روزنامه هیل در یادداشتی به قلم دو حقوقدان ایرانی و آمریکایی نوشت در حالی که جمهوری اسلامی از فرصت توافق احتمالی برای سرکوب اعتراضات مردمی استفاده خواهد کرد، دولت دونالد ترامپ مرتکب خطایی جدی خواهد شد اگر به بقای حکومت ایران کمک کند.
سعید دهقان، وکیل حقوق بشر و مدیر مرکز حقوقی پارسی لا و مایکل آیزنر، مشاور ارشد حقوقی کمپین حقوق بشر ایران، در این یادداشت تاکید کرده اند که ترامپ برای دستیابی به توافقی تاریخی، باید نهتنها به خلع سلاح حکومت ایران بیندیشد، بلکه باید از مردم ایران که با شجاعت در پی تغییر نظام هستند، دفاع و حمایت کند.
بهنوشته نویسندگان، دولت ترامپ از جمله برای تامین منافع امنیت ملی ایالات متحده، باید به مردم ایران بهعنوان مهمترین تهدید بلندمدت علیه حکومت جمهوری اسلامی توجه کند.
نویسندگان این یادداشت تاکید کردهاند که این هدف میتواند از طریق ایجاد یک مسیر موازی در مذاکرات تحقق یابد، بهویژه با الهام از طرح دوحزبی «قانون حمایت حداکثری» که با هدف تضمین دسترسی مردم ایران به ارتباطات آنلاین در کنگره مطرح شده است.
بازداشتن جمهوری اسلامی از سرکوب و خشونت بهعنوان شرط توافق
در این یادداشت گفته شده است:«این حمایت باید شامل شروطی باشد که حکومت ایران را از سرکوب معترضان و زندانیان سیاسی پس از توافق بازدارد. از جمله این شروط میتوان به توقف فوری اعدامهای سیاسی، بازرسی سازمان ملل از زندانهایی مانند اوین که محل نگهداری زندانیان سیاسی است، پایان استفاده از خشونت مرگبار علیه معترضان و توقف تعقیب قضایی برای ابراز مخالفت مسالمتآمیز اشاره کرد.»
بهنوشته سعید دهقان و مایکل آیزنرِ، حکومت ایران در ابتدا این شروط را نخواهد پذیرفت، اما اگر اقتصاد کشور بیش از پیش رو به فروپاشی بگذارد، تهدید جنگ بالا بگیرد یا نیروهای سرکوبگر حکومت شروع به جدا شدن از بدنه قدرت کنند، ممکن است حکومت هم در موضع خود تجدیدنظر کند.
نویسندگان یادداشت روزنامه هیل تاکید کردهاند که حمایت از مردم ایران صرفا یک ضرورت اخلاقی نیست، بلکه اقدامی در راستای منافع امنیت ملی ایالات متحده نیز محسوب میشود.
در ادامه این یادداشت گفته شده است: «توافقی که فقط به تواناییهای نظامی ایران بپردازد، این امکان را به جمهوری اسلامی میدهد که بدون هزینه، از تهدید اصلی یعنی نارضایتی عمومی نجات یابد. این در حالی است که بخش عمده مردم ایران مخالف سیاستهای ضدغربی و حمایت از نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی در منطقه هستند. در چنین شرایطی، ماهیت جمهوری اسلامی تغییر نخواهد کرد و این حکومت همچنان بر دکترین «صبر استراتژیک» در مواجهه با غرب پافشاری خواهد کرد. در واقع، «توافق بزرگ» ترامپ تنها بحران را به آیندهای نزدیک موکول میکند تا دولت بعدی آمریکا با پیامدهای آن دست و پنجه نرم کند.»
وقتکشی، روش همیشگی جمهوری اسلامی
بهنوشته روزنامه هیل، در حالی که ایالات متحده در حال انجام مذاکرات حساس درباره برنامه هستهای ایران است، مقامات جمهوری اسلامی همان مسیر همیشگی را در پیش گرفتهاند: وقتکشی، تهدید، مذاکره و باز مذاکره. در واقع، هدف آنها این است که زمان را آنقدر به جلو ببرند تا تمرکز رییسجمهوری ایالات متحده به بحرانی دیگر، چه داخلی و چه خارجی، معطوف شود.
