دفتر کنترل داراییهای خارجی وزارت خزانهداری ایالات متحده، پنج شرکت و یک فرد را بهدلیل حمایت از نهادهای کلیدی ادارهکننده و ناظر بر برنامه هستهای جمهوری اسلامی از جمله سازمان انرژی اتمی و شرکت تکنولوژی سانتریفیوژ ایران (تسا) از شرکتهای زیرمجموعه این سازمان را تحریم کرد.
وزارت خزانهداری آمریکا، چهارشنبه ۲۰ فروردین با انتشار بیانیهای اعلام کرد که شرکت مهندسی و فنی آتبین ایستا و مجید مسلط مدیرعامل این شرکت، شرکت پگاه آلومینیوم اراک، شرکت ساخت و توسعه راکتورهای پارس، شرکت توریوم نیرو و شرکت صنایع آذرآب را در فهرست تحریمهای خود قرار داده است.
این تحریمها این تنها دو روز پس از آن وضع شده است که دونالد ترامپ خبر داد جمهوری اسلامی و آمریکا از روز شنبه، ۲۳ فروردین، در سطحی نسبتا بالا بهصورت مستقیم با هم مذاکره خواهند کرد. جمهوری اسلامی نیز این مذاکرات را تایید کرده اما آن را غیرمستقیم و با میانجیگری عمان خوانده است.
وزارت امور خارجه آمریکا نیز با اشاره به تحریمهای جدید این کشور علیه پنج نهاد و یک فرد به دلیل حمایت از برنامه اتمی حکومت ایران اعلام کرد که این تحریمها در راستای کارزار «فشار حداکثری» دولت ترامپ علیه جمهوری اسلامی وضع شده است.
در بیانیه وزارت امور خارجه آمریکا که چهارشنبه ۲۰ فروردین منتشر شد، آمده است که ایالات متحده همچنان به پاسخگو نگهداشتن تمامی کسانی که از برنامه هستهای حکومت ایران، بهویژه فعالیتهای حساس در حوزه غنیسازی اورانیوم حمایت میکنند، ادامه خواهد داد.
وزارت خزانهداری آمریکا در بیانیه خود تاکید کرده است که تحریمهای جدید نهادهای تامینکننده یا تولیدکننده فناوریهای حیاتی برای سازمان انرژی اتمی و شرکت تکنولوژی سانتریفیوژ ایران را هدف قرار میدهد و در راستای سیاست ایالات متحده مبنی بر جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای انجام شده است.
در این بیانیه تاکید شده است که تحریم این پنج نهاد و یک فرد مرتبط با برنامه هستهای جمهوری اسلامی، در راستای اجرای فرمان اجرایی ۱۶ بهمن ماه سال گذشته دونالد ترامپ برای از سرگیری سیاست فشار حداکثری بر جمهوری اسلامی صورت گرفته است.
اسکات بسنت، وزیر خزانهداری آمریکا، در این باره گفت: «تلاش بیپروای حکومت ایران برای دستیابی به سلاح هستهای همچنان تهدیدی جدی برای ایالات متحده و خطری برای ثبات منطقهای و امنیت جهانی است. وزارت خزانهداری به استفاده از ابزارها و اختیارات خود برای مختل کردن هرگونه تلاش حکومت ایران برای پیشبرد برنامه هستهای و اقدامات گستردهترش برای بیثبات کردن منطقه ادامه خواهد داد.»
براساس بیانیه وزارت خزانهداری آمریکا، این تحریمها بر اساس فرمان اجرایی ۱۳۳۸۲ اعمال شده است که اشاعهدهندگان سلاحهای کشتار جمعی و ابزارهای حمل آنها را هدف قرار میدهد.
پیش از این، رییسجمهوری آمریکا سازمان انرژی اتمی ایران را در پیوست این فرمان قرار داده بود و وزارت امور خارجه ایالات متحده نیز این سازمان را در ۳۰ ژانویه ۲۰۲۰ مجددا تحریم کرد. وزارت خزانهداری هم شرکت تکنولوژی سانتریفیوژ ایران را در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۱ تحریم کرده بود.
