روزنامه بریتانیایی تلگراف به نقل از منابع آگاه گزارش داد که جمهوری اسلامی از بیم سیاستهای دولت جدید دونالد ترامپ در آمریکا، به نیروهای نیابتی خود در سراسر خاورمیانه دستور داده که محتاطانه عمل کنند.
این روزنامه در گزارشی که روز شنبه منتشر شد، نوشت که همچنین به فرماندهان گروههای شبهنظامیان تحت حمایت جمهوری اسلامی دستور داده شده که مواضع دفاعی خود را حفظ کنند و در عین حال از هرگونه اقدامی که ممکن است توسط نیروهای ایالات متحده یا متحدان منطقهای به عنوان اقدام تهاجمی تعبیر شود، اجتناب کنند.
تلگراف همچنین به نوع حضور علی خامنهای، رهبر ۸۵ ساله جمهوری اسلامی در مراسم تشییع جنازه دو قاضی کشتهشده در تهران اشاره کرد و نوشت که بنا بر گزارشها، خامنهای به دلیل ترس از حملات، در این مراسم جلیقه ضدگلوله به تن داشت.
تصاویری که از خامنهای در این مراسم منتشر شد نشان میداد که لباسش به طور غیرمعمول برآمده شده بود که احتمالا به دلیل پوشیدن این جلیقه امنیتی بوده است.
تلگراف به این موضوع اشاره کرد که چنین ترسی از سوی خامنهای در شرایطی است که گفته میشود علی رازینی و محمد مقیسه به دست «یک نفوذی» ترور شدهاند.
یک مقام ارشد جمهوری اسلامی در تهران به تلگراف گفت: «به نیروها و متحدان در منطقه دستور داده شده که با احتیاط عمل کنند زیرا [جمهوری اسلامی] با بازگشت ترامپ احساس خطر وجودی میکند».
این مقام جمهوری اسلامی افزود: «در عراق و یمن به نیروها گفته شده که هیچ گونه مواضع آمریکایی را هدف قرار ندهند و در صورت انجام، صراحتا در مورد استفاده از سلاحهای ساخت ایران به آنها هشدار داده شده است.»
او گفت: «به آنها گفته شده است که مواضع دفاعی خود را برای مدتی حفظ کنند و از هرگونه اقدامی که ممکن است باعث تحریک آمریکاییها شود، خودداری کنند.»
جمهوری اسلامی به دلیل حملات اسرائیل به حزبالله و سقوط متحد کلیدی خود، بشار اسد در سوریه، در ماههای اخیر شدیدا تضعیف شده است.
تهدید جمهوری اسلامی علیه اسرائیل از طریق حماس و حزبالله از بین رفته و تهران مسیر سوریه را نیز به عنوان مسیر قاچاق اسلحه برای نیروهای نیابتی خود از دست داده است.
این مقام جمهوری اسلامی به تلگراف گفت: «سقوط اسد ترس [در رژیم] را تشدید کرده و اکنون این نگرانی وجود دارد که آنها نتوانند پس از مشاهده اتفاقاتی که برای اسد رخ داد، کشور را حفظ کنند، چیزی که هیچ کس در جمهوری اسلامی انتظارش را ندارد.»
او خبر داد: «عملیات گستردهای برای شناسایی و دستگیری جاسوسان و عوامل نفوذی اسرائیل در جریان است و این نگرانی وجود دارد که آنها به دفاتر مقامات ارشد نفوذ کرده باشند.»
هفته گذشته، محمدجواد ظریف معاون رییسجمهور ایران نفوذ موفقیتآمیز اسرائیل در برنامه اتمی جمهوری اسلامی را تایید کرد و تأثیر تحریمهای بینالمللی را عامل آسیبپذیری جمهوری اسلامی در برابر اسرائیل دانست.
بازگشت ترامپ به کاخ سفید ضربه بزرگ دیگری به جمهوری اسلامی به شمار میرود، زیرا او درباره بازگرداندن کارزار «فشار حداکثری» خود صحبت کرده و در پاسخ به سوالی درباره حملات نظامی علیه ایران، گفت: «هر چیزی ممکن است اتفاق بیفتد».
