یک روز پس از کشتن اسماعیل هنیه، رییس دفتر سیاسی حماس در تهران، مقامات جمهوری اسلامی از «انتقام سخت» و تکرار عملیات «وعده صادق» خبر دادند. پیش از مرگ هنیه نیز امیرعلی حاجیزاده، فرمانده هوافضای سپاه پاسداران، روز ۱۱ تیر از آرزوی سپاه برای رسیدن فرصت عملیات «وعده صادق-۲» گفته بود.
روزنامه کیهان که مدیر مسئول آن را علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی تعیین میکند، پنجشنبه ۱۱ مرداد در تیتر صفحه اول خود کشته شدن هنیه در تهران را ناشی از «ضربات سخت و دردناک وارد شده به اسرائیل» دانست و نوشت: «انتقام خون میهمان با میزبان است، دنیا منتظر است.»
چهارشنبه ۱۰ مرداد، سپاه پاسداران در بیانیهای تاکید کرد اسرائیل با پاسخ سخت و دردناک جبهه مقاومت به ویژه جمهوری اسلامی مواجه خواهد شد.
خبرگزاری «دفاع مقدس» هم در گزارشی از مجازات سخت اسرائیل در «وعده صادق-۲» خبر داد.
امیرحسین قاضیزاده هاشمی، رییس بنیاد شهید و نامزد انتخابات اخیر ریاستجمهوری، گفت که یکی از سران اصلی اسرائیل «حذف شود».
عبدالله گنجی، فعال رسانهای اصولگرا نیز با تهدید کشورهای منطقه گفت هر کشور عربی که حریم هوایی خود را در اختیار اسرائیل قرار دهد، به هدفی مشروع برای جمهوری اسلامی تبدیل خواهد شد.
وعده صادق
«وعده صادق» نام عملیات حمله جمهوری اسلامی به اسرائیل در ۲۶ فروردین سال جاری بود.
این حمله که نخستین رویارویی مستقیم جمهوری اسلامی و اسرائیل به شمار میرود، در واکنش به اصابت یک موشک به کنسولگری ایران در دمشق در ۱۳ فروردین و مرگ ارشدترین مقام نیروی قدس سپاه پاسداران در سوریه و لبنان انجام شد.
پیش از این حمله وبسایت عربی «جاده ایران» از شرط مقامهای جمهوری اسلامی برای پاسخ ندادن به حمله به کنسولگری ایران در دمشق خبر داد.
این وبسایت به نقل از یک منبع آگاه دیپلماتیک که هویت او را فاش نکرد، نوشت که جمهوری اسلامی به آمریکا اطلاع داده در صورت برقراری آتشبس در غزه، از پاسخ به حمله هوایی علیه کنسولگری خود در دمشق خودداری خواهد کرد.
این درخواست ایران اجابت نشد و نهایتا بر اساس آنچه رسانههای نزدیک به جمهوری اسلامی گزارش کردند، بیش از ۲۰۰ پهپاد و موشک به سوی اسرائیل شلیک شد و تعدادی از موشکها، با عبور از سامانههای دفاعی اسرائیل در خاک این کشور سقوط کردند.
دوم اردیبهشت ۱۴۰۳، اسرائیل در پاسخ به این موشکپراکنی، به بخش مهمی از پدافند اس-۳۰۰ پایگاه شکاری اصفهان حمله کرد و یکی از معدود سامانههای دفاعی ایران را تخریب کرد.
سیاوش میهندوست، فرمانده ارشد نظامی ارتش جمهوری اسلامی در اصفهان در واکنش به این حمله گفت که صدای شنیده شده انفجار در اصفهان، شلیک پدافند هوایی به یک شیء مشکوک بود.
او گفت: «هیچ خسارت و حادثهای نداشتهایم».
عبدالرحیم موسوی، فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی، ۲۸ اردیبهشت با بیان اینکه «دنیا به این باور رسیده که جمهوری اسلامی قدرت بزرگ جهانی است»، گفت: «همه اذعان دارند بعد از عملیات وعده صادق، منطقه و بلکه جهان به دو دوره قبل از عملیات وعده صادق و بعد از عملیات وعده صادق تقسیم شد.»
