برنامه جهانی غذا: افغانستان بدترین کشور جهان برای زنان است
برنامه جهانی غذا، آژانس متعلق به افغانستان، روز چهارشنبه در شبکه اجتماعی اکس نوشت که بیشترین بار بحرانهای متعدد در افغانستان را دختران و زنان تحمل میکنند و این کشور بدترین کشور جهان برای زنان است.
در روزهای اخیر یک روزنامهنگار ایرانی با بازنشر تصویر شناسنامههایی که برای دو مهاجر افغان صادر شده، به بحثها درباره شناسنامه دادن به مهاجران افغانستان در شبکههای اجتماعی و رسانههای ایرانی دامن زده است.
این روزنامهنگار که از نوشتههایش در رسانه اجتماعی ایکس پیداست نگران است مهاجران افغان ترکیب جمعیتی کشور او را تغییر دهند، در توییتی با عکس یک شناسنامه که به نام یک مرد متولد ولایت غور افغانستان صادر شده است، نوشت: «سازمان ثبت احوال گفت ما به افغانها شناسنامه نمیدهیم. نهاد غیرقانونی سازمان ملی مهاجرت هم گفت ما صادر نکردیم. چرا در این مملکت کسی فاجعه افغانها را گردن نمیگیرد. [این شناسنامه] را عمه من صادر کرده؟»
این نوشته اعتراضی، در برخی سایتهای خبری ایران از جمله روزنامه اصلاحطلب اعتماد بازنشر شده است.
هفته پیش سازمان ملی مهاجرت ایران به جنجالها درباره صدور شناسنامه ایرانی برای مهاجران افغان واکنش نشان داد.
این سازمان در اطلاعیهای گفت: «صدور این شناسنامه به هیچ کدام از طرحهای این سازمان مربوط نمیشود و حضور در طرحهای سازمان، تابعیت ایرانی برای مهاجرین ایجاد نمیکند.»
آیا ایران برای مهاجران افغان شناسنامه صادر میکند؟
جمهوری اسلامی در سالهای اخیر اعلام کرده است برای کودکان مهاجری که از مادر ایرانی متولد شده باشند، شناسنامه ایرانی صادر میکند.
مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۹۸ لایحه پیشنهادی دولت وقت را برای دادن شناسنامه ایرانی به فرزندان مادر ایرانی و پدر غیرایرانی تصویب کرد.
خبرگزاری ایرنا اوایل بهمن ماه امسال گزارش داد با استفاده از این طرح تا کنون ۲۵۰ هزار درخواست در سامانه آنلاین درخواست شناسنامه ثبت شده است.
اما شناسنامههایی که تصویر آنها در کنار ابراز نگرانی از دادن تابعیت به افغانها در شبکههای اجتماعی و رسانهها منتشر شده، محل تولد دارندگان آنها و والدینشان را افغانستان نشان میدهد.
به این ترتیب این شناسنامهها شامل مصوبه مجلس نمیشود.
دستکم یکی از این شناسنامهها مربوط به پدر یک شبهنظامی است که در قالب لشکر فاطمیون برای جمهوری اسلامی در سوریه میجنگیده است اما نه روزنامهنگاری که از این تصویر برای ایجاد نگرانی درباره حضور افغانها در ایران و احتمال سوءاستفاده جمهوری اسلامی از حضور آنها استفاده کرده و نه رسانههایی که این نگرانی را بازنشر کردهاند، ظاهرا نخواستهاند از امکانات موجود در اینترنت از جمله جستوجوی معکوس تصویر (Reversed Image Search) برای پیدا کردن پیشینه عکس استفاده کنند.
خبرنگار این رسانه وابسته به سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، شهریور ۱۴۰۰ به دیدار خانواده یک شبهنظامی کشته شده افغان در لشکر فاطمیون به نام علیخان رضایی رفته بود.
جمهوری اسلامی این کشتهشدگان را «شهدای مدافع حرم» میخواند و به فرمان علی خامنهای به خانوادههای آنها اقامت و شناسنامه میدهد.
رمضان رضایی، پدر علیخان، در این گزارش به خبرنگار مشرقنیوز گفته است حکومت جمهوری اسلامی به او و همسرش شناسنامه داده اما پسران و دخترانش نه شناسنامه ندارند نه اقامت ایران.
بهنظر میرسد منتقدان حضور مهاجران افغان در ایران، دانسته یا ندانسته از عکس شناسنامههای صادر شده برای اعضای خانواده لشکر فاطمیون به منظور ایجاد نگرانی از احتمال نفوذ افغانها به ایران و دامن زدن به رفتارهای مهاجرستیزانه استفاده کردهاند.
فاطمیون چیست؟
جمهوری اسلامی ایران ۱۰ سال پیش لشکری از حدود ۲۰ هزار شبهنظامی افغان برای جنگ با مخالفان دولت بشار اسد، دیکتاتور تحت حمایت خود در سوریه، به این کشور فرستاد. این لشکر وابسته به سپاه قدس، شاخه برون مرزی سپاه پاسداران است.