تلگراف نوشت که انتظار می رود تیمی که ترامپ برای دور دوم ریاست جمهوری خود انتخاب کرده، از جمله وزیر خارجه آمریکا، اقدامات سختتری علیه جمهوری اسلامی انجام دهد.
بر اساس گزارش این روزنامه، دولت بایدن همچنین به ترامپ هشدار داده بود که ایران ممکن است پس از تضعیف شدن در جریان درگیریها در خاورمیانه، به دنبال ساخت بمب هستهای باشد.
جمهوری اسلامی نسبت به هشت سال پیش زمانی که ترامپ برای اولین بار به قدرت رسید، از نظر داخلی بسیار ضعیفتر است و پس از اعتراضات «زن زندگی آزادی»، مشروعیتش به پایینترین حد خود از زمان انقلاب رسید.
این مقام ارشد جمهوری اسلامی گفت: «درباره ترامپ و گزینههای موجود برای مقابله با هرگونه حمله احتمالی به ایران، بحثهای گستردهای صورت گرفته است. موضوع اصلی بحث، این بود که چگونه از شروع جنگ با او جلوگیری کنیم و جنگ او با ما جلوگیری کنیم.»
او افزود: «تهدیدهایی که ترامپ کرده در اینجا جدی گرفته میشود، زیرا از قبل او را میشناسند».
این مقام جمهوری اسلامی همچنین گفت که مذاکرات با روسیه در مورد خرید سامانه پدافند هوایی اس-۴۰۰ نیز تشدید شده است.
به گزارش تلگراف، مسعود پزشکیان، رییسجمهور ایران، در دیدار هفته گذشته خود با پوتین بر تحویل این سامانه دفاعی به جمهوری اسلامی تاکید کرد.
مقامهای جمهوری اسلامی همچنین لفاظیهای خود در مورد حمله احتمالی دوباره به اسرائیل در تلافی حملات این کشور به سایتهای نظامی جمهوری اسلامی را پس از پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا، ملایم کردهاند.
یک مقام وزارت خارجه جمهوری اسلامی اعلام کرده که امیدوار است دولت جدید ترامپ سیاست خارجی «واقع بینانه بر اساس قوانین بینالمللی و احترام به منافع و خواستههای ملتهای منطقه، از جمله ملت ایران» اتخاذ کند.
با این حال، مقامهای ارشد ایرانی نسبت به مذاکره با ایالات متحده ابراز مخالفت کردهاند.
اسماعیل خطیب، وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی، نسبت به مذاکره با دولت ترامپ هشدار داد و گفت که چنین مذاکراتی میتواند به ضرر تهران باشد.
خطیب با متهم کردن آمریکا به فشار بر ایران تحت «مذاکرات تحمیلی» گفت که اگر درخواستها برای مذاکره بر جمهوری اسلامی غالب شود، شکست خواهد خورد.
خطیب گفت که ایالات متحده احتمالاً در میان انتظارات، فشار را از طریق «پیشنهادها، اغواها و تهدیدهای جذاب» تشدید خواهد کرد.
تلگراف به وجود دودستگی در رسانههای ایران اشاره کرد و نوشت رسانههای اصلاحطلب فرصتای دیپلماتیک احتمالی را پیشنهاد میکنند، در حالی که نشریات تندرو تعامل با آمریکا را رد میکنند.
این روزنامه تاکید کرد که مسئولیت نهایی تصمیمگیری در مورد اینکه آیا ایران با دولت ترامپ گفتگو خواهد کرد یا نه بر عهده خامنهای است.
این در شرایطی است که مردم عادی ایران که با تورم ۵۰ درصدی زندگی میکنند و مشکلات اقتصادی فزایندهای دارند امیدوارند که ترامپ به حکومت جمهوری اسلامی پایان دهد.
یکی از ساکنان تهران به تلگراف گفت: «مردم برای تامین مایحتاج اولیه دست و پنجه نرم میکنند و بسیاری نمیتوانند گوشت بخرند زیرا گران است.»
