انتشار گزارشهایی درباره احتمال اقدام دونالد ترامپ برای جایگزین کردن نام «خلیج فارس» با واژههای «خلیج عربی» یا «خلیج عربستان»، موجی از واکنشهای اعتراضی در شبکههای اجتماعی فارسیزبان به همراه داشت و بسیاری از کاربران آن را «تحریف تاریخ و توهین به هویت ملی» توصیف کردند.
خبرگزاری آسوشیتدپرس شامگاه سهشنبه ۱۶ اردیبهشت در گزارشی به نقل از دو مقام آمریکایی نوشت رییسجمهوری آمریکا قصد دارد هفته آینده در جریان سفرش به عربستان سعودی اعلام کند که آمریکا از این پس خلیج فارس را «خلیج عربی» یا «خلیج عربستان» خواهد نامید.
شبکه خبری سیانان نیز چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت در گزارشی به نقل از دو مقام دولت آمریکا تایید کرد ترامپ در حال برنامهریزی برای استفاده از نام «خلیج عربی» یا «خلیج عربستان» به جای خلیج فارس است.
این دو مقام دولت آمریکا به سیانان گفتند انتظار دارند این خبر در جریان سفر هفته آینده به خاورمیانه و بازدید ترامپ از عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی، اعلام شود.
واکنشها در فضای مجازی
بسیاری از کاربران ایرانی در رسانههای اجتماعی ایکس، اینستاگرام، تیکتاک و شبکههای دیگر، مخالفت خود را با چنین تصمیمهایی اعلام کرده و به انتشار تصاویری از نقشهها و اسناد تاریخی درباره پیشینه نام این پهنه آبی محصور در مرزهای جنوبی ایران پرداختند.
توماج صالحی: تغییر نام خلیج فارس، هویت تمام ایرانیان را تهدید میکند
توماج صالحی، رپر معترض و از زندانیان سیاسی پیشین، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «تغییر نام خلیج فارس، تحریف تاریخ و انکار واقعیت است.»
او این مساله را ملی خواند و گفت ایرانیان فارغ از گرایشهای سیاسی، در این موضوع یکصدا و متحدند.
صالحی در این پست نوشت: «اقدام دولت ترامپ هویت تمام ایرانیان را تهدید میکند و به نظر میرسد از یک خطای بنیادی ناشی میشود: ناتوانی در تمایز میان مردم ایران و جمهوری اسلامی.»
او از همه کشورهای جهان خواست که به حقوق تاریخی ایران احترام بگذارند و از تلاشهای جهانی برای حفظ نام «خلیج فارس» حمایت کنند.
حامد اسماعیلیون: ایران و خلیج فارس برخلاف عمر مستبدان برقرار خواهند ماند
حامد اسماعیلیون، از دادخواهان هواپیمای اوکراینی که همسر و دخترش را در شلیک سپاه پاسداران به این هواپیما از دست داد، با اشاره به گزارش آسوشیتدپرس در اینستاگرام نوشت: «این خبر ایرانیان را مصرتر میکند تا بدانند تنها آنها هستند که به عمر حکومتهای جنایتکاری چون جمهوری اسلامی پایان خواهند داد.»
او در این پست نوشت: «نامهنگاری نمایشی با علی خامنهای از یک سو و قصد تغییر نام خلیجِ فارس از سوی دیگر بخشی از مردم را به حمایت از ایدئولوژیهای سرکوبگر جمهوری اسلامی سوق میدهد؛ بیش از آنکه کمکی به پایان عمر دیکتاتور باشد.»
اسماعیلیون ادامه داد: «حکومت اسلامی کار را به جایی رسانده است که تاریخ ایران به تاراج هر تازه از راه رسیدهای برود. تاریخ با رییسجمهورهای آمریکا آغاز نمیشود و با آن پایان نمییابد ... ایران و خلیج فارس برخلاف عمر مستبدان برقرار خواهند ماند.»
خلیج فارس، اعتبار حوزه تمدنی ایران است
تقی رحمانی، فعال سیاسی و مدنی نیز در واکنش به این موضوع در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «خلیج فارس، خلیج فارس است. این نام ریشه تاریخی، ریشه فرهنگی و اقتصادی و حتی سیاسی دارد.»
رحمانی افزود که خلیج فارس نامی «تاریخی» است که نشان از «اعتبار حوزه تمدنی ایران» دارد.
او تاکید کرد که این نام را زمانه در طی قرنها به این خلیج داده است.
