دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، در گفتوگو با نشریه تایم در پاسخ به پرسشی درباره احتمال دیدارش با علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی یا مسعود پزشکیان، رییسجمهوری ایران، گفت که حاضر است با آنها دیدار کند.
تایم جمعه پنجم اردیبهشت و در حالیکه قرار است سومین دور گفتوگوهای جمهوری اسلامی و ایالات متحده فردا (ششم اردیبهشت) برگزار شود، مصاحبهای با رییسجمهوری آمریکا را منتشر کرد که در بخشی از آن به موضوع مذاکرات با حکومت ایران پرداخته شده است.
ترامپ در این گفتوگو که دوم اردیبهشت انجام شده است، نقش جمهوری اسلامی در حمله هفتم اکتبر ۲۰۲۳ حماس به اسرائیل را برجسته کرد و در پاسخ به پرسشی راجع به درگیریها در غزه گفت: «ایران در زمان من ورشکسته بود اما او [جو بایدن] اجازه داد دوباره ثروتمند شود.»
ترامپ در پاسخ به این سوال که آیا نقش جمهوری اسلامی در حمله به اسرائیل از حماس بیشتر بوده، گفت: «در آن زمان [دور اول ریاست جمهوری من]، هیچ پولی به حماس نمیرسید. هیچ پولی برای حزبالله هم نبود. اصلا پولی وجود نداشت. ایران در دوران من ورشکسته بود ... [ایرانیها] به حماس گفتند که هیچ پولی دریافت نخواهند کرد اما وقتی بایدن آمد و همه تحریمها را برداشت، [ایران] دوباره شروع به تامین مالی تروریسم کرد؛ از جمله حماس. حماس عملا از کار افتاده بود. حزبالله هم همینطور. من دولت بایدن را مقصر میدانم چون اجازه داد ایران بدون رسیدن به توافق، دوباره وارد میدان شود.»
او در پاسخ به این سوال که آیا حاضر است با رییسجمهوری یا رهبر جمهوری اسلامی دیدار کند، گفت: «البته!»
ترامپ: اگر توافق نشود، خودم پیشگام حمله به ایران میشوم
رییسجمهوری آمریکا در ادامه ضمن رد این خبر که او جلوی اسرائیل برای حمله به تاسیسات هستهای ایران را گرفته است، در پاسخ به این سوال تایم که آیا نگران نیست نتانیاهو او را به جنگ بکشاند، گفت: «نه! البته ممکن است او [نتانیاهو] وارد جنگ شود اما ما به زور وارد نخواهیم شد.»
ترامپ ضمن تاکید بر اینکه با اجبار وارد جنگ نخواهد شد، تصریح کرد: «من ممکن است با میل خودم وارد شوم؛ اگر نتوانیم به توافق برسیم. اگر توافقی حاصل نشود، خودم پیشگام [حمله نظامی] خواهم بود.»
اظهارات ترامپ درباره احتمال دیدار با مقامهای ارشد جمهوری اسلامی و تهدید به حمله نظامی در صورت شکست مذاکرات، در حالی مطرح شده که طی هفتههای اخیر، تحرکات دیپلماتیک میان تهران و واشینگتن شدت گرفته است: ایران و آمریکا فردا سومین دور گفتوگوهای دوجانبه را برگزار میکنند
همزمان با این تحرکات، گزارشها حاکی از آن است که اسرائیل نیز سناریوهای مختلف حمله محدود به تاسیسات اتمی ایران را در دست بررسی دارد.
مقامهای اسرائیلی در هفتههای اخیر بارها تاکید کردهاند در صورت شکست روند دیپلماتیک، اقدام نظامی علیه برنامه هستهای جمهوری اسلامی را منتفی نمیدانند.
در چنین فضایی، اظهارات ترامپ درباره آمادگی برای پیشگامی در حمله نظامی به ایران، فشارها بر تهران را بیش از پیش افزایش میدهد که این امر میتواند بر آینده مذاکرات پیش رو تاثیر بگذارد.
کمیته تحقیق روسیه، نهاد اصلی تحقیقات جنایی فدرال این کشور، جمعه پنجم اردیبهشت تایید کرد ژنرال یاروسلاو موسکالیک در جریان یک انفجار در مسکو کشته شده است.