او افزود: «بسیاری ترامپ را به عنوان یک امید میدانند و معتقدند که او ممکن است آنها را از این وضعیت نجات دهد و هر جایگزینی بهتر از وضعیت فعلی است.»
تحلیلگران میگویند خامنهای چهار سال سخت را پیش رو دارد؛ دورهای که میتواند منطقه را تغییر دهد.
آنها بر این باورند که رهبر جمهوری اسلامی یا باید ممنوعیت مذاکره با واشینگتن را لغو کند یا در بحبوحه فشارهای داخلی و بینالمللی فزاینده، خطر یک جنگ همهجانبه با ایالات متحده را داشته باشد.
یکی از مغازهداران تهران به تلگراف گفت: «قیمتها هر هفته در حال افزایش است و افراد کمتری میتوانند آنچه را که دو سال پیش میتوانستند بخرند، تهیه کنند.»
ارزش ریال ایران در هفته جاری به پایینترین حد خود سقوط کرد و هر دلار آمریکا از مرز 84 هزار تومان گذشت.
در این شرایط، انتظار می رود قیمت کالاهای اساسی بیش از پیش افزایش یابد.
این مغازه دار گفت: «مردم به رژیم فحش میدهند و امیدوارند که ترامپ کاری انجام دهد؛ یا بنشیند با آنها صحبت کند یا به حکومت آنها پایان دهد.»
او خبر داد که روز یکشنبه ۷ بهمن، جلسه کمیسیونهای امنیت ملی و سیاست خارجی و قضایی مجلس با حضور معاون حقوقی قوه قضاییه، مسئولان حفاظت قوه قضاییه، وزارت اطلاعات، سازمان اطلاعات سپاه و رییس مجتمع جنایی تهران برگزار شد.
رضایی گفت که بر اساس اطلاعات مطرح شده در این جلسه، در سوابق فرد ضارب «لاابالیگری و برخی انحرافات وجود داشته و در زندگی هم فردی خشونتطلب بوده است.»
او توضیح نداد که این فرد با این سوابق مورد ادعای نهادهای امنیتی،چگونه در دیوان عالی کشور مشغول به کار بوده و ۱۰ سال سابقه کار داشته است.
رضایی افزود که اسلحه مورد استفاده کلت کمری ساخت ترکیه بوده و احتمال اینکه ضارب آموزش دیده باشد، وجود دارد.
روزنامه ایران ۳۰ دی با انتشار جزییاتی از چگونگی کشتهشدن رازینی و مقیسه، نوشته بود که از زمان حضور ضارب در شعبه تا خروج او از اتاق محل حمله، تنها ۱۳ ثانیه طول کشید و در این مدت شش تیر بهصورت متوالی و رگباری شلیک شد.
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس گفت که انگیزه ضارب شخصی نبوده و بیشتر بحث سازمان مجاهدین خلق مطرح است.
یک روز پیش نیز جعفر قدیانی، دادستان انتظامی قضات، گفته بود: «نوشتهای از ضارب به جا مانده که مشخص میکند سازمان مجاهدین خلق ایران به او خط دادند.»
مقیسه از عوامل امنیتی و قضایی دخیل در اعدام زندانیان دهه ۶۰ و به خصوص تابستان ۶۷ بود.
نام مقیسه در پرونده حمید نوری (عباسی)، دادیار سابق زندان گوهردشت، بارها مطرح شد و از جمله در آخرین دور از دادگاه تجدیدنظر، دادگاه با درخواست وکیلان او برای حضور مصطفی پورمحمدی، محمد مقیسه و سیروس شیخپور موافقت کرد.
با این حال دادستان در صحن دادگاه اعلام کرد در صورت ورود مقیسه و پورمحمدی به خاک سوئد، این دو نفر بازداشت خواهند شد.
رازینی، رییس شعبه ۴۱ دیوان عالی کشور، در دهه ۶۰ و سال ۱۳۶۷ حکم اعدام بسیاری از زندانیان از جمله اعضای سازمان مجاهدین خلق را که در عملیات «فروغ جاویدان» دستگیر شده بودند، صادر کرد.
