موسسه علم و امنیت بینالملل، جمعه ۲۳ شهریور در گزارشی به نقل از «مقامات اطلاعاتی غربی که نخواستند نامشان فاش شود» نوشت در طول یک سال و نیم گذشته، فعالیتها در دو سایت سابق طرح «آماد» که برای توسعه سلاحهای هستهای ایران در اوایل دهه ۸۰ خورشیدی حیاتی بودند افزایش یافته است.
بر اساس این گزارش، ماهیت این فعالیتها روشن نیست هرچند رفتوآمد به این سایتها بیشتر شده و تدابیر امنیتی در آنها افزایش پیدا کرده است.
این دو سایت در مرکز توسعه یک سیستم پیچیده انفجار چند مرحلهای (امپیآی) قرار داشتند که برای «انفجار مواد منفجره کروی در یک سلاح هستهای، توسعه و آزمایش تجهیزات تشخیصی یا زیرمجموعههای آنها و انجام طیفی از آزمایشها برای اطمینان از عملکرد سیستم امپیآی» استفاده میشود.
به گفته این موسسه، مقامات امنیتی تاکید کردند که فعالیتهای اخیر مربوط به کارشناسان سپند (سازمان پژوهش و نوآوری دفاعی) است که در کارهای تسلیحاتی در طرح آماد شرکت داشتهاند.
برنامه آماد، یک برنامه هستهای مخفیانه برای ساخت سلاحهای هستهای در جمهوری اسلامی بود.
برنامه آماد در اوایل دهه ۸۰ بر روی فعالیتهای تحقیقاتی و توسعه تکنولوژیهای مرتبط با انفجارهای چندمرحلهای (MPI) تمرکز داشت که بهعنوان یک مرحله مهم در ساخت سلاحهای هستهای شناخته میشود.
نگرانیها از پیشرفت در غنیسازی اورانیوم
یکی از نگرانیهای اساسی مقامات غربی، پیشرفت چشمگیر جمهوری اسلامی در زمینه غنیسازی اورانیوم است که از سوی آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA) تایید شده است.
این پیشرفتها میتواند زمان لازم برای تولید اورانیوم غنیشده به میزان لازم برای ساخت سلاح هستهای را به حدود یک هفته کاهش دهد.
بر اساس اظهارات مقامات جمهوری اسلامی، تغییراتی در سیاست هستهای کشور صورت گرفته است که میتواند نشانهای از تمایل ایران به تغییر در دکترین هستهای و حرکت به سوی تسلیحات هستهای باشد.
سه کشور اروپایی و آمریکا: صبر هم حدی دارد
همزمان سه کشور اروپایی آلمان بریتانیا و فرانسه به همراه آمریکا با صدور بیانیهای در شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی، خواستار همکاری کامل و فوری جمهوری اسلامی با آژانس بینالمللی انرژی اتمی شدند.
در این بیانیه با اشاره به گزارش مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی تاکید شده که در همکاری تهران و این نهاد ناظر بینالمللی هیچ پیشرفتی حاصل نشده است.
ایران توضیحات فنی معتبری در پاسخ به سوالات آژانس در مورد مواد و فعالیتهای هستهای اعلامنشده در تورقوزآباد و ورامین ارائه نکرده است.
کشورهای غربی گفتند: «این شورا صبر قابلتوجهی نشان داده است، اما این صبر نیز حدی دارد و ما در برابر ادامه کارشکنیهای ایران ساکت نخواهیم ماند.»
بر اساس این بیانیه اگر جمهوری اسلامی همچنان نتواند همکاری کامل، صریح و بدون ابهام با آژانس را برای حل همه مسائل باقیمانده پادمانی فراهم کند، اقدام بیشتری از سوی این شورا لازم خواهد بود.
این اقدام ممکن است شامل درخواست از مدیرکل برای تهیه یک گزارش جامع در ماههای آتی باشد.
تایید گزارش اختصاصی ایران اینترنشنال
ایراناینترنشنال در ۲۴ مرداد، به اطلاعات اختصاصی دست یافت که نشان میداد جمهوری اسلامی با پیگیری چند پروژه همزمان، همچنان فعالانه در حال ادامه و تکمیل برنامه ساخت تسلیحات هستهای خود است.