سوتلانا پترنکو، سخنگوی این کمیته، در توضیحی درباره این ترور گفت: «یک دستگاه خودروی فولکسواگن گلف پس از آنکه یک بمب دستساز حاوی ساچمه در آن ترکید، منفجر شد.»
رسانههای روسیه پیش از این گزارش داده بودند یک افسر ارشد ارتش این کشور، در پی انفجار یک خودرو در شهر بالاشیخا در منطقه مسکو کشته شده است.
موسکالیک، فرد کشته شده، معاون اداره عملیات اصلی ستاد کل نیروهای مسلح روسیه بوده است.
رسانه «بازا» که به نهادهای امنیتی روسیه نزدیک است، گزارش داد که بمب در خودرویی پارکشده کار گذاشته شده و از راه دور و زمانی منفجر شده که این افسر از کنار آن عبور میکرده است.
تکرار ترور مقامهای امنیتی روسیه
پیش از این و چند ماه پیش نیز یک مقام نظامی روسیه ترور شد. ایگور کیریلوف، فرمانده روس، که متهم به استفاده از تسلیحات شیمیایی در اوکراین بود، صبح سهشنبه ۲۷ آذر ۱۴۰۳ (به وقت محلی)، همراه دستیارش بر اثر انفجار یک بمب جاسازی شده در اسکوتری برقی، مقابل ساختمانی مسکونی در خیابان ریازانسکی پروسپکت کشته شد. اوکراین مسئولیت این ترور را بر عهده گرفت.
محل این ترور در حدود هفت کیلومتری جنوب شرقی کاخ کرملین بود.
پس از این حادثه، دیمیتری مدودف، معاون رییس شورای امنیت روسیه، گفت که رهبری کییف با «انتقام قریبالوقوع» مواجه خواهد شد.
به گفته مدودف، اوکراین با درک اجتنابناپذیر شکست نظامی خود، «حملات ناجوانمردانه و نفرتانگیزی» را در شهرهای روسیه انجام میدهد.
بازداشت یک ازبکستانی پس از ترور کیریلوف
سرویسهای امنیتی اوکراین در همان روز ترور کیریلوف اعلام کردند در از بین بردن این فرمانده نیروهای پدافند رادیو هستهای، شیمیایی و بیولوژیکی روسیه نقش داشتند.
یک روز پیش از این انفجار و در ۲۶ آذر، دادستانهای اوکراینی کیریلوف را به طور غیابی به استفاده از سلاحهای شیمیایی ممنوعه در این کشور متهم کردند.
در همین روز، سرویس امنیت روسیه اعلام کرد یک مرد ۲۹ ساله اهل ازبکستان را که «برای اوکراین کار میکرد»، به اتهام ترور فرمانده روس بازداشت کرده است.
خبرگزاری رسمی سوریه (سانا)، به نقل از یک منبع وزارت دفاع این کشور گزارش داد که مواضع ارتش سوریه در منطقه القصیر در استان حمص، نزدیک مرز لبنان، هدف گلولهباران توپخانهای حزبالله لبنان قرار گرفت.
در بیانیه وزارت دفاع سوریه درباره این حمله آمده است: «نیروهای ما بلافاصله منابع آتش را هدف قرار دادند.»
این بیانیه افزود: «ما با ارتش لبنان در تماس هستیم تا این حادثه را ارزیابی کنیم و به درخواست ارتش لبنان، هدفگیری منابع آتش را متوقف کردیم.»
حمله پهپادی به روستای مرزی
به گزارش خبرگزاری رسمی لبنان در حمله پهپادی به روستای مرزی «حوش السید علی» در منطقه هرمل، هشت پناهجوی سوری زخمی شدند و به بیمارستان منتقل شدند.
در این گزارش آمده است پهپاد حامل مواد منفجره در این روستا منفجر شده است.
همچنین در پی شنیده شدن صدای تیراندازی، ارتش لبنان نیروهای کمکی به منطقه اعزام کرد.
تنشها در مرز لبنان و سوریه
ماه گذشته، وزیران دفاع لبنان و سوریه توافقی برای مقابله با تهدیدهای امنیتی مرزی امضا کردند. این توافق پس از درگیریهایی بود که به کشته شدن ۱۰ نفر انجامید.