نویسندگان این یادداشت افزودهاند: حتی اگر توافقی امضا شود، حکومت ایران تلاش خواهد کرد مفاد آن را تا حد ممکن تضعیف کند، بهطوریکه ترامپ بتواند آن را پیروزی خود قلمداد کند اما در عمل از خواستههای خود عقب بنشیند تا حکومت ایران فرصت بیابد که بار دیگر بر بزرگترین تهدید از نگاه خود، یعنی مردم ایران، تمرکز کند.
از نگاه نویسندگان، بیش از ۸۰ درصد مردم ایران مخالف جمهوری اسلامی هستند. در سالهای اخیر، اعتراضات پیاپی سراسر کشور را دربر گرفته است؛ جایی که معترضان و مردم عادی شعارهایی چون «مرگ بر جمهوری اسلامی» و «مرگ بر دیکتاتور» سر میدهند.
دو نویسنده مقاله در ادامه استدلال کردهاند که برای مقامات جمهوری اسلامی، خطر به همینجا ختم نمیشود. حتی در میان بدنه نظامی و امنیتی حکومت، نشانههایی از تزلزل و بیاعتمادی دیده میشود. کسانی که سالها در خدمت نظام بودهاند، امروز شاهد شکستها و تحقیرهای پیدرپی جمهوری اسلامی هستند؛ بهویژه پس از آنکه آمریکا و اسرائیل یکی پس از دیگری نیروهای نیابتی مورد اتکای تهران را در منطقه هدف قرار دادند.
استفاده از توافق برای تشدید سرکوب داخلی
در ادامه این یادداشت گفته یکی از استادان سرشناس در داخل ایران نقل شده که بهدلایل امنیتی نامش فاش نشده است. او گفته در میانه تنشهای داخلی و خارجی، جمهوری اسلامی در تلاش است تا زمان خروج ترامپ از صحنه، وارد «خواب زمستانی» شود و در این فاصله، سرکوب داخلی را تشدید کند تا موج نارضایتیها را فرو بخواباند.
نویسندگان سپس افزودهاند که موفقیت این استراتژی بستگی دارد به این مسئله دارد که آیا دولت ترامپ در مذاکرات، موضوع تاثیر توافق بر مردم ایران را نیز وارد دستور کار خود خواهد کرد یا نه.
به گفته نویسندگان، آنچه در طرح فعلی آمده، تنها بر جنبههای نظامی تمرکز دارد: یعنی دادن امتیازهای اقتصادی در ازای محدودیتهای سختگیرانه بر برنامه هستهای ایران. اگر چنین توافقی به حکومت ایران تحمیل شود، جمهوری اسلامی احتمالا آن را خواهد پذیرفت، اما پس از آنکه توجه جهان به سمت دیگری معطوف شد، با سرمایه حاصل از رفع تحریمها، سرکوب داخلی را سرعت خواهد بخشید و پایههای قدرت خود را تقویت خواهد کرد.
در این یادداشت گفته شده است که این رویکرد مسبوق به سابقه است: «در سال ۱۹۸۸، جمهوری اسلامی در حالی که پیشتر گفته بود تا پیروزی نهایی از جنگ دست نخواهد کشید، پس از هشت سال جنگ فرسایشی با عراق، توافق صلح را امضا کرد، اما پس از آن، موج جدیدی از سرکوب را در داخل آغاز کرد و از جمله حدود پنج هزار زندانی سیاسی را قتل عام کرد و همزمان، با بازیابی اقتصادی، سرمایهگذاری عظیمی در نیروهای نیابتی چون حزبالله، حماس و سوریه انجام داد.
در ماههای اخیر، مقامات جمهوری اسلامی بارها از «دستاوردهای چشمگیر» در افزایش تولید بنزین و گاز خبر دادهاند و حتی برخی وعده دادهاند که بحران کمبود برق در تابستان امسال رفع خواهد شد. اما سندی محرمانه از وزارت نفت که به دست ایراناینترنشنال رسیده، نه تنها این ادعاها را بیپایه میداند، بلکه نشان میدهد بحران انرژی کشور با سرعتی هشداردهنده رو به وخامت است.