جمهوری اسلامی میگوید لشکر فاطمیون از داوطلبان افغان تشکیل شده اما شواهدی وجود دارد که مهاجران افغان برای حضور در جنگهای نیابتی جمهوری اسلامی در سوریه، تطمیع شدهاند.
یکی از شواهد، وعده اقامت در ایران و شناسنامه ایرانی برای مهاجرانی است که به نیابت از جمهوری اسلامی در سوریه جنگیدهاند.
در سال ۱۳۹۵، سه سال پس از تشکیل لشکر فاطمیون، محمدعلی شهیدی، ریيس بنیاد شهید، به روزنامه جوان، وابسته به سپاه پاسداران گفت رهبر جمهوری اسلامی دستور داده است به نیروهای لشکر فاطمیون تابعیت ایرانی داده شود.
این مقام جمهوری اسلامی با اشاره به احتمال در خطر بودن خانوادههای اعضای فاطمیون در صورت بازگشت به افغانستان، از خامنهای چنین نقل قول کرد: «حفاظت از اين خانوادهها به دوش ماست. به همين دليل حتما برايشان تابعيت درست كنيد و حتما آنها را زير پوشش بنياد شهيد بگيريد.»
با فروکش کردن جنگ در سوریه و گزارشها درباره شکست گروه دولت اسلامی (داعش) در این کشور، پرسشهایی درباره سرنوشت لشکر فاطمیون مطرح شد.
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه وقت جمهوری اسلامی در مصاحبهای گفت که دولت وقت افغانستان میتواند از این افراد در مقابله با داعش استفاده کند.
فریبا بلوچ، فعال حقوق بشر، به عنوان یکی از ۱۲ زن دریافتکننده «جایزه بینالمللی زنان شجاع» سال ۲۰۲۴ معرفی شد. بلوچ این جایزه را در مراسمی که روز دوشنبه ۱۳ اسفند، با حضور آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه و جیل بایدن بانوی اول آمریکا در کاخ سفید برگزار میشود، دریافت خواهد کرد.
وزارت امور خارجه آمریکا، روز جمعه، ۱۱ اسفند، با انتشار بیانیهای، درباره فریبا بلوچ فعال حقوق بشر ایرانی مقیم لندن نوشت:« او اهل استان سیستان و بلوچستان ایران و از اعضای قوم بلوچ است که در مورد حقوق زنان و بحران حقوق بشر در سیستان و بلوچستان، خشونت رژیم ایران، اعدامها و تبعیضهای سیستمی به صراحت صحبت کرده است.»
در این بیانیه گفته شده است:«در پی فعالیتهای حقوق بشری فریبا بلوچ، مقامهای حکومت ایران او را مورد ارعاب قرار دادند، تهدید جانی کردند و پسر و برادرش را در ایران بازداشت کردند.»
وزارت امور خارجه آمریکا در بیانیه خود افزوده است:« با این حال، خانم بلوچ تنها راه حرکت به سمت جلو را مقاومت میداند و بر فعالیت خود پای میفشارد و همچنان به دفاع از حقوق زنان ایرانی و جلب توجه به تبعیضهای جنسیتی، قومی و فرقهای رژیم ایران ادامه میدهد.»
سال گذشته نیز در مراسم اهدای جایزه بینالمللی «زنان شجاع ۲۰۲۳»، جایزه افتخاری «مادلین آلبرایت» به «زنان و دختران معترض ایران» اهدا شد.
فریبا بلوچ سومین زن ایرانی است که پس از شادی صدر و شهره بیات این جایزه را دریافت میکند.
یک برنده دیگر از افغانستان
بنفشه یعقوبی، فعال حقوق بشر و وکیل از افغانستان که در حال حاضر در تبعید به سر میبرد، یکی دیگر از برندگان امسال جایزه بینالمللی زنان شجاع است.
وزارت امور خارجه آمریکا در بیانیه خود، درباره بنفشه یعقوبی که از معلولیت بینایی رنج میبرد، نوشت:«خانم یعقوبی، در سال ۲۰۰۸ به همراه همسر سازمان راهیاب را تاسیس کرد تا به افراد دارای معلولیت نابینایی در افغانستانی خدمات آموزشی و بازپروری ارائه کند.»
بنفشه یعقوبی همچنین به عنوان سرپرست کمیسیون حقوق بشر مستقل افغالنستان در زمینه آموزش کودکان نابینا فعالیت کرده است.
در طول ۱۸ سال گذشته، ۱۴ زن دیگر از افغانستان این جایزه را دریافت کردهاند.
فوزیه کریم فیروزه از بنگلادش، مارتا بئاتریز روکه کابلو از کوبا، رینا گونوی از ژاپن، ولها هاربونووا از بلاروس، آجنا جوسیچ از بوسنی و هرزگوین، می اینتزو وین از میانمار، فاطیما کوروزو از اکوادور، فاطو بلاده از گامبیا، رابها الحیمر از مراکش و آگاتر آتوهیره از اوگانادا، دیگر زنانی هستند که جایزه شجاعت سال ۲۰۲۴ به آنها تعلق گرفته است.
