رییس انجمن جامعهشناسی از قرار گرفتن ایران در آستانه یک «موج بسیار شدید مهاجرت» خبر داد و گفت «ناامیدی وحشتناکی» جامعه و به ویژه جوانان و نخبگان را فراگرفته است. همزمان یک نماینده مجلس درباره افزایش مهاجرت به دنبال اخراج استادها گفت: «قرار نیست نخبگان را به هر قیمتی نگه داریم.»
حسین محمدصالحی، عضو کمیسیون امور داخلی مجلس در گفتوگو با انتخاب، «موضعگیریهای ضد مردمی» را دلیل اخراج استادها از دانشگاهها خواند و در پاسخ به اینکه این اخراجها باعث افزایش مهاجرت نخبگان میشود، گفت: «قرار نیست ما نخبگان را به این قیمت که هر کاری بخواهند انجام دهند، در کشور نگه داریم.»
او ادامه داد: «اگر استادی تعلیق یا اخراج شده است اما اسناد متقنی در مورد همکاری او با معاندین وجود ندارد، میتواند شکایت کند.»
غلامرضا مصباحیمقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز با رد مشکلات اقتصادی و اجتماعی کشور به دلیل اقدامهای حکومت، خیزش انقلابی مردم ایران را مقصر این مشکلات خواند و گفت: «در پی این حوادث بخش مهمی از ذخایر به خارج منتقل شد، نخبگان مهاجرت کردند و کسب و کار مردم با مشکل مواجه شد.»
تاکید ضمنی مسوولان نظام بر بیاهمیت خواندن افزایش روند مهاجرت نخبگان و مقصر دانستن مردم در این روند، در شرایطی است که به گفته سعید معیدفر، رییس انجمن جامعهشناسی، ایران در آستانه یک موج مهاجرتی بسیار شدید قرار گرفته است.
مهاجرت از سر استیصال، بدترین نوع مهاجرت
معیدفر به «جماران» گفت موج مهاجرت بزرگ یک وقتی اتفاق میافتد که بحران عمیق اقتصادی در زمینه تولید، اشتغال، تورم و مسایل دیگر با بحرانهای دیگری همزمان شود؛ «خصوصا وقتی که یک جامعه میخواهد نسبت به این بحرانها واکنش نشان بدهد و دست به اعتراض و واکنش میزند».
او با اشاره به اینکه هر روز چندین نفر در دریای مدیترانه غرق میشوند که معمولا ایرانیها بین آنها حرف اول را میزنند، یادآور شد: «این نشان میدهد افراد به دلیل فقر اقتصادی و فشارهای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی برای زیست در این کشور آنقدر احساس استیصال و خفقان میکنند که حاضرند حتی خانواده خود را به کشتن بدهند.»
به گفته این جامعهشناس، با اینکه هر روز خبرهایی مربوط به غرق شدن پناهندهها در دریا شنیده میشود اما «تنبهی حاصل نشده و تعداد افراد پناهنده بیشتر میشود».
معیدفر این اتفاق را نشانه بد بودن وضع جامعه و «بدترین نوع مهاجرت» دانست و گفت: «برخی حتی ممکن است مدتها در کمپ بمانند و آزار و اذیت شوند و حالت استیصال برایشان به وجود بیاید اما آن فرد دیگر مشکلات بین راه و چگونگی رسیدن به مقصد را نمیبیند و تمام وجودش در این خلاصه میشود که هر طور شده از اینجا برود.»
سال ۹۶ اندیشه تغییر در میان مردم کشته شد
رییس انجمن جامعهشناسی ایران به ناامیدی و سرخوردگی که از شش سال پیش «به دلیل از بین رفتن آخرین امید مردم با رای به حسن روحانی ایجاد شد»، گفت: «در مجموع تیر خلاصی به امید مردم زده شد. به نظر من ریشه بحرانی که امروز امواج گسترده مهاجرت و اعتراضات شده، در یک ماه پس از انتخابات سال ۹۶ است.»
معیدفر ادامه داد: «چون در دی همان سال، اعتراضات را دیدیم و بعد هم پشت سر هم اعتراضات گسترش پیدا کرد و به تجمع بازنشستهها، مالباختگان و ... رسید و سال قبل هم دیدیم که به چه شکل بود.»
او تاکید کرد: «از سال ۹۶ شرایط در کشور به شدت بحرانی و تقریبا اندیشه تغییر در میان مردم کشته شد بهطوریکه دیگر امیدی نسبت به آینده این کشور وجود ندارد.»
به گفته این جامعهشناس، اغلب مردم این وضعیت را دارند و نشانههایش «اخراج اساتید، لایحه حجاب» و کارهای دیگر مسوولان نظام است: «کار را به جایی رساندهاید که اندیشه مهاجرت فقط در میان رده بالاهای تحصیلی یا اقتصادی نیست بلکه پارامترهای مهاجرت عملا به مردم عادی کشیده شده و رویا و آرزویی است که تقریبا برای همه وجود دارد.»