وعده سر خرمن؟
جمهوری اسلامی در سالهای گذشته در برابر حذف فیزیکی بسیاری از مقامات بلند مرتبه سپاه پاسداران و نزدیکان سیاسی و شبهنظامی خود در سوریه، لبنان، فلسطین و عراق، به هواداران خود وعده انتقام «در زمان و مکان مناسب» داده است اما به نظر میرسد عملیات وعده صادق و انتقامگیریهای جمهوری اسلامی نه تنها توان بازدارندگی دفاعی جمهوری اسلامی را تقویت نکرده، بلکه راه عملیات نظامی مستقیم در داخل خاک ایران را هم باز کرده است.
پس از کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس و از نزدیکترین فرماندهان به رهبر جمهوری اسلامی در بغداد به دست نیروهای آمریکایی، تهران در اولین واکنش یک حمله موشکی به پایگاه تخلیه شده عینالاسد آمریکا در عراق انجام داد که خسارات قابل توجهی در پی نداشت.
جمهوری اسلامی سالهاست از برنامهریزی برای گرفتن انتقام خون او خبر میدهد.
ترور دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا که فرمان کشته شدن سلیمانی را صادر کرد، یکی از وعدههای جمهوری اسلامی به طرفدارانش بوده است که نه تنها عملی نشده، بلکه در هفتههای گذشته و پس از اقدام یک شهروند آمریکایی برای ترور ترامپ، اصل چنین ادعا و آرزویی از اساس تکذیب شد.
آیا گرفتن انتقام هنیه که جمهوری اسلامی آن را «مهمانکشی اسرائیل» میخواند نیز به همین ترتیب رخ خواهد داد؟
در نمازهای میتی که رهبر جمهوری اسلامی بر جنازهها خوانده، گاهی حاشیه بر متن غلبه کرده است؛ درست مثل نگاههای ترسیده رهبر جمهوری اسلامی در جریان نماز میت امروز، پنجشنبه ۱۱ مرداد اسماعیل هنیه.
تا قاسم سلیمانی
خامنهای اولین نماز میتش را در دوره رهبری، بر جنازه احمد خمینی، پسر روحالله خمینی و در سال ۱۳۷۳ خواند.
دومین نفر همسر خمینی بود. فروردین سال ۱۳۸۸، خامنهای نماز میت را بر جنازه خدیجه ثقفی خواند.
دی ماه ۱۳۹۱، مجتبی طهرانی، استاد مشهور حوزه علمیه درگذشت و خامنهای سومین نماز میت را برای او خواند.
اسفند همان سال عزیزالله خوشوقت، از صادرکنندگان فتوای قتلهای زنجیرهای درگذشت و به این بهانه، خامنهای چهارمین نمازش را بر جنازه خوشوقت خواند.
دو سال بعد و در مهر ماه ۱۳۹۳، رهبر جمهوری اسلامی با خواندن نماز بر جنازه محمدرضا مهدوی کنی، پنجمین نماز میتش را خواند.
سال بعد و در اسفند ۱۳۹۴، عباس واعظ طبسی، تولیت آستان قدس درگذشت و ششمین نماز میت خامنهای بر سر جنازه او اقامه شد.
دی ماه ۱۳۹۵، اکبر هاشمی رفسنجانی به طرز مشکوکی در یک استخر مُرد و خامنهای هفتمین نماز میتش را بر جنازه هاشمی رفسنجانی گذاشت. نمازی پرحاشیه که به خاطر نخواندن بخشی مرسوم در آن با این معنی که «خدایا ما جز خوبی از او ندیدیم»، مورد توجه قرار گرفت.
دی ۱۳۹۷، نوبت محمود هاشمی شاهرودی، رییس وقت مجمع تشخیص مصلحت نظام رسید.
نماز میت بر جنازه هاشمی شاهرودی هشتمین نماز میت خامنهای بود.
بعد از قاسم سلیمانی
دی ماه ۱۳۹۸، قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس به همراه ابومهدی مهندس، رهبر گردانهای کتائب حزبالله عراق کشته شدند. گریههای بیامان خامنهای در نماز میت این دو نفر مورد توجه رسانهها قرار گرفت. نقطه عطفی در نمازهای میت رهبر جمهوری اسلامی.