رازینی همچنین در فساد اقتصادی نیز درگیر بوده و در پرونده فساد فرزندان محمد مصدق، معاون اول مستعفی قوه قضاییه، به عنوان کار چاقکن مطرح شده بود.
خامنهای در پیام خود از محمد مقیسه با عبارت «قاضی شجاع» و از علی رازینی به عنوان «عالِم مجاهد» یاد کرد.
این اولین سفر یک وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی به کابل بعد از روی کار آمدن دوباره طالبان در افغانستان است.
عباس عراقچی، یکشنبه ۷ بهمن، با ملا محمدحسن اخند، رییسالوزرای طالبان، دیدار و درباره روابط دو جانبه و بازگشت شهروندان افغانستان از ایران و «ساماندهی»آنها و همچنین حق آبه هیرمند گفت و گو کرد.
در ماههای گذشته مقامهای جمهوری اسلامی از بازداشت و بازگرداندان اتباع افغانستان به این کشور خبر دادهاند و گزارش هایی نیز در اینباره منتشر شده است.
از جمله ۱۵ دیماه، نادر یاراحمدی، رییس مرکز امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور، از اخراج حدود سه میلیون نفر از «اتباع غیرمجاز» طی سه سال گذشته خبر داده بود.
امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه طالبان، نیز در دیدار با عراقچی گفت که ایران و افغانستان دو کشور همسایه و مسلمان هستند که در غم و شادی یکدیگر شریک بودهاند.
او اظهار امیدواری کرد که سفر عراقچی به کابل، باعث گسترش روابط طالبان با جمهوری اسلامی شود.
پس از سقوط دولت افغانستان و بازگشت طالبان به قدرت، جمهوری اسلامی یکی از معدود کشورهایی بود که روابط دیپلماتیک خود را با طالبان ادامه داد و تبدیل به یکی از حامیان جدی منطقهای آن شد.
با وجود این روابط دیپلماتیک، هیچ یک از وزیران امور خارجه جمهوری اسلامی طی سه سال و نیم گذشته به کابل سفر نکردند.
سفر عراقچی دو روز پس از تعلیق کمک های خارجی آمریکا انجام شده است. وزارت خارجه امریکا روز جمعه خبر داده بود که بر اساس فرمان اجرایی دونالد ترامپ، تمامی کمکهای خارجی به استثنای کمک به اسرائیل و مصر برای ۹۰ روز متوقف خواهد شد.
عراقچی همچنین با سرپرست وزارت دفاع و تعدادی دیگری از وزرای طالبان، جمعی از زنان ایرانی و اعضای شورای علمای شیعه افغانستان دیدار خواهد کرد.
مطرح شدن حق آبه هیرمند در گفتوگوها
محمد حسین رنجبران مشاور عراقچی گفت که مقامات طالبان در دیدارهای روز یکشنبه تاکید داشتند، «تمام امکانات فنیشان را بسیج کردهاند که آبها به سمت ایران حرکت کند و هدر نرود.»
امیرخان متقی، سرپرست وزارت امور خارجه طالبان، پنجم شهریور ۱۴۰۲ در گفتوگوی تلفنی با حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشته شده دولت ابراهیم رئیسی، از او دعوت کرده بود به کابل سفر کند.
در آن گفتوگوی تلفنی، دو طرف بر سر توزیع و مدیریت آب رودخانه هیرمند و به ویژه حقآبه ایران بحث و رایزنی کرده بودند.
ابراهیم رئیسی، رییس دولت سیزدهم جمهوری اسلامی که در حادثه سقوط بالگرد کشته شد، اواخر اردیبهشت سال گذشته در مورد حقآبه به مقامهای طالبان «اخطار» داد و پس از آن، نماینده ویژه او در امور افغانستان، ضربالاجلی یک ماهه برای طالبان تعیین کرد که به سرانجام نرسید.
مسعود پزشکیان، رییس دولت چهاردهم، ۲۱ دی امسال و پس از سفر به استان سیستان و بلوچستان، در یک مصاحبه تلویزیونی تاکید کرد این حقآبه را در گفتوگو با مقامهای طالبان پیگیری میکند.