ناامیدی وحشتناکی سراسر جامعه را فراگرفته
معیدفر بالا بودن درصدهای «تمایل به مهاجرت» را در نظرسنجیها نشان دهنده «یک مشکل بسیار جدی در ساختار اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کشور» خواند.
او با بیان اینکه سال گذشته و در جریان خیزش انقلابی پیشبینی کرده بود در صورت «عدم توفیق» اعتراضات، با یک موج بسیار شدید مهاجرتی روبهرو خواهیم شد، گفت: «این اتفاق هم افتاده و ما تازه در آستانه آن هستیم. یعنی به نظر میرسد اینبار موج مهاجرت خیلی عظیمتر و گستردهتر از قبل شود چون ناامیدی وحشتناکی سراسر جامعه و به ویژه جوانان و نخبگان را فرا گرفته است.»
به گفته معیدفر، نه تنها حاکمیت صدای اعتراض مردم را نشنید، بلکه با اقداماتی چون دستگیری، محاکمه، زندان و وارد کردن آسیبهای جسمی به افراد باعث شد «نسل جوان و خیلی از ایرانیها به این نتیجه برسند که اساسا دیگر امکان تغییر را از دست دادهاند».
قرارگیری ایران در لوپ توسعه نیافتگی و بحران با موج مهاجرتها
رییس انجمن جامعهشناسی ایران تصریح کرد: «این وضعیت میگوید شما ولو شده جان و اموالتان را به خطر بیندازید، به هر شکل ممکن و هرچه زودتر، باید از این وضعیت خارج شوید.»
معیدفر نتیجه چنین موجی از مهاجرت را قرارگیری ایران در یک «لوپ توسعه نیافتگی و بحران» دانست و هشدار داد: «قطعا شرایط ما هر روز وخیمتر و ناکارآمدی در جامعه بیشتر میشود، ناامیدی افزایش پیدا میکند و موج مهاجرت، موجهای بعدی را به دنبال خودش خواهد داشت.»
پیشبینی و هشدار او درباره موج مهاجرت بزرگ پیشرو در شرایطی است که برآوردها نشان میدهند حدود یکدهم جمعیت کشور برابر با ۸/۵ میلیون ایرانی هماکنون بهعنوان مهاجر در خارج از ایران زندگی میکنند.
مجید کاوه، وکیل جواد روحی، روز پنجشنبه نهم شهریور با تایید خبر جان باختن این زندانی نوشت که ساعاتی پیش به خانواده موکلش اطلاع دادند جواد روحی در زندان نوشهر فوت شده است.
۱۰۰ روز بلاتکلیفی در زندان با وجود نقض حکم و سرانجام مرگ
جواد روحی شهریور سال گذشته و در جریان تجمع اعتراضی مردم در نوشهر بازداشت و از سوی دادگاه انقلاب ساری به «سه بار اعدام» محکوم شد اما خرداد ماه امسال دیوان عالی کشور این حکم را نقض و پرونده را برای رسیدگی مجدد به شعبه همعرض دادگاه انقلاب ساری ارسال کرد.
روحی در حالی بامداد امروز جان باخت که با گذشت ۱۰۰ روز از نقض حکمش در دیوان عالی کشور، در بیخبری از دادرسی دوباره و تعیین زمان دادگاه، در وضعیتی بلاتکلیف در زندان بود.
میزان ظهر روز پنجشنبه به نقل از روابط عمومی زندان نوشهر خبر داد که جواد روحی ساعت ۳:۴۵ بامداد امروز (۹ شهریور) در زندان به دلیل تشنج به بیمارستان «شهید بهشتی» نوشهر منتقل شد و همانجا درگذشت.
ارسال پیکر جواد روحی به کالبدشکافی برای معاینات سمشناسی
روابط عمومی زندان نوشهر در این رابطه اعلام کرد: «درباره فوت جواد روحی دستور قضایی صادر، پرونده تشکیل و به شعبه اول بازپرسی ارجاع شده است و دادستان نوشهر به همراه بازپرس، با حضور در زندان از همبندیان متوفی در مورد وی سوال کردهاند.»
بر اساس گزارش خبرگزاری قوه قضاییه، مقرر شده است دوربینهای مداربسته زندان بازبینی و بررسی شوند و وسایل شخصی متوفی از جمله یادداشتها و داروهای وی مستندسازی شود.
همچنین جسد جواد روحی برای «بررسی علت تامه فوت و معاینات سمشناسی» به پزشکی قانونی ارسال شده و نسبت به کالبدشکافی و نمونهگیری اقدام شده است.
واکنش کاربران: جمهوری اسلامی جواد روحی را به قتل رساند
هنوز علت مرگ جواد روحی مشخص نیست اما کاربران شبکههای اجتماعی یکصدا نوشتند که او امروز در زندان نوشهر به دست جمهوریاسلامی «به قتل رسیده است».
به گفته آنها حکومت در حالی جواد روحی را در زندان «کُشت» که پیش از این به جرم «رقصیدن در میدان شهر» محکوم به سه بار اعدام شده بود.
