قطع گسترده اینترنت در ایران، امکان ارتباط با مردم در داخل کشور را از بین برده است. در این شرایط اطلاعات دقیقی از شرایط شهروندان در وضعیت جنگی منتشر نمیشود و روایتهای حکومتی نیز برای افکار عمومی قابل اتکا نیست.
اینترنت در ایران از پنجشنبه ۲۹ خرداد عملا به طور کامل قطع شده است و امکان اطلاعرسانی مستقل درباره وضعیت موجود از سوی خبرنگاران و شهروند-خبرنگاران از بین رفته است.
شیرین عبادی، حقوقدان و برنده جایزه نوبل صلح، پنجشنبه با اشاره به اینکه بیش از ۱۲ ساعت است اینترنت در سراسر ایران تقریبا بهطور کامل قطع شده، در اینستاگرام خود نوشت: «این اتفاق نه فقط یک اختلال فنی، بلکه یک اقدام عامدانه و سازمانیافته از سوی جمهوری اسلامی است؛ آنهم در میانه حملات اسرائیل.»
او ادامه داد: «مردمی که باید آژیر خطر بشنوند، هشدار دریافت کنند، یا دستکم بتوانند عزیزانشان را خبر کنند، اکنون در تاریکی مطلق اطلاعاتی و امنیتی فرو رفتهاند.»
به گفته این برنده جایزه نوبل صلح، جمهوری اسلامی در حالی که حتی آژیر خطر را برای شهروندانش به صدا درنمیآورد، دست به قطع کامل اینترنت زده که تنها ابزار باقیمانده برای ارتباط، آگاهیرسانی و حتی نجات جان شهروندان است.
از سوی دیگر، اکنون ایرانیان ساکن خارج از کشور برای ارتباط با خانوادههای خود در داخل با موانع جدی روبهرو هستند و ادامه شرایط جنگی، فشار روانی ناشی از این قطع ارتباط را بر آنها تشدید کرده است.
عبادی با تاکید بر اینکه در دنیای امروز، قطع اینترنت به معنای «قطع اکسیژن جامعه» است، وضعیت ایران را به «جنایتی در دل جنایت» تشبیه کرد و گفت: «خفقانی که با موشک آغاز میشود، با سانسور به اوج میرسد. قطع اینترنت در این شرایط معنایی جز استقبال از کشتار مردم بیپناه ندارد.»
محدودیتهای اعمالشده بر اینترنت در ایران از سهشنبه ۲۷ خرداد شدت بیشتری گرفت.
در حالی که پلیس فتا علت این اختلال را «حملات سایبری» اعلام کرد، بسیاری از کاربران شبکههای اجتماعی بر این باورند که جمهوری اسلامی، عامدانه دسترسی شهروندان را به اینترنت آزاد محدود کرده تا مانع انتشار و گسترش اطلاعات واقعی درباره تحولات اخیر شود.
العربیه پنجشنبه ۲۹ خرداد نوشت تحلیلگران و شماری از مقامهای فعلی و پیشین آمریکا بر این باورند که تبدیل شدن این درگیری به یک کارزار طولانیمدت محتمل به نظر نمیرسد.
یک مقام ارشد پیشین آمریکا در این رابطه گفت: «این جنگ بیشتر در مقیاس چند روز خواهد بود تا چند ماه، و ایران مشکلات بیشتری نسبت به اسرائیل دارد.»
به گزارش العربیه، اسرائیل از نظر توان نظامی در موقعیت برتری قرار دارد؛ این کشور هم از ذخایر تسلیحاتی گستردهتری برخوردار است و هم از فناوریهای پیشرفتهتری بهره میبرد.
در مقابل، جمهوری اسلامی علاوه بر کمبود تجهیزات، پس از کشته شدن چندین فرمانده ارشد خود با بحران جدی در هماهنگی و مدیریت نظامی روبهرو شده است.