به گفته منابع ایران اینترنشنال جمهوری اسلامی با ایجاد تغییرات ساختاری در سازمان پژوهشهای نوین دفاعی (سپند)، ابقای محمد اسلامی در ریاست سازمان انرژی اتمی ایران و از سرگیری آزمایشها برای تولید چاشنی انفجار بمب هستهای، برنامه سری تسلیحات هستهای خود را پیش میبرد.
ماهیت فعالیتهای مشکوک در سایتهای هستهای
بر اساس این گزارش اگر فعالیتهای مشکوک در سنجریان و گلاب دره، در ارتباط با سلاحهای هستهای باشد، همزمان با پیشرفتهای ایران در برنامههای غنیسازی اورانیوم، برای مقامات غربی نگران کننده خواهد بود.
ارزیابیهای این موسسه از گزارش آژانس اخیر بینالمللی انرژی اتمی حاکی است چنین فعالیتی میتواند زمان رسیدن جمهوری اسلامی به تولید اورانیوم با غنای تسلیحاتی را به حدود یک هفته کاهش دهد.
اظهارات اخیر مقامات ارشد ایرانی درباره تغییر دکترین هستهای ایران نگرانیها را در مورد این فعالیتهای مشکوک افزایش میدهد.
تصاویر ماهوارهای تجاری از سایت «سنجریان» نشاندهنده افزایش حضور پرسنل و بهبودهای امنیتی در این سایت است.
این تصاویر نشان میدهند که تعداد خودروهای پارک شده در محوطه سایت افزایش یافته و تغییراتی در ساختار امنیتی سایت ایجاد شده است.
با این حال، در سایت گلابدره، فعالیت خاصی مشاهده نشده است.
این سایت در گذشته بهعنوان یک مکان آزمایشی برای آزمایشات انفجاری مورد استفاده قرار میگرفت و معمولاً فعالیتهای داخلی آن از بیرون قابل مشاهده نبود.
نقض احتمالی مفاد برجام
فعالیتهای اخیر جمهوری اسلامی در سایتهای سنجریان و گلابدره ممکن است نقض مفاد توافق هستهای برجام باشد.
براساس این توافق، ایران موظف است از انجام فعالیتهایی که میتواند به طراحی و توسعه سلاحهای هستهای منجر شود، خودداری کند.
این موارد شامل استفاده از سیستمهای انفجاری چندمرحلهای و تجهیزات تشخیصی مرتبط با توسعه سلاحهای هستهای است.
طبق مفاد برجام، ایران باید هرگونه فعالیت مرتبط با این تجهیزات را به آژانس بینالمللی انرژی اتمی گزارش دهد و اجازه نظارت بر این فعالیتها را بدهد. اما شواهد نشان میدهد که ایران در حال حاضر بدون اعلام رسمی و اجازه نظارت، فعالیتهای مرتبط با توسعه سلاحهای هستهای را در این دو سایت از سر گرفته است.
این موضوع میتواند بهعنوان نقض آشکار برجام باعث افزایش تنشها در سطح بینالمللی شود.
در واکنش به اقدامات نسنجیده تردید نمیکنیم
محسن نذیری اصل، سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی در سازمانهای بینالمللی مستقر در وین، روز جمعه، گفت جمهوری اسلامی تمایل خود را برای تعامل سازنده با آژانس نشان داده اما در واکنش به اقدامات نسنجیده تردیدی نخواهد کرد.
او گفت: «در حالی که جمهوری اسلامی ایران در گفتار و عمل تمایل و ترجیح خود را برای تعامل سازنده با آژانس نشان داده، ما آماده ایم تا نسبت به هر موضع و اقدام نسنجیدهای واکنش نشان دهیم.»
ذخیره ایران برای ساخت چهار بمب کافی است
آلمان، بریتانیا و فرانسه روز پنجشنبه در واکنش به گزارش رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی درباره برنامه هستهای جمهوری اسلامی، نگرانی خود را از توسعه بیوقفه فعالیتهای هستهای تهران اعلام کرده و گفتند ایران چهار برابر اورانیوم لازم را برای ساخت سلاح هستهای در اختیار دارد.
این سه کشور اروپایی ضمن قدردانی از گزارش گروسی و تیم بازرسان، خاطرنشان کردند که تهران همچنان به غنیسازی اورانیوم با درصد بالا و فراتر از تعهدات برجامی خود ادامه میدهد.
