگرانه علاوه بر محروم کردن مردم از دسترسی به جریان آزاد اطلاعات، مانع از دریافت بهموقع هشدارهای تخلیه ارتش اسرائیل میشود و جان غیرنظامیان را با خطر جدی مواجه میکند.
بابایی: بلندگوها تاکنون در میادین اصلی تهران نصب شدهاند
بابایی در ادامه اظهارات خود گفت طرح نصب بلندگوها در سطح شهر همچنان ادامه دارد و تاکنون تعدادی از آنها در میادین اصلی نصب شدهاند.
او اضافه کرد: «این سیستمها هم قابلیت پخش آژیر خطر و هم فایلهای صوتی مختلف را دارند. بسته به نیاز مدیریت شهری و یا ستاد بحران میتوان از این بلندگوها استفادههای مختلفی داشت. در شرایط جنگی، بستگی به تصمیم نهادهای متولی دارد که آژیر پخش شود یا اعلان عمومی به شکل دیگری صورت بگیرد.»
ستار هاشمی، وزیر ارتباطات دولت مسعود پزشکیان، ۳۱ تیر اعلام کرد حدود ۱۰ میلیون شهروند در ایران به شکل مستقیم و غیرمستقیم در حوزه «اقتصاد دیجیتال» امرار معاش میکنند که این اشتغال در پی قطعی اینترنت در دوران جنگ با اسرائیل ۳۰ درصد کاهش یافت.
او افزود در این دوره، هر دو روز قطعی اینترنت حدود هزار میلیارد تومان خسارت به اقتصاد دیجیتال وارد کرد؛ رقمی که در مجموع به حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان در ماه میرسد.
شهبانو فرح پهلوی شنبه چهارم مرداد در این پیام گفت: «جانفشانی و فداکاری شما مردم برای رسیدن به آزادی و حقوق از دسترفته سزاوار قدردانی است و من پشتیبان شما و انقلاب ملی ایران هستم.»
او خطاب به شرکتکنندگان در همایش مونیخ افزود: «در باور به یگانگی و یکپارچگی ایران، آزادی و حقوق شهروندی برای همه ایرانیان با شما همراه هستم.»
شهبانو فرح پهلوی ابراز اطمینان کرد که «با اراده و همبستگی ملی، بزرگی و شکوه به سرزمین باستانی ما بازخواهد گشت و نور ایران بر تاریکی اهریمن پیروز خواهد شد».
ایرانیان ساکن آلمان با برگزاری تجمعی در شهر مونیخ از طرح «همکاری ملی» شاهزاده رضا پهلوی حمایت کردند.
این تجمع با هدف پشتیبانی از مردم داخل ایران و حمایت از اعتراضات و اعتصابات آنها برگزار میشود.
ایمان واعظ، فعال سیاسی مقیم کانادا، در حاشیه این همایش به ایراناینترنشنال گفت: «طیفهای مختلف از جمهوریخواه، پادشاهیخواه، گروههای چپ و راست، امروز کنار هم قرار گرفتهاند. این اتفاق را یک روز تاریخی برای ایران میدانم.»
او همچنین با تاکید بر نقش رسانهها در رساندن صدای اپوزیسیون به مردم داخل کشور گفت: «در این سالها هزاران نفر ساعت وقت صرف تدوین برنامههایی برای براندازی و آینده آزاد ایران شده و اگر رسانهها بتوانند این برنامهها را به زبان ساده منتقل کنند، اعتماد عمومی افزایش خواهد یافت.»
واعظ افزود: «جمهوری اسلامی ساختاری پوشالی است که بهراحتی قابل فروپاشی است. امروز در کشورهای غربی، سپاه پاسداران یکی پس از دیگری در حال تروریستی اعلام شدن است و سیاستمداران غربی حالا از تغییر رژیم در ایران صحبت میکنند. این یک فرصت تاریخی است.»
بیژن کیان، کارشناس امنیت ملی، در گفتوگو با ایراناینترنشنال بر اهمیت این گردهمایی تاکید کرد و گفت: «لحظه تاریخی بسیار مهمی است.»
او افزود: «بعد از چهل و چند سال، دنیا صدای آزادیخواهی ایرانیان را شنید. شاهزاده رضا پهلوی امروز شناختهشدهترین و محبوبترین شخصیت سیاسی در داخل و خارج کشور است که از سر وظیفه رهبری این جریان ملی را پذیرفتهاند.»