کاهش ذخایر سامانههای پدافند هوایی و موشکهای رهگیر آمریکا
در روزهای اخیر، نگرانیها در واشینگتن نسبت به کاهش ذخایر سامانههای پدافند هوایی و موشکهای رهگیر آمریکا بالا گرفتهاند. این تجهیزات یا به اسرائیل منتقل شدهاند یا از سوی نیروهای آمریکایی در منطقه برای دفع حملات موشکی و پهپادی جمهوری اسلامی مورد استفاده قرار گرفتهاند.
طی دو سال گذشته، ارتش آمریکا برای مقابله با حملات حوثیهای یمن در دریای سرخ، بخش قابل توجهی از مهمات خود را به کار گرفت. عملیاتی که منجر به مصرف حجم زیادی از موشکهای رهگیر آمریکایی از جمله SM-3 ،SM-2 و SM-6 شد.
در همین حال، تعهد واشینگتن به ارسال تسلیحات برای اوکراین در پی تهاجم روسیه، فشار بیسابقهای بر صنایع دفاعی آمریکا وارد کرده است.
راجر ویکر، رییس کمیته نیروهای مسلح سنای آمریکا، ۲۸ خرداد در جلسهای با حضور وزیر دفاع این کشور که برای بررسی بودجه پیشنهادی دولت در بخش دفاعی تشکیل شده بود، حضور یافت.
ویکر در این جلسه گفت: «این بحرانیترین لحظه برای امنیت ملی [آمریکا] از زمان جنگ جهانی دوم است. دیکتاتورهای افسارگسیخته و تهاجمی در حال پیشروی هستند و مهمتر از آن، ماهیت جنگ بهسرعت در حال دگرگونی است.»
او از لایحه بودجه پیشنهادی انتقاد کرد و هشدار داد این طرح، سرمایهگذاریهای راهبردی لازم را برای بازسازی زیرساخت صنایع دفاعی آمریکا در برنمیگیرد.
ظرفیت تسلیحاتی جمهوری اسلامی و اسرائیل
العربیه در ادامه گزارش خود نوشت برآوردها نشان میدهد جمهوری اسلامی حدود دو هزار موشک بالستیک در اختیار دارد که تاکنون حدود ۴۰۰ فروند آن را شلیک کرده است.
حکومت ایران همچنین از موشکهای کروز و پهپادهای ارزانقیمت برای فرسایش پدافند اسرائیل و آمریکا استفاده میکند.
مقامهای آمریکایی هشدار دادهاند ذخایر موشکهای رهگیر اسرائیل در حال کاهش است. این در حالی است که اسرائیل برای مقابله با تهدیدها به پشتیبانی واشینگتن نیاز دارد.
مایکل آیزنشتات، مدیر برنامه مطالعات نظامی و امنیتی در موسسه واشینگتن، به العربیه گفت اسرائیل با سرعت زیادی ذخایر دفاع موشکی خود را مصرف میکند اما توانایی این کشور در نابودسازی پرتابگرهای موشک جمهوری اسلامی موجب شده تهدیدات تا حدی مهارپذیرتر شوند.
او هشدار داد تهران ممکن است در چنین شرایطی دامنه درگیری را به جبهههای دیگری گسترش دهد تا با افزایش فشار بر آمریکا و اسرائیل، آنها را وادار به پایان جنگ کند.
از زمان آغاز حملات اسرائیل به مواضع جمهوری اسلامی در ایران در جمعه ۲۳ خرداد، ارتش اسرائیل روزانه عملیات گستردهای را علیه اهدافی استراتژیک به اجرا گذاشته است.
به گزارش نشریه تلگراف، این حملات تنها برای رهبری جمهوری اسلامی نگرانکننده نیست و مسکو نیز از فروپاشی سریع امکانات دفاع هوایی متحد استراتژیک خود نگران است؛ تجهیزاتی که بخش قابل توجه آن از سوی روسیه تامین شده بود.