محسن سازگارا: چاقوهای ترامپ دسته ندارد
محسن سازگارا، فعال سیاسی و عضو شورای مدیریت گذار، در مصاحبه با ایراناینترنشنال گفت باید تا دوشنبه و زمانی که ترامپ وعده اعلام یک خبر مهم را داده، صبر کرد.
او گفت که از وقتی ترامپ پشت میز رییسجمهوری نشسته است، «۱۰ تا چاقو» ساخته اما هیچ کدام دسته نداشته است.
واکنش مقامهای جمهوری اسلامی
در تهران عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، در واکنش به گزارش آسوشیتدپرس درباره تصمیم احتمالی ترامپ، آن را اقدامی «سیاسی و شدیدا توهینآمیز» خواند.
عراقچی در حساب ایکس خود هشدار داد که این اقدام با واکنش تند جهانی از سوی ایرانیان مواجه خواهد شد و افزود: «بیایید امیدوار باشیم شایعات پوچی که درباره خلیج فارس پخش میشود، چیزی بیش از یک کمپین دروغپراکنی از سوی "جنگجویان همیشگی" برای خشمگین کردن و تحریک ایرانیان در سراسر جهان نباشد.»
او با خطاب قرار دادن حساب ایکس ترامپ نوشت مطمئن است رییسجمهوری آمریکا میداند نام خلیج فارس «قرنها قدمت دارد و از طرف همه نقشهنگاران و نهادهای بینالمللی به رسمیت شناخته شده است و حتی تا همین اواخر دهه ۱۹۶۰ توسط همه رهبران منطقه در ارتباطات رسمی خود استفاده میشد».
ظریف: تغییر نام خلیج فارس هر ایرانی را با هر گرایشی به خشم میآورد
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه دولت حسن روحانی در واکنش به موضوع تغییر احتمالی نام خلیج فارس به «خلیج عربی» گفت که آنچه پیرامون «استفاده از این نام ساختگی» شنیده میشود، «هر ایرانی میهندوست از هر گرایشی را به خشم میآورد».
او گفت: «برای ایران، به جهانیان و ساکنان کاخ سفید نشان خواهیم داد که ایرانیان، همراه و همزبان، این سوداگری کوتهبینانه را برنمیتابند.»
ظریف افزود: «شاید فردا برای این همبستگی میهنی دیر باشد.»
آنچه ترامپ نمیتواند انجام دهد
به نوشته آسوشیتدپرس، ترامپ میتواند نام خلیج فارس را برای مقاصد رسمی ایالات متحده تغییر دهد اما نمیتواند تعیین کند که دیگر کشورها چه نامی بر آن بگذارند.
دولت ایران در سال ۲۰۱۲ تهدید کرده بود از گوگل به دلیل حذف برچسب خلیج فارس از نقشههایش شکایت خواهد کرد.
در نسخه آمریکایی گوگل مپس، این پهنه آبی به صورت Persian Gulf (Arabian Gulf) ثبت شده، در حالی که نام این خلیج در اپل مپس فقط «خلیج فارس» درج شده است.
سازمان بینالمللی هیدروگرافی که آمریکا یکی از اعضای آن است، وظیفه دارد تمام دریاها، اقیانوسها و آبهای قابل کشتیرانی جهان را بهطور یکنواخت بررسی و نامگذاری کند اما در مواردی، کشورها یک پهنه آبی یا نشانه جغرافیایی مشترک را با نامهای متفاوتی در اسناد داخلی خود ثبت میکنند.
حائری چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت در نامهای از زندان قزلحصار با عنوان «قتل سیستماتیک نبی بیاتی، زندانی افغانستانی در قزلحصار»، خطاب به غلامحسین محسنی اژهای، رییس قوه قضاییه جمهوری اسلامی نوشت: «هیچ نمایندهای از سوی قوه قضاییه برای بررسی موضوع به زندان اعزام نشده و این بیتفاوتی در عمل به معنای تایید قتل یک زندانی است.»
این زندانی سیاسی با اشاره به روشن بودن قوانین مربوط به اعتصاب غذا برای زندانیان، افزود: «نه فقط قوانین رعایت نشد، بلکه حتی اصول انسانی اولیه زیر پا گذاشته شد. اعتصاب غذا، آخرین راه انسانیست که دیگر راهی برای احقاق حق خود نمییابد. این صداها را باید شنید نه خاموش کرد.»