هدف قرار دادن تولید سانتریفیوژ ایران
بهگفته وزارت خزانهداری آمریکا، شرکت تکنولوژی سانتریفیوژ ایران نقشی حیاتی در تلاشهای جمهوری اسلامی برای غنیسازی اورانیوم ایفا میکند و سانتریفیوژهای مورد استفاده در تاسیسات تحت مدیریت سازمان انرژی اتمی ایران را تولید میکند.
براساس بیانیه وزارت خزانهداری آمریکا، شرکت فنی و مهندسی آتبین ایستا مستقر در ایران، از طریق تسهیل خرید قطعات از تامینکنندگان خارجی، از شرکت تکنولوژی سانتریفیوژ ایران پشتیبانی میکند. مجید مسلط، رییس هیئتمدیره و مدیرعامل شرکت فنی و مهندسی آتبین نظارت بر خرید و ارسال اقلام به شرکت تکنولوژی سانتریفیوژ ایران را بر عهده داشته است.
در بیانیه وزارت خزانهداری گفته شده است که شرکت پگاه آلومینیوم اراک نیز محصولات آلومینیومی را برای شرکت تکنولوژی سانتریفیوژ ایران تولید میکند.
شرکتهای پشتیبان سازمان انرژی اتمی ایران
بهگفته وزارت خزانهداری آمریکا، سازمان انرژی اتمی ایران، اصلیترین نهاد مسئول تحقیقات و توسعه در حوزه فناوری هستهای ایران، از جمله برنامههای غنیسازی با سانتریفیوژ و غنیسازی آزمایشی اورانیوم با لیزر است. این سازمان بر چندین شرکت ایرانی که در زمینههای مرتبط با فعالیتهای هستهای فعالیت دارند، نظارت میکند.
در ژوئیه ۲۰۲۳، سازمان انرژی اتمی ایران، شرکت توریم نیرو را تاسیس کرد و مأموریت توسعه فناوریهای راکتورهای سوخت توریم را به این شرکت سپرد. سوختهای توریم میتوانند برای تولید اورانیوم-۲۳۳ قابل شکافت که کاربردهای مختلف هستهای دارد، به کار روند.
شرکت ساخت و توسعه راکتورهای پارس (سترا پارس)، نیز که زیرمجموعه سازمان انرژی اتمی ایران است، مسئولیت اجرای چندین پروژه راکتور هستهای را بر عهده دارد.
شرکت صنایع آذرآب (آذرآب) نیز که پیمانکار عمومی ساخت نیروگاهها، پالایشگاهها، پروژههای پتروشیمی و سیمان است، تحت کنترل سازمان انرژی اتمی است و قراردادهایی برای تولید تجهیزات نیروگاههای هستهای دارد.
بر اساس گزارش چهارشنبه ۲۰ فروردین خبرگزاری رویترز، این اظهارات در حالی مطرح میشوند که مقامهای ایرانی میگویند «با بیاعتمادی عمیق نسبت به نیت آمریکا و با تردید نسبت به حصول پیشرفت»، خود را برای مذاکرات آخر هفته با ایالات متحده بر سر برنامه هستهای آماده میکنند.
انجام این مذاکرات، دوشنبه از سوی دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، اعلام شد.
ترامپ که در ژانویه بار دیگر به کاخ سفید بازگشت، بارها جمهوری اسلامی را به اقدام نظامی تهدید کرده و خواستار توافقی جدید با تهران شده است.
رویترز نوشت که دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، گفته است مسکو از «زبان تند و تیز» [طرف آمریکایی] مطلع است و تایید کرده که ایران «تدابیری پیشگیرانه» در دستور کار دارد.
او پیشنهاد کرد: «تمرکز باید بر گفتوگو باشد، نه تقابل.»
ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه نیز در پاسخ به پرسش رویترز گفت: «واقعا جهان دارد از تهدیدهای بیپایان علیه ایران خسته میشود. این درک روزبهروز در حال گسترش است که بمباران نمیتواند راهی بهسوی صلح باز کند.»
بیاعتمادی تهران؛ از همکاری تا دشمنی
برنامه هستهای ایران که در دهه ۱۹۵۰ میلادی با حمایت آمریکا، متحد آن زمان حکومت پهلوی آغاز شد، دهههاست به موضوع اختلاف میان قدرتهای جهانی و جمهوری اسلامی بدل شده است. انقلاب سال ۵۷ در ایران، این کشور را به یکی از دشمنان اصلی واشینگتن تبدیل کرد.
ایالات متحده، اسرائیل و برخی کشورهای اروپایی میگویند ایران بهطور پنهانی در پی توسعه سلاح هستهای است؛ ادعایی که تهران آن را رد میکند.
ایران در سالهای اخیر بهتدریج همکاریهای راهبردی خود را با روسیه، بزرگترین قدرت هستهای جهان، گسترش داده است.
رویترز نوشت: «در حالی که مسکو از ایران برای جنگ در اوکراین سلاح خریده و در اوایل امسال توافق مشارکت راهبردی ۲۰ سالهای با تهران امضا کرده است، روابط تاریخی دو کشور با تنشهایی عمیق نیز همراه بوده است؛ از زمان برقراری روابط رسمی مسکووی با امپراتوری ایران در قرن شانزدهم میلادی تا به امروز.»
به گفته مقامهای ایرانی، روسیه اغلب مواضعی تند اتخاذ میکند اما در عمل تمایلی به گرفتار شدن در یک جنگ بزرگ در خاورمیانه ندارد.
گفتنیست که توافق مشارکت اخیر میان ایران و روسیه، شامل بند دفاع متقابل نیست.
بیشنر بخوانید: پوتین فرمان تصویب قرارداد ۲۰ ساله محرمانه با جمهوری اسلامی را صادر کرد
روابط شخصی و ملاحظات راهبردی
ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، «روابط خوب» خود را با علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی بهویژه در سالهای اخیر حفظ کرده است؛ بهویژه از زمانی که هر دو کشور بهعنوان «دشمنان غرب» معرفی میشوند.
با این حال مسکو تمایلی به آغاز یک رقابت هستهای تازه در خاورمیانه ندارد.
زاخارووا گفت که روسیه خواهان «راهحلهای قابل مذاکره و مؤثر» است؛ راهکارهایی که هم نگرانیهای غرب را درباره برنامه غنیسازی اورانیوم ایران کاهش دهد، هم اعتماد را احیا کند و هم توازن منافع برقرار سازد و در عین حال از وقوع یک بحران جدید جلوگیری کند.
خروج آمریکا از برجام و تسریع غنیسازی تهران
ایالات متحده در دوران نخست ریاستجمهوری ترامپ بهطور یکجانبه از توافق برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) خارج شد. توافقی که در آن محدودیتهایی بر فعالیتهای هستهای ایران اعمال شده بود و قرار بود بازرسیها و کاهش تحریمها ممکن شود.
پیش از خروج واشینگتن از برجام، جمهوری اسلامی به روح این توافق پایبند نماند و آزمایشهای موشکی قابل توجهی انجام داد. پس از خروج آمریکا نیز تهران برخی مفاد توافق را کنار گذاشت و بهشکلی گسترده از محدودیتهای مربوط به غنیسازی اورانیوم عبور کرد.
مسیری که به باور بسیاری از کارشناسان، راه را برای تولید مواد لازم به منظور ساخت سلاح هستهای باز میکند.
زاخارووا در این باره گفت: «نمیشود تهران را مسئول پیامدهای اقدامات غیرقانونی کسانی دانست که با کوتهنگری و پیشبینیهای نادرست، توافقها را تضعیف کردند.»