حملات اولیه اسرائیل ترکیبی از اقدامات زمینی، حملات موشکی دوربرد و استفاده از ۲۰۰ جنگنده از نوع اف-۳۵، اف-۱۶ و اف-۱۵ آمریکایی بود که با موفقیت پرتابگرهای موشکهای زمین به هوا، پایگاههای نظامی، کارخانههای مهماتسازی و تاسیسات هستهای جمهوری اسلامی را هدف قرار داد.
عملیات هوایی که با طی مسافت رفت و برگشت، حدود سه هزار و ۲۰۰ کیلومتر است و سوخترسانی هوایی بر فراز سوریه انجام میشود.
برتری هوایی کامل اسرائیل
فرانسیس توسا، تحلیلگر مستقل دفاعی، با اشاره به اینکه تاکنون هیچ هواپیمایی از اسرائیل سرنگون نشده و سامانههای روسی جمهوری اسلامی ناتوان از متوقف کردن نیروی هوایی اسرائیل بودهاند، به تلگراف گفت: «اسرائیل عملا برتری هوایی کامل دارد و ایران نمیتواند برای جلوگیری از آنچه آنها میخواهند از هوا انجام دهد، هیچ کاری صورت دهد.»
به گفته این تحلیلگر دفاعی، آخرین بار که چنین برتری هوایی کاملی مشاهده شده است، مربوط به عملیات اسرائیل در جنگ شش روزه ۱۹۶۷ بود و پیش از آن نیز نیروهای متفقین در سال ۱۹۴۴ بر فراز آلمان چنین کنترلی بر آسمان داشتند.
توسا افزود: «شما با سامانه دفاع هوایی و موشکی یکپارچهای سر و کار دارید که در عرض ۷۲ ساعت سرنگون شد. اکنون پهپادهای اسرائیل در روز روشن و بدون هیچ مانعی بر فراز آسمان تهران پرواز میکنند.»
آشکار شدن نقاط ضعف
از نظر تحلیلگران دفاعی، این رویداد نشانه دیگری است از اینکه سامانههای دفاع هوایی ساخت روسیه آنچنان که ادعا میشد قدرتمند نیستند.
نشانههایی از این ضعف پیش از این در اوکراین نیز مشاهده شده بود.
اوکراین توانسته است موشکهای «استورم شدو» بریتانیایی را صدها کیلومتر به داخل خاک روسیه پرتاب کند و اهداف مهمی را مورد حمله قرار دهد.
این موفقیت، پرسشهایی جدی درباره کارایی واقعی سامانههای دفاعی روسیه ایجاد کرده است.
دفاع هوایی ایران بر مجموعهای از تسلیحات بومی و خارجی متکی بود.
این سامانه شامل رادارهای مختلف، جنگندههای ساخت داخل و پرتابگرهای موشک زمین به هوا بود.
جمهوری اسلامی همچنین از تعدادی جنگنده «اف-۱۴ تامکت» استفاده میکرد که قبل از انقلاب ۱۳۵۷ از آمریکا خریداری شده بودند.
تسلیحات بومی ایران شامل پرتابگرهای موشک متحرک «باور-۳۷۳» و «۱۵ خرداد» بود. روسیه نیز دفاع موشکی متحرک «اس-۳۰۰» دوربرد و سامانه رادار «رزونانس-انای» را در اختیار تهران قرار داده بود.
سامانه رادار روسی برای شناسایی جتهای رادارگریز و موشکهای بالستیک در فاصله صدها کیلومتری طراحی شده است. با این حال، تمام این تجهیزات در برابر حملات هماهنگ اسرائیل ناکارآمد بودند.
تاثیر بر فروش تسلیحات روسیه
جیمز بلک از یک موسسه تحقیقاتی اروپا در این خصوص به تلگراف گفت: «حملات اخیر اسرائیل به ایران محدودیتهای دفاع هوایی این کشور را در برابر حملات هماهنگ هوایی هواپیماهای ساخت غرب از جمله جتهای اف-۳۵ آشکار کرد.»