کیان با تاکید بر کنار گذاشتن اختلافات قدیمی میان ایرانیان داخل و خارج گفت: «ما نیامدهایم که طلبی را وصول کنیم، بلکه آمدهایم بدهیمان به ایران را ادا کنیم.»
مینا ایمانقلیزاده، کنشگر سیاسی، نیز با تاکید بر لزوم گذار از گفتار به عمل گفت: «تمام نگاهها به همبستگی ملی است؛ موضوعی که سالها دربارهاش صحبت کردیم و امروز زمان کنار گذاشتن حرف و رسیدن به عمل است.»
ساسان هارون مهدوی، کنشگر سیاسی، با اشاره به حضور خود به نمایندگی از سازمان «زندگی کن و بگذار زندگی کنند» گفت: «این اتحاد ملی میتواند نقش مهمی در آیندهسازی ایران داشته باشد. امروز آمدهایم با دستی پر به فعالیتهای سیاسی گروههای مختلف ادامه دهیم.»
او افزود تمامی گروههای دعوتشده به این نشست بر سر اصول دموکراسی، سکولاریسم و آزادیهای مدنی و حقوق بشر به توافق رسیدهاند و همین نقطه مشترک میتواند پایهای برای حرکتهای بعدی باشد.
علی شیرازی، عضو تحریریه ایراناینترنشنال، نیز تاکید کرد: «خانوادههای دادخواه میدانند تحقق عدالت برای فرزندانشان در گرو گذار از جمهوری اسلامی است تا بتوانند در دادگاههای صالحه، عاملان قتلها را پاسخگو کنند.»
فروغ کنعانی، پژوهشگر جامعهشناسی، درباره ظرفیتهای این گردهمایی گفت: «این همایش فرصتی برای گروههای مختلف اپوزیسیون فراهم کرده تا در مسیر آزادی ایران به همگرایی برسند.»
پزشکیان شنبه چهارم مرداد در جمع معاونان و مدیران این وزارتخانه گفت: «باید برای ایرانیان خارج از کشور چارچوبی تدوین کنیم که بهراحتی به کشورشان بیایند و نترسند و این نیازمند همکاری با قوه قضاییه و وزارت اطلاعات است. اینان هم سرمایههای این آب و خاک هستند.»
این اظهارات یک روز پس از آن مطرح میشوند که رضا صالحی امیری، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، در مصاحبهای با صدا و سیمای جمهوری اسلامی، به نیابت از پزشکیان از ایرانیان خارج از کشور دعوت کرد که به ایران برگردند.
او گفت: «این سرزمین متعلق به شماست و ما برای حضور ایرانیان فرش قرمز پهن میکنیم.»
این در حالی است که در سالهای گذشته برخی از این ایرانیان پس از بازگشت به کشور دستگیر، زندانی و محاکمه شدهاند.
نسرین روشن، شهروند دوتابعیتی ایرانی-بریتانیایی، آبان ۱۴۰۲ در حالی که قصد داشت به صورت قانونی از تهران به بریتانیا، کشور محل سکونتش، سفر کند، به دست نیروهای امنیتی در فرودگاه «امام خمینی» بازداشت شد.
روشن اردیبهشت ۱۴۰۴ پس از ۵۵۰ روز حبس، از زندان اوین آزاد شد.
در نمونهای دیگر، رضا ولیزاده، شهروند ایرانی-آمریکایی و خبرنگار سابق رادیو فردا که ۱۶ اسفند ۱۴۰۲ پس از ۱۴ سال به ایران بازگشته بود، بازداشت و به بند ۲۰۹ زندان اوین منتقل شد. دادگاه انقلاب آذر ۱۴۰۳ ولیزاده را به ۱۰ سال زندان محکوم کرد.
مجلس شورای اسلامی ۲۹ تیر با ۲۰۹ رای موافق، کلیات لایحه «حمایت از ایرانیان خارج از کشور» را تصویب کرد؛ لایحهای که هدف آن «تسهیل بازگشت« ایرانیان مهاجر و استفاده از «ظرفیتهای علمی، اقتصادی و فرهنگی» آنها عنوان شده است.
این لایحه در ۱۶ محور اصلی تدوین شده که از جمله آنها میتوان به تسهیل ورود و خروج، حمایتهای قضایی و کنسولی، اصلاح قوانین تابعیت مضاعف، ایجاد سامانههای ارتباطی، و فراهم کردن امکانات برای دانشجویان، نخبگان و سرمایهگذاران اشاره کرد.