برخی نیز پیشبینی کردند که حکومت به زودی سناریوی دروغ «خودکشی» را مانند برخی دیگر از معترضان کشته شده، برای او نیز تکرار خواهد کرد.
کاربری با یادآوری قتل حکومتی ژینا (مهسا) امینی و ادعای جمهوری اسلامی درباره بیماری و مرگش نوشت: «آیا جواد روحی هم بیماری زمینهای داشت؟ برای این چه بهانهای میآورید؟»
روزنامهنگاری هم در همین زمینه یادآور شد: «زندانی سیاسی در زندان فوت نمیکند و از دنیا نمیرود. هر نوع مرگ زندانیان سیاسی در زندان، قتل حکومتی است.»
یک کاربر هم با انتشار تصویری از روحی روی تخت بیمارستان در شبکه اجتماعی اکس نوشت: «جواد روحی با سناریوی مضحک مسمویت دارویی به قتل رسید.»
شهروندی این اتفاق را «یک قتل حکومتی دیگر» خواند و نوشت: «نتوانستند حکم اعدام را برایش توجیه کنند؛ پس او را کشتند.»
عدهای هم به حکم اولیه سه بار اعدام او تنها به جرم شادی کردن و رقصیدن در تجمع اشاره کرده و نوشتند: «جمهوری اسلامی جوانهای دستهگلمان را به جرم شادی کردن میکشد ... مهران سماک را برای بوق شادی و جواد روحی را برای توی کوچه رقصیدن» و «+ قربان این یکی رو دیگه چرا کشتیم؟ - هیچی. داشت وسط خیابون میرقصید.»
اشاره این کاربران به ویدیوی منتشر شده زمستان گذشته در شبکههای اجتماعی است که روحی را در حال رقص در تجمعی در نوشهر در استان مازندران نشان میداد.
زمستان سال گذشته کمیته پیگیری وضعیت بازداشتشدگان اعتراضات در گزارشی نوشت که جواد روحی، معترض محکوم به سه بار اعدام در آمل، به دلیل شکنجههای متعدد «قدرت تکلم و کنترل ادرار» خود را از دست داده است.
این کمیته یادآور شده بود که یک شب وضعیت روحی در بازجوییها چنان وخیم شده که او را عریان به میان کریدور بند منتقل کردند.
وکیل جواد روحی در تاریخ ۳۰ بهمن ۱۴۰۱ در گفتوگو با شرق گفته بود که موکل ۳۵سالهاش، لیسانس حقوق داشته و اهل یکی از روستاهای آمل است: «ایشان سه روز قبل از تاریخ دستگیری برای دیدار با همسر سابقش به نوشهر آمده بودند. از آنجایی که ایشان وضع مالی چندان مناسبی نداشتند، در چند روز حضورشان در نوشهر در فضای سبز مقابل یکی از هتلهای شهر میخوابیدند. از قضا یکی از شبهای بیتوته ایشان مقابل این هتل مصادف شد با اولین شب اعتراضات پس از مرگ مهسا امینی در شهر نوشهر. موکل بنده در غروب اولین روز اعتراضات در یک فروشگاه موبایل مشغول خرید بودند که با جمعیت معترضانی که به سمت میدان آزادی نوشهر میرفتند، مواجه شده و با آنها همراهی میکند. در میدان شهر آقای روحی تحت تأثیر جو موجود و همچنین قرصهایی که بابت بیماری اعصاب و روانش مصرف میکرده، با مردم همراهی میکند. دراینمیان و در بین دستزدن حاضران ایشان در میدان شهر و به دور آتشی که روشن شده، میرقصند و بعد چند شال و روسری را که زنان معترض از سرشان برداشته بودند، از آنها گرفته و به آتش میاندازد.»
جواد روحی همراه با مهدی محمدیفرد ۱۹ ساله و عرشیا تکدستان ۱۸ ساله، به اتهام آتش زدن یک کیوسک پلیس در شامگاه سیام شهریور سال ۱۴۰۱ در نوشهر، به ترتیب به سه، دو و دو بار اعدام محکوم شدند.
به جواد روحی اتهام ارتداد از طریق هتک حرمت به قرآن از طریق آتش زدن آن و توهین به مقدسات هم بسته شده بود.
روحی در طول دوران بازداشتش وکیل انتخابی نداشت اما بنا بر اعلام حبیبالله قزوینی، وکیل تسخیریاش، طبق تصاویر دوربین مداربسته، او تنها در محل تجمع حضور داشته و هیچ مدرکی دال بر اینکه اموال عمومی را آتش زده و تخریب کرده وجود ندارد و موکلش از سوختن قرآن هم خبر ندارد.
مجید کاوه، وکیل انتخابی روحی هم پس از آن در در توییترش نوشته بود موکلش «ایرادات اساسی و حائز اهمیتی نسبت به تحقیقات مقدماتی داشته است».
همین ایرادات هم منجر به فرجامخواهی پرونده، پذیرفته شدنش در دیوان عالی کشور و نقض حکم سه بار اعدام جواد روحی در خرداد امسال شد.