بلک افزود که انتظار میرود کشورهای اروپایی تا سال ۲۰۳۰ بیش از ۴۰۰ فروند جت جنگنده اف-۳۵ در پایگاههای هوایی سراسر قاره مستقر کنند.
جاستین کرامپ، فرمانده سابق ارتش بریتانیا و کارشناس جنگ هوایی، در این باره گفت که اکثر کشورهای عضو پیمان نظامی آتلانتیک شمالی (ناتو)، سالها این باور را داشتند که سامانه دفاع هوایی روسیه آنقدر قدرتمند است که در صورت بروز جنگ، قادر است نیروهای ناتو را هفتهها یا ماهها از آسمان این کشور دور نگه دارد.
اما به گفته کرامپ این تصور اکنون در حال تغییر است و شکست سامانههای دفاعی روسیه در ایران گمانهزنیهای جدی درباره واقعی بودن ادعاهای مسکو ایجاد کرده است.
این موضوع تنها از نظر نظامی مهم نیست بلکه میتواند بر بازار جهانی فروش تسلیحات روسیه نیز تاثیر منفی بگذارد که در این صورت، چین احتمالا بیشترین سود را خواهد برد.
به باور کرامپ، اگر کشورها به نتایج اخیر نگاه کنند و به این نتیجه برسند که تجهیزات روسی آنطور که تبلیغ میشود عمل نمیکند، بسیاری از آنها ممکن است سراغ پیشنهادات چین بروند.
روسیه سالها به کشورهایی مانند چین، هند، پاکستان، ویتنام و ایران تسلیحات فروخته است اما اکنون این بازار در خطر است.
شورای هماهنگی تشکلهای صنفی فرهنگیان ایران در بیانیهای حمله اسرائیل را محکوم کرد و در عین حال، «سیاستهای ماجراجویانه و تنشزای حاکمیت جمهوری اسلامی» را «ریشه این بحران» دانست.
در این بیانیه آمده است: «تصمیمگیریهای غیرشفاف، عاری از عقلانیت و بدون مشارکت مردم، از جمله پیگیری برنامههایی که به بهانههای مختلف به تنشهای منطقهای دامن زدهاند، زندگی میلیونها ایرانی، بهویژه فرودستان را به ورطه فاجعه کشانده است.»
این شورا افزود: «ما از هرگونه سیاست جنگافروزانه، چه از سوی حاکمیت ایران و چه از سوی دیگر دولتهای منطقه، برائت میجوییم و اعلام میکنیم که جنگ نه نعمت است و نه فرصت، بلکه نکبت و فلاکتی است که قربانیان اصلی آن مردم عادی، کودکان، زنان و غیرنظامیان هستند.»
دادخواهان ایران: خطر بزرگ، فراموشی ریشه فاجعه و بازتولید استبداد است
گروه «دادخواهان ایران» در بیانیهای هشدار داد «حمله ویرانگر اسرائیل» و «ماجراجوییهای هستهای و منطقهای جمهوری اسلامی» پای کشور را به جنگ کشانده و مردم ایران در میانه «بمباران بیرونی و سرکوب درونی» گرفتار آمدهاند.
این گروه تاکید کرد: «مردم ایران دشمن کشورهای دیگر نیستند بلکه قربانی تبلیغات و سیاستهای تجاوزکارانه نظام حاکم هستند. خطر بزرگ، فراموشی ریشه فاجعه و بازتولید استبداد است. ما همه نیروهای آزادیخواه را به همبستگی برای ساخت حاکمیتی مردمی و نظارتپذیر فرا میخوانیم.»