پیشتر احمد فاطمی، نماینده بابل در مجلس، در واکنش به این لایحه گفت: «تا زمانی که مشکلات داخلی کشور از جمله فساد اداری، ضعف نظام بانکی و نبود شایستهسالاری حل نشود، این لایحه تاثیری در بازگشت ایرانیان نخواهد داشت.»
پزشکیان ۲۳ تیر نیز در پیامی به ایرانیان خارج از کشور گفته بود: «باید دست در دست هم بدهیم و برای سربلندی کشور تلاش کنیم.»
نتایج یک پژوهش در آذر ۱۴۰۳ با عنوان «مهاجرت ایرانیان: علل و انگیزهها» نشان میدهد که از میان بیش از ۱۲ هزار پاسخدهنده، حدود ۱۹ درصد اعلام کردهاند در خارج از کشور زندگی میکنند و تنها یکپنجم آنها تمایل به بازگشت دارند.
بر اساس این پژوهش، تنها ۱۶ درصد ایرانیها به فکر مهاجرت نیستند.
خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران، شنبه چهارم مرداد از کشتهشدن سه تن از مهاجمان خبر داد.
روابط عمومی قرارگاه قدس نیروی زمینی سپاه پاسداران نیز اعلام کرد دستکم شش نفر در حمله افراد مسلح به دادگستری زاهدان کشته و ۲۲ نفر مجروح شدهاند.
فارس همچنین با انتشار ویدیویی از مقابل ساختمان دادگستری سیستان و بلوچستان، از شنیده شدن صدای انفجار از محل حادثه خبر داد و نوشت صدای تیراندازی نیز از اطراف ساختمان دادگستری به گوش میرسد.
این رسانه وابسته به سپاه با اشاره به برخی گمانهزنیها درباره وجود «عامل انتحاری» در این حادثه اضافه کرد: «با توجه به اینکه امکان حضور خبرنگاران در داخل ساختمان نیست، دقیقا مشخص نشده صدای انفجار مربوط به چیست.»
مولوی عبدالحمید: هرگونه ناامنی به ضرر مردم است
عبدالحمید اسماعیلزهی، امام جمعه اهل سنت زاهدان با صدور بیانیهای حمله مسلحانه به دادگستری زاهدان را «غیرقابل توجیه، «ناجوانمردانه» و «غیرشرعی» خواند و آن را به شدت محکوم کرد.
مولوی عبدالحمید در بیانیه خود نوشت این حمله به یک مکان عمومی و غیرنظامی انجام شده و در جریان آن چندین نفر، از جمله یک زن و کودک بیسلاح، جان خود را از دست دادهاند.
امام جمعه اهل سنت زاهدان با خانوادههای جانباختگان این حادثه ابراز همدردی کرد و برای مجروحان آرزوی سلامتی کرد. او تاکید کرد: «هر گونه ناامنی به ضرر منافع مردم استان است.»
روایت حالوش از حملات خمپارهای به ساختمان دادگستری
سایت حالوش که اخبار استان سیستان و بلوچستان را پوشش میدهد، گزارش داد «چند فرد مسلح» به ساختمان دادگستری سیستان و بلوچستان در خیابان آزادی شهر زاهدان یورش بردند.
این رسانه نوشت: «مهاجمان با ورود به ساختمان، مستقیما به اتاق قضات یورش برده و به گفته شاهدان عینی، در جریان این حمله تعدادی از کارمندان دادگستری و نیروهای نظامی کشته و زخمی شدهاند.»
حالوش افزود: «افراد مسلح حملات خمپارهای شدیدی به ساختمان دادگستری انجام دادند و صدای انفجار و تیراندازی شدید شنیده میشد.»
این رسانه از شنیده شدن صدای چندین انفجار مهیب و تیراندازی ممتد از اطراف دادگستری زاهدان همخبر داد و به نقل از منابع محلی نوشت درگیریها از حوالی ساعت ۸:۵۰ صبح به وقت ایران آغاز شد.
به گزارش حالوش، برخی شاهدان از مشاهده دود و استقرار گسترده نیروهای امنیتی در محل خبر دادند و گفتند فضای امنیتی در اطراف ساختمان دادگستری تشدید شده است.
این رسانه افزود: «همزمان با حمله جیش العدل به ساختمان دادگستری، نیروهای امنیتی از بالای ساختمانی مجاور به سوی شهروندان اربابرجوع در داخل محوطه و قسمتهایی از ساختمان دادگستری اقدام به تیراندازی کور و بیهدف کردهاند.»