یک سال بعد و در دی ماه ۱۳۹۹، تقی مصباح، مشهور به محمدتقی مصباح یزدی، پدرخوانده اعتقادی جریان پایداری درگذشت و خامنهای دهمین نماز میتش را بر جنازه مصباح یزدی خواند.
یازدهمین نماز میت خامنهای در مهر ماه سال ۱۴۰۰ بر جنازه حسن حسنزاده آملی، از اساتید حوزه علمیه اقامه شد.
فروردین سال ۱۴۰۱، محمد محمدی نیک، مشهور به محمد محمدی ریشهری، وزیر اطلاعات پیشین درگذشت و خامنهای دوازدهمین نماز میتش را بر جنازه او اقامه کرد.
یک ماه بعد و در اردیبهشت ۱۴۰۱، عبدالله فاطمینیا، خطیب مشهور درگذشت و این بهانهای برای سیزدهمین نماز میت خامنهای شد.
ماه بعد و خرداد ۱۴۰۱، محمود دعائی، نماینده خامنهای در روزنامه اطلاعات درگذشت و خامنهای چهاردهمین نماز میتش را بر جنازه دعائی خواند.
تا دی ماه ۱۴۰۱، خامنهای نماز میت جدیدی نداشت تا اینکه عباس شیبانی، موسس نهضت آزادی درگذشت و پانزدهمین نماز میت خامنهای، بر جنازه او اقامه شد.
جمعه پنجم اسفند ۱۴۰۱، شانزدهمین نماز میت خامنهای بر جنازه عالیه روحانی، همسر مرتضی مطهری و مادر زن علی لاریجانی، اقامه شد.
دو هفته بعد و در روز جمعه ۱۹ اسفند ۱۴۰۱، حسن غفوریفرد، عضو سابق حزب موتلفه اسلامی و عضو منصوب خامنهای در شورای عالی انقلاب فرهنگی درگذشت.
خامنهای هفدهمین نماز میتش را بر جنازه غفوریفرد خواند.
بعد از هفتم اکتبر
هفتم اکتبر ۲۰۲۳ برابر ۱۵ مهر ۱۴۰۲، حماس به اسرائیل حمله نظامی کرد.
چهارم دی ماه ۱۴۰۲، رضی موسوی، مشهور به سیدرضی که مسئول لجستیک و پشتیبانی نیروی قدس سپاه پاسداران بود، در حمله هوایی اسرائیل به سوریه کشته شد.
خامنهای هجدهمین نماز میتش را بر جنازه سیدرضی خواند. این دومین نماز میت خامنهای بر جنازه نیروهای نظامی تحت امرش بود.
اسفند ۱۴۰۲، محمد امامی کاشانی، امام جمعه موقت سابق و عضو مجلس خبرگان درگذشت. نوزدهمین نماز میت خامنهای بر جسد امامی کاشانی اقامه شد.
سه ماه بعد از سیدرضی، این بار در روز ۱۳ فروردین ۱۴۰۳، محمدرضا زاهدی به همراه شش نفر دیگر از اعضای سپاه قدس در حمله هوایی اسرائیل به ساختمان کنسولگری جمهوری اسلامی در سوریه کشته شدند.
خامنهای بیستمین نماز میتش را بر اجساد آنان اقامه کرد.
این سومین نماز میت خامنهای بر جنازه نظامیان بود.
حدود یکماه و نیم بعد و در تاریخ دوم خرداد ۱۴۰۳، بیستویکمین نماز میت خامنهای بر جنازه ابراهیم رئیسی و همراهانش اقامه شد که در حادثه سقوط بالگرد در ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ کشته شدند. نمازی که خامنهای خیلی سریع پس از اتمام آن، محل را ترک کرد.
این عجله برای ترک محل اقامه نماز مورد توجه رسانهها قرار گرفت؛ بهخصوص اینکه یکی از فرضیات جدی درباره سقوط بالگرد، دست داشتن اسرائیل در آن بود.
بامداد چهارشنبه دهم مرداد ۱۴۰۳، در حالی که میهمانان خارجی برای مراسم تحلیف مسعود پزشکیان، جانشین ابراهیم رئیسی به تهران آمده بودند، اسماعیل هنیه، از رهبران اصلی حماس در تهران هدف قرار گرفت.