دادخواهان ایران نسبت به تداوم اقدامات سرکوبگرانه حکومت هشدار داد: «تاریخ نشان داده جمهوری اسلامی هر شکست بیرونی را با خونریزی در داخل جبران میکند و با پروندهسازیهایی نظیر اتهام "جاسوسی"، شهروندان بیگناه را پای چوبه دار میبرد. جان هزاران زندانی سیاسی در ایران در خطر است.»
این گروه چهار خواسته خطاب به جامعه جهانی مطرح کرد و افزود: «جمهوری اسلامی را نماینده ایرانیان ندانید؛ این رژیم مشروعیت ندارد. صدای مردم ایران را از میلیونها آزادیخواه بشنوید، نه از حاکمان. هر گونه حمایت مالی و سیاسی از نهادهای این رژیم را متوقف کنید. برای مهار خشونت نظام و جلوگیری از گسترش فاجعه بکوشید؛ هدف، توقف جنگ و گذار به حکومتی برآمده از خواست مردم ایران است.»
سه زندانی زن سیاسی: مردم با حضور خود در مقابل جنگطلبان و حاکمان بایستند
آنیشا اسداللهی، ناهید خداجو و نسرین خضرجوادی، زندانیان سیاسی بند زنان زندان اوین، در نامهای با تاکید بر ضرورت پایان هرچه سریعتر جنگ، از ایرانیان خواستند «در مقابل جنگطلبان قدرت و حاکمان، با نیروی مردم و حضور خود» خواهان اتمام جنگ شوند.
در این نامه آمده است: «قربانیان اصلی چنین جنگهایی مردم خواهند بود که کوچکترین نقشی در به وجود آوردن جنگ ندارند. بدون شک مردم ایران و دیگر کشورها خواهان جنگ نیستند، چراکه جنگهای خانمانسوز و ویرانگر تحمیلی حکومتها، هستی و جان هزاران انسان بیدفاع و بیپناه را خواهد گرفت و زندگیشان را به قهقرا میکشاند.»
اسداللهی، خداجو و خضرجوادی افزودند «بهعنوان گروگانهای حکومتی در زندانهای شهرهای ایران بدون هیچ امکان دفاع از خود پشت درهای آهنین متعدد» در اسارت به سر میبرند اما همچنان نگران سرنوشت مردم ایران هستند.
یک مقام نظامی اسرائیل پنجشنبه ۲۹ خرداد گفت در جریان شلیک دهها موشک از ایران، علاوه بر بیمارستان سوروکا، چند مرکز غیرنظامی نیز در جنوب اسرائیل مورد اصابت قرار گرفتند.
در پی این حملات، رسانههای اسرائیلی از تخلیه کامل بیمارستان سوروکا خبر دادند.
به گزارش رادیو ارتش اسرائیل، در آخرین دور از حملات جمهوری اسلامی، ۳۰ موشک بهسوی اسرائیل شلیک شد.
بنا بر اعلام سرویس امداد و نجات اسرائیل، حمله موشکی اخیر حکومت ایران دستکم ۷۰ زخمی برجای گذشته است.
یوآو کیش، وزیر آموزش اسرائیل نیز خبر داد در حمله اخیر جمهوری اسلامی، یک مهدکودک هدف قرار گرفته و آسیب دیده است.
در سوی مقابل، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در اطلاعیهای پس از عملیات موشکی اعلام کرد موج چهاردهم حملات به «اهداف راهبردی در اسرائیل» با موفقیت به انجام رسید.
واکنشهای گسترده در اسرائیل به هدف قرار گرفتن بیمارستان سوروکا
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، پنجشنبه ۲۹ خرداد هشدار داد این کشور «بهای حمله به بیمارستان را از دیکتاتورهای تهران» خواهد گرفت.
گیدون سعار، وزیر امور خارجه اسرائیل نیز در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس حکومت ایران را به «ارتکاب جنایات جنگی» متهم کرد و گفت: «رژیم ایران عمدا غیرنظامیان را هدف قرار میدهد.»