جیش العدل مسئولیت حمله را بر عهده گرفت
گروه «جیش العدل» با صدور بیانیهای مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت و از آن بهعنوان «بازوی عدالت» نام برد.
این گروه در بیانیه خود نوشت این حمله را در واکنش به «صدور احکام اعدام، بازداشت علمای اهل سنت، تخریب مساجد و خانههای مردم» از سوی قوه قضاییه جمهوری اسلامی انجام داده است.
به نوشته جیش العدل، در جریان این حمله سه تن از نیروهای این گروه کشته و شماری از کارکنان، قضات و نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی نیز کشته یا زخمی شدهاند.
جیش العدل در پایان این بیانیه، نسبت به تداوم حملات مشابه در آینده هشدار داده و از قضات و کارکنان دستگاه قضایی خواسته استان سیستان و بلوچستان را ترک کنند.
از پاییز سال ۱۴۰۱ و پس از جمعه خونین زاهدان و سرکوب اعتراضات مردمی در نمازهای جمعه متمادی در شهرهای مختلف استان سیستان و بلوچستان، برخی عوامل امنیتی و نظامی جمهوری اسلامی به دست افراد مسلح کشته شدهاند.
گروه «جیش العدل» پیشتر نیز مسئولیت برخی از این حملات علیه نیروهای امنیتی و نظامی جمهوری اسلامی را بر عهده گرفته بود.
جیش العدل که هم جمهوری اسلامی و هم آمریکا آن را «سازمانی تروریستی» خواندهاند، در سالهای گذشته حملاتی به مواضع سپاه پاسداران و نیروهای نظامی در استان سیستان و بلوچستان انجام داده است.
محمدصادق معتمدیان، استاندار تهران، چهارم مرداد با اشاره به کاهش چشمگیر منابع آبی استان اعلام کرد در حال حاضر ۶۲ درصد آب مصرفی تهران از منابع زیرزمینی تامین میشود؛ در حالیکه این نسبت ۱۰ سال پیش معکوس بود.
او با بیان اینکه میزان پرشدگی سدهای استان به ۱۳ درصد کاهش یافته، افزود بارشها نسبت به سال گذشته ۳۲ درصد و نسبت به میانگین بلندمدت بیش از ۴۳ درصد کمتر بوده است.
به گفته معتمدیان، الگوی مصرف آب در تهران نیز نگرانکننده است، بهطوری که ۶۳ درصد جمعیت، بیش از دو برابر حد استاندارد آب مصرف میکنند.
همزمان رسانههای ایران گزارش دادند برخی از فدراسیونهای مستقر در مجموعه ورزشی آزادی، با قطعی آب و برق مواجه شدهاند.
کارشناسان هشدار دادهاند تهران با تنش آبی شدید مواجه است و «مدیریت ناکارآمد» و «بیتوجهی به هشدارها»، بحران را تشدید کرده است. به گفته آنها، در صورت ادامه این روند، افت فشار، جیرهبندی و حتی قطع آب دور از انتظار نخواهد بود.
در حالی که گزارشها از قطع گسترده برق در نقاط مختلف ایران خبر میدهند، برخی نمایندگان مجلس نسبت به بروز یک بحران جدی در حوزه تامین انرژی هشدار دادهاند.
محمد رشیدی، عضو کمیسیون انرژی مجلس، گفت: «در بعضی مناطق کشور تا ۱۱ ساعت برق قطع میشود و با قطع برق، آب هم قطع میشود.»
پیمان فلسفی، نایبرییس کمیسیون کشاورزی مجلس، نیز اعلام کرد تنها راه عبور از بحران فعلی، کاهش ۲۰ درصدی مصرف آب از سوی مردم است.
او افزود: «۴۲ درصد از مصرف کل آب تهران مربوط به شرب و بهداشت میشود که ۸۰ درصدش دوباره تبدیل به پساب میشود و این واقعا بد است.»
در همین حال، خبرگزاری ایلنا گزارش داد عملکرد اعتبارات بخش آب این هفته با حضور مقامهای وزارت نیرو و سازمان برنامه و بودجه در مجلس بررسی خواهد شد.
در غیاب اقدامات فوری و ساختاری، آنچه باقی میماند، فشاری فزاینده بر دوش مردم، بیکاری فصلی، فرسایش زیرساختها، قطع مستمر آب و برق، و نارضایتی عمومی است؛ آن هم در تابستانی که هنوز به نیمه نرسیده، اما بار مصیبتش، کمر شهروندان را خم کرده است.