ایران اکنون در تمام فصول با کسری انواع انرژی مواجه است. در دورههای اوج مصرف، کمبود گاز و برق تا ۲۵ درصد و کمبود بنزین تا ۳۰ درصد افزایش مییابد.
انتشار آمار نادرست به جای شفافسازی
در شرایطی که پروژههای توسعهای انرژی عملا متوقف شدهاند، مسئولان به جای شفافسازی، به انتشار آمارهای خوشبینانه و نادرست درباره تولید انرژی روی آوردهاند.
اواخر سال ۲۰۲۴، محمدصادق عظیمیفر، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی، گفت که تولید روزانه بنزین کشور ۱۰ میلیون لیتر و تولید گازوئیل ۱۳ میلیون لیتر افزایش یافته است اما سندی داخلی از همین شرکت که به دست ایراناینترنشنال رسیده، نشان میدهد این ارقام به وضوح اغراقآمیز هستند.
برای نمونه، تولید پایه بنزین پالایشگاههای کشور در اواخر پارسال نسبت به دوره مشابه در سال ۲۰۲۳ تنها ۱.۵ میلیون لیتر افزایش یافته و حتی اگر کل سال را در نظر بگیریم، رشد تولید تنها ۳.۵ درصد بوده است.
در مورد گازوئیل نیز رشد تولید در سال گذشته تنها سه درصد بوده، در حالی که مصرف بنزین و گازوئیل هر دو در سال ۲۰۲۴ رشدی ۷.۵ درصدی را تجربه کردهاند. نشانهای روشن از تشدید کسری سوخت در کشور.
با وجود اینکه طی سالهای گذشته هیچ پالایشگاه جدیدی راهاندازی نشده، دولت سالانه حدود ۱.۵ میلیون خودروی تولیدی داخلی با راندمان پایین را وارد بازار کرده و بدین ترتیب بار بیشتری بر دوش شبکه سوخت کشور گذاشته است.
تولید روزانه بنزین پایه در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۰۱ میلیون لیتر بوده، در حالی که مصرف به ۱۲۳ میلیون لیتر در روز رسیده است.
گزارش وزارت نفت نشان میدهد که دولت برای جبران این شکاف، تنها به افزودن حجم عظیمی از مواد غیراستاندارد به بنزین پایه روی آورده است.
این افزودنیها شامل مواد شیمیایی، سوختهای تولیدی پتروشیمیها، اکتانافزاها و ماده بحثبرانگیز امتیبیایی (MTBE) هستند. ترکیبی که به دلیل اثرات مخرب زیست محیطی و سلامت انسان، در بسیاری از کشورهای غربی ممنوع شده است.
در سال ۲۰۱۸، حجم افزودنیها تنها پنج میلیون لیتر در روز (معادل شش درصد از کل بنزین) بود اما اکنون به بیش از ۲۰ میلیون لیتر در روز رسیده که ۲۰ درصد از ترکیب نهایی بنزین کشور را شامل میشود.
همچنین طبق گزارش یادشده، تنها یک-چهارم بنزین تولیدی کشور با استانداردهای یورو-۴ و یورو-۵ همخوان است. با این حال، حتی درباره همین میزان نیز تردیدهایی در خصوص رعایت کامل استانداردها وجود دارد.
تولید گاز؛ ادعاهایی که با واقعیت نمیخواند
چندی پیش مدیرعامل مجتمع گاز پارس جنوبی اعلام کرد در سال گذشته شش میلیارد متر مکعب گاز بیشتر از میدان پارس جنوبی به شبکه تزریق شده است. این میدان، منبع تامین ۷۳ درصد گاز کشور است.
همزمان، مدیرعامل شرکت نفت مناطق مرکزی ایران نیز که مسئول ۲۵ درصد تولید گاز کشور است، گفت که تولید روزانه گاز این شرکت در پاییز و زمستان گذشته ۱۰ میلیون متر مکعب افزایش یافته. رقمی که معادل افزایش سالانه دستکم دو میلیارد متر مکعب است.