یسرائیل کاتز، وزیر دفاع اسرائیل، در واکنش به حملات موشکی جمهوری اسلامی گفت: «دیکتاتور ترسو و بزدل ایران در اعماق پناهگاه مستحکم خود نشسته و بهطور عمدی بهسوی بیمارستانها و ساختمانهای مسکونی در اسرائیل شلیک میکند.»
او افزود: «این اقدامات از وخیمترین انواع جنایات جنگی هستند و خامنهای باید بابت جنایاتش پاسخگو باشد ... به ارتش دستور داده شده تا حملات به اهداف استراتژیک در تهران را تشدید کند تا رژیم آیتالله بیثبات شود و تهدید علیه اسرائیل از بین برود.»
وزیر بهداشت اسرائیل نیز با انتقاد از «اقدام تروریستی» جمهوری اسلامی در حمله به یک مرکز درمانی گفت حکومت ایران از «خط قرمز» اسرائیل عبور کرده است.
اما قطع اینترنت در ایران برای ایرانیان مقیم خارج از کشور نیز چالشبرانگیز بوده و ارتباط آنها را با خانواده و نزدیکانشان با اختلال جدی روبهرو کرده است.
یک کاربر در همین رابطه در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «هیچ چیزی بدتر از بیخبری از خانواده نیست. من [از ناراحتی] دو ساعت بیشتر نخوابیدم ... اینترنت را قطع کردند. فقط داداشم با فیلترشکن بهزور وصل میشود. در اوکراین وسط جنگ اینترنت هست، ایران نیست.»
کاربر دیگری با نام زهرا نوشت: «خانواده من نت ندارند. باز یک عده دارند. شنیدم سراسری قطع شده. کاش یکی ما را از نگرانی در میآورد.»
یک کاربر هم با نام میلاد گفت: «چند ساعت است با خانواده صحبت نکردهام. دارم دیوانه میشوم.»
جمهوری اسلامی پیشتر نیز از قطع اینترنت بهعنوان ابزاری برای سرکوب استفاده کرده بود.
در جریان اعتراضات آبان ۹۸ که به کشته شدن بیش از هزار و ۵۰۰ نفر انجامید، دسترسی مردم ایران به شبکه جهانی برای چند روز بهطور کامل قطع شد.
همچنین در جریان خیزش «زن، زندگی، آزادی»، در مقاطع مختلف بسیاری از مناطق کشور با قطع یا محدودیت شدید اینترنت مواجه شدند.
افزایش اعتراضها به نقش حکومت در محدودسازی اینترنت
ایرانیان خارج از کشور در پیامهای خود در شبکههای اجتماعی، جمهوری اسلامی را عامل و مقصر اصلی قطع اینترنت در کشور معرفی کردند.
کاربری به نام هاله در ایکس نوشت تنها دلخوشی مردم در این «بزنگاه سخت» تنها «یک پیام کوتاه» بود و قطع اینترنت نشان میدهد «ذرهای انسانیت، وجدان و شرف» در وجود مقامهای جمهوری اسلامی دیده نمیشود.
کاربر دیگری هم نوشت: «قطع اینترنت و بیخبری پشتش از وضعیت خانوادههایمان آخرین خیانتی است که جمهوری اسلامی دارد به انسانیت میکند. توی بیخبری چه خیری برای شما هست؟»
یک کاربر هم گفت: «کم دق به ما دادید این چند روز با بستن پروازها، حالا اینترنت را هم قطع کنید تا رسما بیخبر بشویم از خانوادههایمان.»
از سوی دیگر حساب کاربری وزارت امور خارجه اسرائیل به زبان فارسی، ۲۷ خرداد با انتشار پستی در ایکس از اقدام حکومت ایران در قطع گسترده اینترنت انتقاد کرد.
در این پست آمده است: «قطع کردن اینترنت مردم ایران نقض آزادی بیان نیست؟»