جایزه زنان شجاع، از سال ۲۰۰۷ به این سو، به زنانی در سراسر جهان اهدا شده که با پرداخت هزینههای بالای شخصی، قدرت، شجاعت و رهبری خود برای دفاع از صلح، عدالت، حقوق بشر، برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان و دختران کوشیدهاند.
این جایزه تا کنون به بیش از ۱۹۰ زن از ۹۰ کشور جهان اهدا شده است.
شماری از فعالان افغان و ایرانی با مطرح کردن درخواستی در پارلمان کانادا، خواستار جرمانگاری آپارتاید جنسیتی به عنوان جنایت علیه بشریت شدند. این درخواست از سوی علی احساسی، نماینده ایرانیتبار پارلمان کانادا در این مجلس ارائه شد.
دادخواست مورد نظر در این زمینه از سوی دو نهاد مدافع حقوق زنان در کانادا به نامهای «زنان در کشورهای تابع قوانین اسلامی» و «زنان کانادا برای زنان افغانستان» تهیه شده است.
در این دادخواست با اشاره به اینکه کانادا میتواند نقشی محوری در افزایش آگاهی جهانی و جلب حمایت بینالمللی با هدف ریشهکن کردن تبعیض سازمانیافته علیه زنان و دختران در افغانستان و کشورهای دیگر داشته باشد، از حکومت کانادا خواسته شده است از طرح و اجرای یک چارچوب حقوقی در سازمان ملل که به موضوع آپارتاید جنسیتی بپردازد، حمایت کند.
این فعالان تاکید کردهاند این چارچوب باید تعهدات و مکانیسمهای روشنی را در راستای جلوگیری از تبعیض جنسیتی طرح کند.
فعالان افغان و ایرانی ارائهدهنده این درخواست از کانادا خواستهاند با کمیته رفع تبعیض علیه زنان سازمان ملل متحد در بخش طرح یک «توصیه عمومی» که تعهدات بینالمللی را برای جلوگیری از آپارتاید جنسیتی تشخیص دهد، همکاری کند.
آنها همچنین خواستار حمایت کانادا از طرح یک کنوانسیون جدید سازمان ملل شدند که آپارتاید جنسیتی را جرمانگاری میکند.
روز پنجشنبه ۱۰ اسفند اعضای دو سازمان مدافع حقوق زنان به همراه گروهی از نمایندگان زن سابق پارلمان افغانستان و فعالان افغان و ایرانی، در پارلمان کانادا حاضر شده و با ۱۰ تن از اعضای مجالس نمایندگان و سنای کانادا دیدار کرده و درباره این دادخواست صحبت کردند.
آنها با بیان اینکه روی بررسی آزار و اذیتهای جنسیتی در حکومت طالبان به عنوان جنایت علیه بشریت تاکید دارند، از نمایندگان پارلمان کانادا خواستند از تسریع روند تحقیق دادگاه کیفری بینالمللی درباره اقدامات طالبان حمایت کنند.
علی احساسی، نماینده ایرانیتبار پارلمان کانادا درخواست این نهادها و فعالان را در پارلمان این کشور مطرح کرد.
این نشست در پارلمان کانادا در روزی برگزار شد که ریچارد بنت، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل برای افغانستان از کشورهای عضو خواست علیه طالبان در دادگاه بینالمللی لاهه شکایت کنند.
بنت با بیان اینکه رفتار طالبان آزار و پیگرد جنسیتی زنان افغان است، این آزارها را از مصداقهای جنایت علیه بشریت برشمرد.
در قوانین بینالمللی، آپارتاید جنسیتی جرمانگاری نشده و فعالان افغان و ایرانی با حمایت چهرههای سرشناس از جمله نرگس محمدی و شیرین عبادی، برندگان جایزه نوبل صلح و سیما ثمر، رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان در دولت سابق این کشور، این خواسته را از طریق دولتها و نهادهای بینالمللی پیگیری میکنند.
طالبان بعد از روی کار آمدن دوباره در افغانستان، دهها قانون که حقوق زنان این کشور را به طور سیستماتیک، گسترده و سراسری نقض میکند، وضع کرده است.
شماری از فعالان و کارشناسان داخلی و خارجی در حوزه حقوق بشر معتقدند فرمانها و رفتارهای طالبان در قبال زنان و دختران افغانستان، مصداق «آپارتاید جنسیتی» است.
کنشگران زن ایرانی و افغانستانی در دیدار با نمایندگان پارلمان کانادا با اشاره به تبعیض علیه زنان در کشورهای خود، خواستار جرمانگاری آپارتاید جنسیتی در کانادا شدند تا بتوان در گامهای بعدی این مساله را در سازمان ملل و دادگاههای کیفری بینالمللی پیگیری کرد.
مرکز خبرنگاران افغانستان اعلام کرد که طالبان در ولایت خوست تماس تلفنی زنان با رسانهها را مصداق «تماسهای نامشروع» و دامن زدن به «فساد اخلاقی» خوانده و ممنوع اعلام کرده است. طالبان به مرکز رسانهها هشدار داده که اگر از زنان تماس دریافت کردند، مورد پیگرد قرار خواهند گرفت.