این درگیریها میان نیروهای حزبالله لبنان و ارتش سوریه از شامگاه ۲۶ اسفند و پس از آن آغاز شد که وزارت دفاع سوریه، حزبالله را به عبور از خاک این کشور و ربودن و کشتن سه نیروی ارتش متهم کرد.
حزبالله هر گونه دخالت در این اقدام را رد کرد و یک منبع امنیتی لبنان نیز به خبرگزاری رویترز گفت سه سرباز سوری وارد خاک لبنان شده بودند و به دست اعضای یک طایفه کشته شدند اما درگیریهای مرزی پس از این حادثه باعث کشته شدن هفت نفر در لبنان شد.
لبنان و سوریه یک مرز مشترک ۳۳۰ کیلومتری دارند که بهخاطر قاچاق کالا، انسان و سلاح، منطقهای پرتنش و بیثبات محسوب میشود.
پیش از این و در ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ و دو روز پس از آن که مقامهای جدید دمشق اعلام کردند عملیاتی را علیه قاچاقچیان در این منطقه آغاز کردهاند، تنشهایی در مناطق مرزی دو کشور رخ داد.
ارتش لبنان آن زمان اعلام کرد پیرو دستورات ژوزف عون، رییسجمهوری این کشور، «فرماندهی ارتش به یگانهای نظامی مستقر در مرزهای شمالی و شرقی دستور داد تا به منابع آتش از خاک سوریه پاسخ دهند».
محیالدین جعفری علت توقف اکتشافات نفت و گاز در بخش دریایی ایران را «محدودیت دکل» عنوان کرده اما گزارشهای اوپک و وزارت نفت ایران نشان میدهند شمار دکلهای کشور طی سالهای گذشته تغییری نداشته و حول ۱۶۰ دستگاه بوده که حدود ۲۰ دستگاه آن مربوط به حفاری چاه در بخش دریایی است.
با این حال معلوم نیست چه تعداد از دکلهای حفاری ایران که بخش اعظم آنها ساخت شرکتهای غربی با دههها قدمت است، هنوز قابلیت استفاده دارند اما پیشتر و در سال ۲۰۲۰، خبرگزاری رویترز با اشاره به مشکلات ایران در دستیابی به قطعات یدکی دکلهای غربی گزارش داده بود یک-چهارم سکوهای حفاری ایران بلااستفاده و شمار زیادی نیز نیمهفعال هستند.
خبرگزاری دولتی ایرنا نیز همان سال طی گزارشی از قول مقامات نفتی گزارش داده بود ۸۵ درصد دکلهای ایرانی نیاز به تعمیر و جایگزینی قطعه دارند.
یکی دیگر از معضلات ایران، کمبود منابع مالی است. پیشتر مرکز پژوهشهای مجلس از نصف شدن سرمایهگذاری سالانه در بخش بالادستی نفت و گاز ایران (اکتشاف و تولید) و رسیدن آن به حدود سه میلیارد دلار بعد از تحریمهای سال ۲۰۱۸ آمریکا علیه ایران (نسبت به نیمه ابتدایی دهه ۲۰۱۰) خبر داده بود.
برای مقایسه در تصویری بزرگتر، این رقم در دهه ۲۰۰۰ و اوج مشارکت شرکتهای غربی در پروژههای نفت و گاز ایران، حدود ۱۹ میلیارد دلار بود.
نکته اینجاست که هزینه اکتشاف و حفاری در بخش دریایی به مراتب بیشتر از بخش خشکی است و با توجه به محدودیتهای مالی، توسعه میادین دریایی در دستور کار دولت نبوده است.
دریای خزر
ایران تنها کشور ساحلی دریای خزر است که هیچ تولید نفت و گازی از این دریا ندارد. با توجه به اینکه تنها کشتی لرزهنگاری ایران در دریای خزر با نام «پژواک» در سال ۲۰۰۵ دچار حریق شد و کلا از بین رفت و از طرفی تنها سکوی حفاری ایران در دریای خزر به نام «امیرکبیر» یک دهه پیش برای تعمیر به سواحل ایران در خزر منتقل شد و هنوز هم در فاصله چند کیلومتری از نوار ساحلی آبهای خزر غیرفعال است، اصولا امکان کشف یک میدان گازی جدید برای ایران در آبهای این دریاچه وجود ندارد.