بر اساس اظهارات این دو مقام که تقریبا کل تولید گاز کشور را مدیریت میکنند، میتوان نتیجه گرفت ایران در سال گذشته دستکم هشت میلیارد متر مکعب افزایش تولید گاز داشته است اما نهادهای بینالمللی همچون آژانس بینالمللی انرژی و مجمع کشورهای صادرکننده گاز (GECF) که ایران نیز عضو آن است، این عدد را بیش از حد خوشبینانه دانسته و میزان واقعی رشد را نصف این رقم اعلام کردهاند.
در حالی که ایران در دهه گذشته به طور میانگین سالانه بیش از پنج درصد رشد تولید گاز داشته، این نرخ در سالهای اخیر به دو درصد کاهش یافته است و آژانس بینالمللی انرژی پیشبینی کرده که این عدد در سال جاری حتی به حدود یک درصد محدود خواهد شد.
خبرگزاریهای داخلی تصاویری از برگزاری دستههای سینهزنی بهمناسبت سالروز مرگ امام ششم شیعیان در برخی از شهرها از جمله تهران، قم، مشهد، نوشهر، بجنورد و اراک منتشر کردند.
خبرگزاریهایی نظیر مهر، وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی که عموما چنین اخباری را پوشش میدهند، اطلاعات چندانی درباره برگزاری چنین دستههایی تا پیش از سال ۱۴۰۱ ندارند. به نظر میرسد این مراسم مانند دستهروی در ایام موسوم به «فاطمیه» از ابداعات دوران معاصر است.
از سال ۱۳۷۸، دستهروی در سالروز مرگ دختر پیامبر اسلام، موسوم به «فاطمیه» در ایران رواج یافت.
آغازگر این مراسم حسین وحید خراسانی، از مراجع تقلید شیعه ساکن قم، بود. اگرچه برخی وبلاگهای حامی برگزاری این مراسم، تاریخچه آن را به صدها سال قبل نسبت میدهند، اما شواهدی از برگزاری چنین مراسمی تا پیش از دهه هفتاد در دست نیست.
درباره دستهروی در سالروز مرگ امام ششم شیعیان، تقریبا هیچ منبعی حتی در سالهای دهه ۹۰ نیز برگزاری آن به طور گسترده را تایید نمیکند.
اکنون پس از رواج دستهروی در «ایام فاطمیه»، در سالروز مرگ امام ششم و هشتم شیعیان، دستهروی در برخی شهرها رواج یافته است.
چه کسی شهادت دختر پیامبر را وارد تقویم کرد
تا پیش از آغاز به کار دولت اصلاحات در سال ۱۳۷۶، اصولا در تقویم رسمی جمهوری اسلامی چیزی با عنوان «شهادت» دختر پیامبر اسلامی وجود نداشت؛ بلکه دورههایی به عنوان زمان تقریبی «وفات» او در تقویم قرار گرفته بود.
در سال ۱۳۷۸ رسما روز سوم ماه قمری جمادیالثانی با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی به ریاست محمد خاتمی تعطیل رسمی اعلام و از سال ۱۳۷۹ اجرایی شد. به این ترتیب از آن سال به بعد مراسم سوگواری از روز ۱۳ ماه قمری جمادی الاول شروع و تا روزهای پس از سوم ماه قمری جمادی الثانی ادامه داشت و «ایام فاطمیه» نامیده شد.
از سوی دیگر، بر اساس نقل قول منابع نزدیک به حوزههای علمیه، از جمله وبسایتی موسوم به «شبکه اجتهاد»، دستهروی در «ایام فاطمیه» از سال ۱۳۷۸ از زمانی آغاز شد که وحید خراسانی و جواد تبریزی، دو تن از مراجع شیعیان، پای برهنه به خیابان رفتند و دستهروی به این مناسبت را آغاز کردند.
از سال ۱۴۰۱ و پس از پایان دوره شیوع کرونا، که مناسبتهای مذهبی سنتی نظیر عزاداریهای محرم را نیز تحت تاثیر قرار داده بود، تعداد اخبار درباره راهاندازی دستههای عزاداری در سالروز مرگ سایر امامان شیعه به طرز تصاعدی افزایش یافته است.
امسال و در ادامه این روند، به طرز بی سابقهای، تصاویر و اخباری از برگزاری «دسته سینهزنی عزاداری امام صادق» منتشر شده است.