خامنهای صبح پنجشنبه یازدهم دی ماه ۱۴۰۳، شخصا بر جنازه میهمان کشتهشدهاش بیستودومین نماز میتش را اقامه کرد. نمازی که حاشیه آن یعنی نگاههای ترسیده او به آسمان، بر متنش غلبه کرد.
سپاه پاسداران اعلام کرد هنیه با «پرتابهای از هوا» کشته شده و این نگاههای خامنهای از سوی بسیاری از کاربران، نشانهای از ترس او از آسمان توصیف شد. هر چند خبرگزاری فارس وابسته به سپاه پاسداران، اعلام کرد خامنهای در حال نگاه کردن به جایگاه در حال بازسازی نماز جمعه بوده اما به نظر میرسد توضیح این خبرگزاری کاربران را قانع نکرده است.
خامنهای حدودا دو ماه قبل هم محل اقامه نماز میت رئیسی و همراهانش را با عجله ترک کرده بود.
اگر جمهوری اسلامی پاسخ اسرائیل در هدف قراردادن پدافند هوایی در نزدیکی سایت هستهای در اصفهان را لاپوشانی کرد، حالا اما پاسخ اسرائیل به حمایت تهران از شبهنظامیان علنی و کوبندهتر داده شده است.
در این شرایط بحرانی، وقوع یک جنگ گسترده در منطقه چه تبعاتی برای جمهوری اسلامی و اسرائیل خواهد داشت؟
گسترش جنگ غزه، شکست مذاکرات صلح
طی ۱۰ ماه جنگ ویرانگر غزه، حمایت گسترده جمهوری اسلامی از گروههای شبهنظامی موسوم به «محور مقاومت» و دست نیافتن به توافق در مذاکرات صلح، فشار داخلی و بینالمللی مضاعفی را بر مقامهای اسرائیل قرار داده است.
در روزهای اخیر، حمله موشکی حزبالله لبنان به مجدل شمس و کشته شدن ۱۲ کودک در شمال اسرائیل، دولت نتانیاهو را ناچار به استفاده از پاسخی قدرتمند و دقیق کرد.
به نظر میرسد حمله دقیق به شورای حزبالله در بیروت و کشته شدن عضو ارشد حزبالله در روز نهم مرداد کافی نبود و اسرائیل در یک عملیات موفق و بسیار دقیق محل اقامت مسئول دفتر سیاسی حماس را در محلهای حساس در تهران هدف قرار داد.
پیام این عملیات بسیار واضح بود؛ شکست اطلاعاتی و امنیتی جمهوری اسلامی، که پس از ترور محسن فخریزاده، مقام دخیل در برنامه اتمی ایران و قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس آشکار بود. اما این ترور آن هم در ساعاتی پس از مراسم تحلیف نفر دوم حکومت، به این معناست که اسرائیل اگر میخواست میتوانست مراسم تنفیذ و تحلیف را هم هدف قرار دهد.
اگر سقوط بالگرد ابراهیم رئیسی و همراهانش را بر اثر حادثه در نظر بگیریم، کشتن هنیه در تهران را هم میتوانیم پاسخ قاطع اسرائیل به عملیات وعده صادق جمهوری اسلامی در نظر بگیریم.
اسماعیل هنیه در قطر سکونت داشت و بارها در سال اخیر به لبنان و سوریه سفر کرده بود. اشراف اطلاعاتی اسرائیل نشان میدهد این کشور دستکم تا قبل از ترور هنیه در تهران، قصد ترور او را نداشته و به مذاکرات صلح امیدوار بوده است.
مقامهای جمهوری اسلامی از رهبر گرفته تا روسای قوای سه گانه و مقامهای لشکری و کشوری همگی بارها وعده انتقام و «مجازات سخت» اسرائیل را دادهاند.
اگر در نظر بگیریم جمهوری اسلامی عملیات وعده صادق دومی را علیه اسرائیل اجرا میکند، ابعاد گستردهتری بر آن متحمل خواهد بود. احتمال دارد این پاسخ در سطح حملات سنگین نظیر آنچه در هفتم اکتبر روی داد و صدها شهروندش قتل عام شدند یا در سطح حمله موشکی و پهپادی مستقیم از ایران باشد.