الهام شبان، مدیر مرکز مطالعات نفت خزر در جمهوری آذربایجان، به ایراناینترنشنال گفت که این کشور پارسال روزانه ۵۸۰ هزار بشکه، قزاقستان ۳۵۰ هزار بشکه و ترکمنستان و روسیه نیز هر کدام بیش از ۱۰۰ هزار بشکه از میادین دریایی در خزر تولید نفت داشتند.
جمهوری آذربایجان همچنین حدود ۵۰ میلیارد متر مکعب تولید گاز از این دریا داشته که نیمی از آن راهی بازارهای خارجی، خصوصا اروپا شده است.
روسیه نیز حدود ۱.۵ میلیارد متر مکعب تولید گاز از دریای خزر دارد.
کشورهای عربی جنوب ایران نیز مشارکت فزایندهای در توسعه پروژههای دریایی سه کشور ترکزبان ساحلی خزر دارند. شرکت دراگون اویل امارات طی دو دهه گذشته ۱۰ میلیارد دلار در بخش دریایی ترکمنستان سرمایهگذاری کرده و قرارداد سرمایهگذاری خود را تا سال ۲۰۳۵ تمدید کرده است.
شرکت ملی نفت ابوظبی نیز سال ۲۰۲۳ حدود ۳۰ درصد از سهم میدان گازی آبشرون، دومین میدان بزرگ گازی دریای خزر در آبهای جمهوری آذربایجان را خریداری کرد و شریک شرکت توتال فرانسه در این پروژه شد.
در این میان، ماه گذشته شرکت ملی نفت قزاقستان، گازمونای گاز، رسما از شرکت ملی نفت ابوظبی برای سرمایهگذاری در میادین دریایی خود دعوت کرد.
این شرکت در میادین خشکی قزاقستان نیز فعال است.
آبهای جنوب ایران
برخلاف دریای خزر که ایران میدان مشترکی با همسایهها ندارد، همه همسایههای جنوبی، میادین مشترک دریایی با ایران دارند و نه تنها چندین برابر ایران تولید نفت و گاز انجام میدهند، بلکه پروژههای خود را با سرعت جلو میبرند.
همزمان عربستان سعودی از کشف ۱۴ میدان نفت و گاز جدید خبر داد و امارات نیز خبر قرارداد ۱.۶۳ میلیارد دلاری برای اکتشافات دریایی را منتشر کرد. این در حالی است که ایران بهخاطر کمبود منابع مالی، حوزه اکنتشاف میادین نفتی را مسکوت گذاشته است.
ایران تنها روزانه ۳۵ هزار بشکه نفت از میدان مشترک فروزان (مرجان) با عربستان سعودی دارد، در حالی که عربستان سعودی نه تنها ۱۸ برابر ایران تولید نفت از این میدان دارد بلکه قراردادهایی به ارزش ۱۲ میلیارد دلار با شرکتهای خارجی برای افزایش تولید روزانه نفت به ۸۰۰ هزار بشکه و گاز به ۷۰ میلیون متر مکعب از این میدان مشترک تا چهار سال آینده امضا کرده است.
دومین میدان مشترک ایران و عربستان سعودی فرزاد (حصبه) است که ایران تولیدی ندارد اما عربستان سعودی از سال ۲۰۱۳ تولید روزانه ۳۰ میلیون متر مکعب گاز از آن را آغاز کرده و شرکت آرامکو عربستان سعودی در تلاش برای افزایش این رقم به ۷۵ میلیون متر مکعب است.
عربستان سعودی و کویت همچنین دو میدان مشترک اسفندیار (لؤلؤ) و آرش (الدره) با ایران دارند که اولی را توسعه داده و برای توسعه میدان دومی نیز قرارداد امضا کردهاند.
ایران میگوید در این میادین سهم دارد اما دو کشور عربی این ادعا را رد کردهاند.
عربستان سعودی و کویت دو میدان مشترک دیگر با نامهای خفجی و وفره با ظرفیت تولید روزانه ۵۰۰ هزار بشکه را طی بیش از یک دهه گذشته توسعه دادهاند که البته این میادین با ایران مشترک نیست.