او اضافه کرد: «چگونه است که در این سرزمین جان انسان تا این اندازه بیارزش شده؟ چگونه است که مرگ قابل پیشگیری یک زندانی، با چنین آرامشی نادیده گرفته میشود؟»
بسیاری از زندانیان در ایران بهناچار از اعتصاب غذا بهعنوان آخرین راه برای رسیدن به خواستههایشان استفاده میکنند و جان خود را به خطر میاندازند. آنها اغلب در اعتراض به برآورده نشدن مطالبات خود، از جمله تاخیر در رسیدگی به پرونده و مراعات نشدن حقوقشان بهعنوان زندانی، دست به اعتصاب میزنند.
مرگ در پی اعتصاب غذای اعتراضی
حائری در نامه خود اعلام کرد که بیاتی هفته گذشته همراه با سه همبند دیگرش به اتهام مشارکت در یک درگیری از سالن ۱۹ واحد چهار زندان قزلحصار به اتاق موسوم به «دربسته» منتقل شد.
این زندانی سیاسی با اشاره به اینکه هنگام بازگشت از ملاقات آنها را در همان محل دیده و پیگیر وضعیتشان شده است، نوشت: «مسئولان وقت وعده دادند که بهزودی به بند خود یا بندی دیگر در همان واحد منتقل میشوند اما با دخالت فردی بهنام اسماعیل فرجنژاد، یکی از معاونان موسوم به "سلامت"، این وعده زیر پا گذاشته شد.»
این فعال حقوق بشر با بیان اینکه این چهار زندانی در ادامه به واحد یک زندان قزلحصار منتقل شدند که شلوغترین و پرتنشترین واحد زندان است و فرستادن اتباع خارجی به آن برخلاف آییننامه داخلی زندانهاست، افزود: «بیاتی این تصمیم را ناعادلانه و توهینآمیز میدانست و صراحتا اعلام کرد اگر در این مکان نگه داشته شود، اعتصاب غذای خشک خواهد کرد و حتی لب به آب نخواهد زد.»
حائری با بیان اینکه معاون سلامت زندان با پوزخند و جملهای توهینآمیز به بیاتی گفته بود «فوقش میمیری، به درک!»، نوشت: «سپس دستور داد او را نه در داخل اتاق، بلکه در راهروی بند ۹ واحد یک که محل تردد عمومی زندانیان است مستقر کنند.»
او در ادامه نوشت: «بیاتی چهار روز بعد، در حالی که هیچکس سراغی از او نگرفته بود، در تنهایی مطلق جان سپرد. این یک مرگ عادی نبود. این یک قتل بود.»
نقض فاحش حقوق بشر در زندانهای جمهوری اسلامی
حائری در بخش دیگری از نامه خود به اژهای یادآوری کرد که در سالهای اخیر، بارها با نوشتن نامههای سرگشاده و از طریق مکاتبات خصوصی با مسئولان، درباره نقض فاحش حقوق بشر در زندانهای جمهوری اسلامی، بهویژه درباره «حق حیات» زندانیان هشدار داده است.
او اضافه کرد: «از ساسان نیکنفس تا امیرحسین حاتمی، فهرست قربانیان این سیستم بیپایان است. در برابر این هشدارها، آنچه نصیب من شده صرفا پروندهسازیهای مکرر و حبس بوده است.»
این فعال حقوق بشر به رییس قوه قضاییه هشدار داد در صورتی که این بار اقدامی برای پیگیری مرگ بیاتی انجام نشود و خود او با پروندهسازی هدف پیگرد قرار بگیرد، مخاطب نامههای بعدیاش نهادهای بینالمللی مدافع حقوق بشر خواهند بود.
او در پایان خواستار اعزام فوری «هیئتی مستقل، مسئول و دارای اختیار از خارج از ساختار زندان»، برای بررسی «جنایت» صورت گرفته در زندان قزلحصار و برخورد قاطع با عاملان آن شد و نوشت: «هرگونه بیتوجهی به این خواسته، بیتردید جایگاه قوه قضاییه را نزد افکار عمومی در داخل و خارج، بیش از پیش تضعیف خواهد کرد.»
حائری از اردیبهشت ۱۴۰۲ دوران محکومیت خود را در زندان قزلحصار کرج میگذراند و از آن زمان به دلیل فعالیتهای حقوق بشریاش در ایام حبس، با پروندهسازی دیگری نیز مواجه شده است.
او آبان ۱۴۰۳ اعلام کرد حکم زندانش به شش سال و سه ماه افزایش یافته و پنهانسازی این حکم از سوی دادگاه انقلاب به مدت یک سال، در راستای ایجاد اخلال در روند اعاده دادرسی و جلوگیری از آزادی احتمالیاش انجام شده است.