او تاکید کرد که «برداشت موضع ضعف از نظام مقتدر ایران باعث خطای محاسباتی رییسجمهور جدید آمریکا و افزایش فشارهای اقتصادی بیشتر بر کشور میشود.»
در روزهای گذشته برخی از چهرههای اصولگرا به سخنان ظریف در نشست داووس درباره ترامپ و جلیلی اعتراض کرده و خواستار محاکمه او شده بودند.
محمدجواد ظریف، معاون راهبردی پزشکیان، در مجمع جهانی اقتصاد در داووس گفته بود: «اگر امروز به جای مسعود پزشکیان، سعید جلیلی را به عنوان رییسجمهوری داشتیم، ممکن بود جنگ بزرگی در منطقه در جریان باشد. در ایران دیدگاههای متفاوتی وجود دارد و من به این دیدگاههای متفاوت احترام میگذارم.»
با این حال روزنامه هم میهننوشت که پرسش فرید زکریا مبتنی بر این رویکرد بوده که حضور یا حضور نداشتن نیروهای میانهرو در ساختار سیاسی جمهوری اسلامی، تفاوتی ندارد و ظریف خواسته این موضوع را نفی کند.
این روزنامه تاکید کرد که ظریف با درک این موضوع سعی کرد که تصویری ارائه دهد که در آن، ایران یک بازیگر ضدامنیت جهانی و در تعارض با نظم بینالمللی و تحولات سریع آن نیست.
نویسنده این مطلب در پایان اعلام کرد که ظریف «در میانه زمستان سخت ۱۴۰۳» یکی از «ظرفیتهای معدود و محدود موجود برای ایران در سطح جهانی است.»
انتقاد از سخنان ظریف درباره «ترامپ ۲»
محمد جواد ظریف در اجلاس داووس همچنین گفته بود که ایران تهدیدی امنیتی برای جهان نیست و ابراز امیدواری کرده بود که «ترامپ ۲( ترامپ در دور دوم ریاستجمهوری) » جدیتر، متمرکزتر و واقع بینتر باشد.
مخالفان دولت پزشکیان این گفتهها را سخن گفتن از موضع ضعف دانسته و به ظریف حمله کردند.
امامان جمعه تهران به این سخنان ظریف حمله کردند و در همین حال احمد خاتمی، امام جمعه تهران، گفت که « اگر آمریکا دم از مذاکره میزند برای مقابله با انقلاب است.»
در هفته های گذشته نیز بارها روزنامه کیهان و نزدیکان خامنهای به سخنان مقامات دولت درباره مذاکره با آمریکا حمله کردهاند.
با وجود برخی مخالفتها در خصوص مذاکره با ایالات متحده در فضای سیاسی و رسانهای ایران، وبسایت اکسیوس به نقل از دیپلماتهای اروپایی گزارش داد جمهوری اسلامی خواهان ارسال پیامی به آمریکا شده تا از تمایل تهران برای مذاکره با هدف دستیابی به توافقی جدید و متفاوت از برجام خبر دهد.
«یادآوری مالهکش اعظم»
ظریف در اجلاس داووس همچنین نگرانیهای بینالمللی درباره تلاش جمهوری اسلامی برای دستیابی به سلاح هستهای، حمایت تهران از گروههای شبهنظامی منطقه و نقض گسترده حقوق بشر در ایران را رد کرد.
معاون راهبردی پزشکیان همچنین گفت که جمهوری اسلامی دیگر به زنانی که حجاب ندارند سخت نمیگیرد.
این سخنان انتقادهای گسترده ای را به دنبال داشت و برخی عبارت «ماله کش اعظم» را درباره او یادآوری کردند.
در همین حال سازمان اتحاد علیه ایران هستهای در بیانیهای در واکنش به حضور جواد ظریف، معاون راهبردی مسعود پزشکیان، در مجمع جهانی اقتصاد در داووس، او را «مسئول اصلی تبلیغات حکومت ایران در حمایت از تجاوزگری و تروریسم» توصیف کرد.