میادین سلمان و نصرت میان ایران و امارات مشترکاند که از اولی هر کدام ۵۰ هزار بشکه تولید نفت دارند اما امارات از میدان دومی ۲۰ برابر ایران و حدود ۶۵ هزار بشکه تولید نفت دارد.
ایران یک میدان مشترک با نام هنگام با عمان دارد که هر کدام روزانه ۱۰ هزار بشکه تولید نفت دارند.
اما مهمترین میدان دریایی ایران، پارس جنوبی، بزرگترین میدان گازی جهان است که با قطر مشترک است. قطر یک دههای زودتر از ایران تولید گاز از این میدان را آغاز کرد و تاکنون ۲.۵ برابر ایران از پارس جنوبی که در قطر گنبد شمالی گفته میشود، تولید گاز داشته است.
در حالی که بخش ایرانی این میدان از سال گذشته وارد نیمه دوم عمر خود شده و هر سال ۱۰ میلیارد متر مکعب از تولید آن کاسته خواهد شد، قطر با امضای ۲۹ میلیارد دلار قرارداد جدید با شرکتهای بینالمللی، در نظر دارد تا پایان دهه جاری تولید گاز از این میدان مشترک را ۶۵ درصد افزایش دهد.
بر اساس این گزارش که شامگاه پنجشنبه منتشر شد، این رویکرد پس از فرمان اجرایی دونالد ترامپ، رییسجمهور آمریکا، در تاریخ ۷ فوریه آغاز شد که خواستار اسکان مجدد پناهجویان موسوم به آفریکانرها شده بود.
ترامپ در فرمان خود، آفریکانرها (عمدتا نوادگان مهاجران اولیه هلندی در آفریقای جنوبی) را «قربانیان تبعیض نژادی ناعادلانه» خوانده بود.
این در حالی است که همزمان، پناهجویان از کشورهای دیگر مانند افغانستان و کنگو علیرغم تایید قبلی با محدودیتهای شدید برای ورود یا ماندن در ایالات متحده روبرو هستند.
سازمان بینالمللی مهاجرت، نهاد وابسته به سازمان ملل که به افراد آواره کمک میکند، پیشتر درخواست دولت آمریکا برای کمک در اسکان آفریکانرها را رد کرده بود.
بر اساس گزارش رویترز، در مصاحبههایی که در پرتوریا برگزار شده، بسیاری از متقاضیان با برخورد مثبت و امیدوار کننده مقامات آمریکایی مواجه شدهاند.
در حالی که برخی از متقاضیان میگویند به دست سیاهپوستهای آفریقای جنوبی مورد آزار قرار گرفتهاند، آمار رسمی این کشور نشان میدهد که بیشتر قربانیان قتلها سیاهپوست هستند و آمار قتلهای مرتبط با کشاورزان سفیدپوست بسیار کم است. مقامات آفریقای جنوبی تاکید دارند که هیچ شواهدی مبنی بر هدف قرار گرفتن نژادی آفریکانها در جرائم وجود ندارد.
سازمان خدمات شهروندی و مهاجرت ایالات متحده نیز اعلام کرده که «تمام شواهد مربوطه» برای تعیین واجد شرایط بودن متقاضیان پناهندگی بررسی میشود.
در این گزارش اشاره شده که برخی از افسران پناهندگی آمریکا واکنش «منفی» به ادعاهای آفریکانرها نشان دادهاند، چرا که شواهد قبلی حاکی از عدم آزار سفیدپوستان آفریقای جنوبی است و خسارت اقتصادی به تنهایی دلیلی کافی برای پناهندگی محسوب نمیشود.
دولت آفریقای جنوبی نیز معتقد است که فرمان ترامپ گذشته دردناک کشور را نادیده میگیرد و تناقضآمیز است که وضعیت پناهندگی برای اقشار مرفهتر جامعه در نظر گرفته شود.
آفریکانرها که حدود ۶۰٪ از اقلیت سفیدپوست آفریقای جنوبی را تشکیل میدهند، خود ۷.۲٪ از جمعیت این کشور را شامل میشوند.
گزارشها حاکی از آن است که بسیاری از سفیدپوستهای آفریقای جنوبی به گروههای آنلاین پیوستهاند تا اطلاعاتی درباره روند درخواست پناهندگی و زندگی در آمریکا بهدست آورند.