در عین حال آمریکا و متحدان غربی اسرائیل هم نشان دادند که در برابر حملات جمهوری اسلامی، از اسرائیل دفاع خواهند کرد.
پس از ترور هنیه و تهدیدهای مقامات جمهوری اسلامی و گروههای نیابتی، لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا، گفت: «اگر به اسرائیل حمله شود، ما در دفاع از اسرائیل کمک خواهیم کرد.» در آن حمله، متحدان اسرائیل و غرب در منطقه نیز به حمایت از اسرائیل برخاستند.
این روند در صورت تکرار ممکن است به درگیری گستردهتر در منطقه علیه اسرائیل و پایگاههای آمریکا و ناتو و ورود مستقیم آمریکا به جنگ، هر چند با احتمال بسیار پایینتر، منجر شود.
پر واضح است در صورت وقوع چنین جنگی، جمهوری اسلامی و شبه نظامیان مورد حمایتش شاید بتوانند به اسرائیل ضربه بزنند، اما احتمالا با پاسخ بسیار سختتری مواجه میشوند.
کشتن هنیه در منطقه سعدآباد و شکست امنیتی و اطلاعاتی جمهوری اسلامی نشان میدهد آن همه اقتداری که حکومت از آن سخن میگوید، قرینهای با واقعیت ندارد.
تبعات جنگ احتمالی برای ایران
گسترش ابعاد جنگ در منطقه، با در نظر گرفتن برتری تکنولوژیک و امکانات متعدد نظامی اسرائیل و متحدان غربی، برای جمهوری اسلامی قطعا چیزی جز شکستی سخت، انزوای جهانی و بدتر شدن وضعیت مردم ایران در پی نخواهد داشت.
در صورت وقوع جنگ گسترده منطقهای، آنها که امیدوار بودند مسعود پزشکیان مسیر جمهوری اسلامی را تغییر دهد، حالا با نتیجه عملی سیاستهای کلان نظام مواجه میشوند که کشور را در آستانه جنگی ویرانگر کشانده است.
در صورت وقوع جنگ، بحران اقتصادی جمهوری اسلامی گسترش مییابد و دولت پزشکیان ناگزیر است هزینههای دولت را بر دوش مردم بیاندازد. احتمالا قیمت بنزین افزایش مییابد، ریال و بورس سقوط میکنند و نارضایتی مردم گریبان حکومت را خواهد گرفت.
نتیجه عملی هر چه باشد، یک سوی آن به ضرر منافع ملی ایران و وضعیت مردم تمام میشود.
تبعات جنگ برای اسرائیل
با وجود برتری نظامی و تسلیحاتی اسرائیل بر جمهوری اسلامی، در صورت وقوع جنگ منطقهای، اسرائیل نیز ممکن است دچار لطمات شدیدی شود.
مرگ هنیه ممکن است با پاسخ حماس در مورد گروگانها همراه شود و فشار داخلی بر نتانیاهو بیش از پیش افزایش یابد.
از طرفی موشکهای دوربرد ایران با تکنولوژی چین و کره شمالی و روسیه، پهپادهای انتحاری و نیروی انسانی تربیتیافته با ایدئولوژی رادیکال اسلامی، قطعا کار را در جنگ احتمالی برای اسرائیل سخت خواهند کرد.
با این حال اسرائیل یکی از بزرگترین دارندگان سلاحهای هستهای است و در صورت بروز جنگ، برای حفظ خود ممکن است دست به هر اقدامی بزند.
استراتژی اسرائیل در غزه بار دیگر نشان داد که در صورت حمله به این کشور، پاسخی نابرابر و با مقیاسی بزرگتر داده میشود. در عین حال با اشراف امنیتی اسرائیل و ائتلافهای بینالمللی پشتیبان این کشور، کار برای ضربه زدن به این کشور بسیار دشوار است.
با اینکه در چنین شرایطی راه حل بسیار پیچیده به نظر میرسد، حالا جمهوری اسلامی یا باید تا پایان پای آرمانهایش بایستد و بجنگد یا برای حفظ نظام جمهوری اسلامی از سیاستهای منطقهای علیه اسرائیل و غرب عقبنشینی کند.
